Çeşme Projesi'nin önünü açan sit kararı iptal edildi

İZMİR - Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, 2022 yılında aldığı kararla Çeşme Projesi’nin hayata geçirilmek istendiği bölgedeki SİT değişikliğine gitti. Kararla birlikte Çeşme ve Urla ilçelerinde yer alan Karaköy ve Zeytineli bölgesindeki ‘Nitelikli Doğal Koruma Alanı’ ile kaplı alandaki pek çok bölgenin derecesini ‘Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı’na düşürüldü. Sit derecesinin düşürülmesiyle de Çeşme Projesi'nin de önünü açıldı. Karar TMMOB’a bağlı odalar tarafından yargıya taşınırken İzmir 2’nci İdare Mahkemesi, bilirkişi kararı doğrultusunda bölgedeki sit değişikliğinin düşürülmesi ile ilgili iptal kararı verdi.

Kararda "Sürdürülebilir Koruma Ve Kontrollü Kullanım Alanı" olarak ilan edilen bölgenin “Nitelikli Doğal Koruma” alanı özelliklerini taşıdığı sit sınırlarının doğal veya yapay eşiklere uygun olarak belirlenmediği vurgulandı.

‘SİT SINIRLARI UYGUN BELİRLENMEDİ’

Ayrıca “Yapılan tespitler ve değerlendirmeler neticesinde "Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı" olarak değerlendirilen S1, S2, S3, S4 numaralı poligonlardan, bir kısmının tümüyle “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” özelliklerini taşıdığı, bir kısmının ise kısmen "Sürdürülebilir Koruma Ve Kontrollü Kullanım Alanı" kısmen “Nitelikli Doğal Koruma” alanı özelliklerini taşıdığı, dolayısıyla sit derecelerinin uygun belirlenmediği, aynı zamanda poligonların sit sınırlarının doğal veya yapay eşiklere uygun olarak belirlenmediği görülmektedir” denildi.

EL DEĞMEMİŞ ALANLAR

Kararı Artı Gerçek’e değerlendiren dosyanın avukatlarından Ömer Turgut Erlat, Çeşme projesiyle ilgili şunları söyledi:

“Çeşme 2020’de 16 bin hektar (yaklaşık 23 bin futbol sahası büyüklüğünde bir alan) turizm bölgesi ilan edildi. Bu alan özel bir alan ve orman, doğal SİT alanları ve sulak alanlarla kaplı. Bu alanı özellikle güney kesiminde Alaçatı yarım adasının doğu kıyıları ile Urla Zeytineli arasında kalan kesim uzunca süre doğal SİT alanı olarak kaldı. El değmemiş ve dokunulmamış alanlar ve nadir canlı türlerinin yaşam alanı. İnsan yerleşimi yok bu alanda. Bu bölgede de Çeşme Projesi’ne alındı ve ama bu bölgedeki koruma dereceleri turizm yapılaşmasına el vermiyordu. En son 2018’de bu bölge nitelikli doğal koruma alanı ilan edildi. Bu karar Şehir Plancıları Odası tarafından dava konusu edildi ve mahkeme bu bölgenin nitelikli doğal koruma alanı olduğunu tescil etti”

MAHKEME KARARINA RAĞMEN SİT DEĞİŞİKLİĞİ

Mahkeme kararına idarenin sit derecesini düşürdüğünü dile getiren avukat Erlat şöyle konuştu:

“Fakat bu mahkeme kararına rağmen idare 2021 yılında oranın doğal SİT statüsünü düşürdü. İdare bu bölgeyi sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı ilan etti. Çünkü Çeşme Projesi kapsamında bu bölgede mega yat limanları, oteller ve AVM’ler yapmayı planlıyorlar. Bakanlığın ilan ettiği şekil ve şemalarda yatırımların büyük bir kısmı bu bölgeye ilişkindi. Nitelikli doğal koruma alanlarında mega yat limanları, oteller vs. yapamazsınız, mümkün değildi. Koruma statüsünün düşürülmesi gerekirdi. Düşürürken de turizm bölgesi olması gerekçe gösterildi. Düşürürken koruma değerlerine bakmadılar, nasıl yapılaşmaya açarız diye düşündüler. Biz de bu işleme karşı dava açtık.”

MEGA PROJELER ENGELLENDİ

Kararla birlikte yat limanı, oteller ve AVM’lerin yapılmasının önünün engellendiğinin ifade eden avukat. Erlat “İdare Mahkemesi iptal etti. Bu bölgenin sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı yapamazsın bu bölgeyi dedi daha önce olduğu nitekli doğal koruma alanı olarak koruman gerekir dedi bu bölgeyi. Bu kararla oraya yat limanı, oteller ve AVM’ler yapamazsınız ama geri bölgedeki sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanlarında yapabilirler. Ama asıl idarenin gözde yerleri oralar değil. Karar Çeşme Projesi’nin geleceğini etkiler mi, mahkeme kararına rağmen yaparlar mı yaparlar. O da ayrı bir mesele.” dedi.

SON KARAR DANIŞTAY GENEL KURULU’NDA

Devam eden ana dava hakkında da bilgi veren Erlat şunları söyledi:

“Alanın turizm bölgesi ilan edilmesi ile ilgili açmış olduğumuz Danıştay’da devam ediyor. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararı hukuka aykırı buldu ve yürütmeyi durdurma kararı verdi. Bu karara rağmen Danıştay 6. İdare Dairesi ret kararı verdi. Bu Türkiye’ye has bir garabettir. Biz de gerekçesiz olan bu kararı temyiz ettik. Dosya Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu önünde. Daha önce bu işlemi hukuka aykırı bulan hakimler tekrar bakacak. Olağan sonuç bu kurulun tekrar hukuka aykırı deyip iptali yönünde karar vermeleri ama burası Türkiye biliyorsunuz, işler bir garip yürüyor. Hukuk işlerse olağan sonuç iptaldir.”

ÇEŞME PROJESİ NEDİR?

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü tarafından İzmir’in Çeşme Yarımadası’nda hayata geçirilmesi planlanan Çeşme Turizmini Koruma ve Geliştirme Kararı, Çeşme’nin Alaçatı ile Urla’nın Zeytineli bölgelerini içine alan 9 bin 574 hektarlık bölgede hayata geçirilmek isteniyor. Proje ile bölgedeki turizm sezonu 12 aya çıkarılması ve en az 100 bin kişiye istihdam sağlanması planlanıyor. Proje, İzmir'in Kanal İstanbul'u olarak değerlendiriliyor.

PROJEDE NELER VAR?
Projede; 20 golf sahası, turnuvalara uygun spor alanları, termal turizm tesisleri, kongre, fuar ve etkinlik merkezi, kültür ve sanat merkezleri, tarım ve doğa turizmi alanları, Ege’nin en büyük müzesi, ekstrem spor alanları, film stüdyosu, turizm teknik meslek liseleri ve sağlık merkezi gibi tesisler yer alacak. Turizm tesisleri, denize sıfır olacak şekilde planlanmayacak ve sahilde geniş bir bant genel kullanıma açık olacak.