Van Gölü Havzası'nda kuraklık tehdidi: Göller ve dereler kuruyor
Şenol BALI
VAN - Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölü, son yıllarda birçok önemli sorunla karşı karşıya. Bunlardan en önemlisi ise kuraklık. Yılın ilk yarısında yağış alan havzadaki Akgöl, Değirmi Gölü, Keşiş Gölü yılın ikinci yarısında kuruyarak yok olma tehlikesi taşıyor
BARAJLAR DA KURAKLIKTAN NASİBİNİ ALDI
Van Gölü’nü besleyen birçok dere ve akarsu ya tamamen kurudu ya da önemli bir su kaybı yaşadı. Havzadaki barajların durumu da farklı değil. Zernek, Sarımemed ve Morgedik gibi birçok baraj, kuraklıktan nasibini aldı. Barajlardaki su seviyesi büyük oranda azaldı.
TUZ GÖLÜ, AKGÖL, SIHKE GÖLÜ KURUMA NOKTASINDA
Geçtiğimiz yıl tamamen kuruyan ve bu yılın bahar aylarında aldığı yağışla yeniden dolan Saray ilçesinde 371 hektar alanı kaplayan Tuz Gölü ile Özalp ilçesindeki Akgöl, son haftalarda hızlı bir su kaybı yaşayarak yeniden kuruma noktasına geldi. Aynı kaderi Sıhke Gölü de yaşıyor.
'HAVZANIN TEMEL SORUNU SU DEĞİL, BUHARLAŞMA'
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, Van Gölü Havzası'ndaki durumu Artı Gerçek'e değerlendirdi.
Kış aylarında düşmesi gereken yağışların bahar aylarında düştüğünü söyleyen Alaeddinoğlu, şu ifadeleri kullandı:
"Buna bakıp havza yeteri kadar yağış aldı denildi. Evet, son üç yıla göre kısmi bir yağış görüldü ama ciddi bir katkı sunmadı. Bahar aylarında su kaynaklarında bir artış oldu ama çekilme, düşen yağışlardan çok buharlaşmadaki azalma ile ilgiliydi. Havzanın temel sorunu su değil, buharlaşma. Son 20 gündür tüm dünyayı ilgilendiren sıcaklık artışı, havzayı da etkiledi ve su kaybı yine devam etti. Bu trend belki kasım ayına kadar devam edecek. Böyle devam ederse Sıhke ve Erçek gibi derinliği fazla olmayan göller yine çok ciddi bir alan kaybedecek. Diğer küçük göller de tamamıyla kuruyacak. Bu kaçınılmaz bir şey."
'ÖNÜMÜZDEKİ YILLARDA KURAKLIK ARTACAK, PLANLAMA YAPILMALI'
Alaeddinoğlu, önümüzdeki yıllarda sıcaklıkların artmaya ve su kaynaklarının kurumaya devam edeceğini dile getirdi. Önlem alınması gerektiğini vurgulayan Alaeddinoğlu, şunları söyledi:
“Önümüzdeki yıllar; sıcak yılların birbirini takip edeceği bir dönem olacak, kuraklık artacak. Çünkü dünyanın sıcaklık trendi artış yönünde. Yağışlı dönemler tekrarlanmayacak gibi. Türkiye'de ve dünyada ekstrem sıcaklıklar göreceğiz ve birçok su kaynağı kuruyacak. Bizim havza daha yakından etkilenecek çünkü burada sulak alanlar var. Bu yüzden burada gerçek bir buharlaşma yaşanacak. Kapalı bir havza olan buranın yönetilmesi lazım. Bunun için şimdiden bir planlamanın yapılması gerekiyor. “
'VAN GÖLÜ'NÜ BESLEYEN AKARSU VE DERELER KURUYOR'
Van Çevre Derneği Başkanı Ali Kalçık da Van Gölü ile birlikte havzada bulunan göl, dere ve barajlarda da büyük bir su kaybı yaşandığına dikkat çekti. Kalçık, “Yılın ilk yarısında önemli bir yağış var ama kuraklık yine devam ediyor. Küresel iklim değişikliği buna neden oluyor. Ciddi bir buharlaşma yaşanıyor. Van’ın etrafında bulunan Zernek, Koçköprü, Morgedik ve Sarı Memet barajlarında su kapasitesi yüzde 20’lerin altına düşmüş. Van Gölü’nü besleyen yüzün üzerinde akarsu ve dere var, bunların önemli bir kısmı kurumuş, diğerleri ise debi düşmesi yaşıyor” diye konuştu.
'YANLIŞ SU POLİTİKASI UYGULANIYOR'
Buharlaşma ile beraber su kaynaklarının da yanlış kullanıldığını söyleyen Kalçık, şöyle devam etti:
“Vahşi sulama yöntemi kullanılıyor. Acilen damlama sulama sistemine geçmesi lazım. Suyun kontrollü kullanılması ve ticari bir araç olarak görülmemesi lazım. Mesela, Morgedik Barajı’nda her kış ayında HES’lere su vermek için yaklaşık 50 metreküp su boşa harcanıyor. Bu yüzden şu an Zilan Deresi'nde su yok. Burası aynı zamanda Van balığının ölümüne de yol açtı.
Yumurta bırakmak için tatlı sulara giden inci kefali, derelerdeki su seviyesinin azalmasından dolayı geri dönmedi. Çünkü bırakılan yumurtalar su olmadığı için yok oldu. Değirmi Göl, Akgöl, Sıhke Gölü, Keşiş Göl gibi su kaynakları ciddi tehlike yaşıyor. En çok tehlike yaşayan da Ahlat ile Adilcevaz ilçesi arasında Arin Gölü. Burası büyük bir canlı ekosisteme sahip. Dikkuyruklar başta olmak üzere birçok canlı türü ölüyor. “
Van'da baraj gölünde balıkçılıklar kuraklıktan endişeli
Dünyada nesli tehlike altındaki dikkuyruk, Van Gölü kıyısında ürüyor
Bendimahi Çayı kurudu, Van Gölü'ne dönemeyen yavru inci kefalleri öldü
'Van Gölü’ndeki çekilme en çok balıkçıları etkiliyor'
Dünya Çevre Günü’nde Van Gölü: Kirlilik, kuraklık ve kıyı işgali
