ABD, başkanını seçiyor: Dünyanın akıbeti 'öngörülemez' Trump ile 'kapalı kutu' Harris arasında sıkıştı
Artı Gerçek - ABD'de ya Demokrat aday, Başkan Yardımcısı Kamala Harris'i ya da Cumhuriyetçi aday, önceki Başkan Donald Trump'ı Beyaz Saray'a gönderecek bugünkü başkanlık seçimlerinin sonucu tüm dünyayı ilgilendirdiğinden, adayların dış politikaları da mercek altına alındı.
TRUMP BAŞKANKEN NE YAPTI?
Ocak 2017-Ocak 2021 dönemindeki sicili olası yeni dönemi için projeksiyon sunsa da alameti farikası öngörülemezlik olan Trump'ın seçilmesi, dünyanın çoğunluğu için endişe sebebi. Başkanlığı sırasında hiç savaş çıkarmadığını savunan, başkan kalsaydı Ukrayna ve Gazze savaşlarının çıkmayacağını iddia eden, Üçüncü Dünya Savaşı'nın çıkmasını sadece kendisinin önleyebileceğini öne süren Trump'ın geçmiş icraatlarının çizdiği manzara şöyle:
RUSYA'YI ÇİN'DEN KOPARIP BATI'YA ÇEKME STRATEJİSİ
2016'da Rusya'nın seçim sürecine müdahale etmesi sayesinde başkan seçildiği iddiasından uzun bir soruşturma sonucunda Mueller Raporu'yla 'aklanan' Trump, 'ABD dış politika duayeni' Henry Kissinger'ın "Rusya ile Çin'i birbirinden ayır, Rusya'yı Çin'den koparıp Batı'ya çek" tavsiyesi uyarınca, şüphe bulutlarını umursamadan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le iyi ilişkiler kurdu. Ama Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'le zıtlaşıp Pekin'e karşı çok ağır ticaret savaşı yürüttü. Böylece Amerikan ekonomisini büyütme, istihdamını artırma, sanayisinin ülke dışına kaçmasını önleme vaatlerine de sadık kaldı.
KUZEY KORE İLE BARIŞ SÜRECİ
Çin'in bir diğer müttefiki olan Kuzey Kore'nin lideri Kim Jong-un'la ilişkilere hakaret düellosu eşliğinde nükleer savaşın eşiğinde başlayan Trump, aniden 180 derece dönüşle Kim'in gönlünü kazanıp onunla iki zirve yaptı. Kuzey Kore'yi ABD saldırısına uğramamanın tek garantisi olan nükleer silahlarını imha etmeye, balistik füze denemelerini durdurmaya ve Güney Kore ile yeniden barış görüşmelerine oturmaya ikna etti. Trump gidip Demokrat Joe Biden geldiğinde, bu politikanın çöpe atılmasıyla Kuzey Kore bildiği yola geri döndü.
KİŞİSEL BİR MESELE: UKRAYNA
NATO'da Avrupalı müttefikler üstlerine düşen masrafları yapmazsa ABD'yi üyelikten çıkarma kartını gösteren Trump için Biden'ın 175 milyar dolarlık yardımın üzerine giderayak 7.9 milyar dolarlık yardım daha açıkladığı Ukrayna başlı başına kişisel bir mesele. Biden eski Demokrat Başkan Obama'nın Yardımcısı sıfatıyla Ukrayna dosyasından sorumluyken, oğlu Hunter'ın Ukrayna'da karıştığı yolsuzluklar hakkında Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy'den bilgi istediği için Demokratların başkanlıktan azletmeye çalıştığı Trump, Ukrayna'dan gözünü hiç ayırmadı denilebilir. Rusya, NATO'nun giderek daha çok müdahil olduğu Ukrayna'ya Şubat 2022'de girip pek çok bölgeyi topraklarına kattığı ilan ederken, Trump, yeniden aday olmasına koşut Moskova ile Kiev arasında barış sağlamak için plan hazırladı ve Ukrayna'ya sınırsız yardımları keseceğini belirtti.
TAHRAN, ŞAM VE FİLİSTİN İÇİN FELAKETİN, İSRAİL İÇİN NİMETİN GÖBEK ADI
Ortadoğu'da bugün gelinen noktanın tohumlarını atan Trump, selefi Obama'nın İran'la görece iyi ilişkiler yürütme politikasının üzerinden buldozerle geçip Filistin davasının dibine de dinamit döşedi. BM kararlarını çiğneyerek Kudüs'ü İsrail'in bölünmez başkenti olarak tanıyan kararnameyi imzalayıp ABD Büyükelçiliği'ni Tel Aviv'den Kudüs'e taşıdı, Filistin Kurtuluş Örgütü'nün Washington Ofisini kapattı, Filistin Yönetimi'ne 200 milyon dolarlık yardımı kesti, BM kararlarına göre Suriye'ye iade edilmesi gereken işgal altındaki Golan Tepeleri'ni İsrail toprağı olarak tanıdı.
ANLAŞMADAN ÇIKMA, YAPTIRIM, SUİKAST
Obama döneminde 2015'te imzalanan ve BM Güvenlik Konseyi tarafından onaylanan İran'la nükleer anlaşmadan 2018'de tek taraflı çıkıp İran'a "tarihin en ağır yaptırımlarını" getiren Trump, Tahran ve bağlantılı kişilerle kuruluşlara 1500'den fazla yaptırım dayattı. Obama'nın IŞİD'e karşı savaşta 'sahadaki müttefiki' olan İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ile Irak'taki Şii milis gücü Haşdi Şabi'nin Komutanı Ebu Mehdi Mühendis'e Ocak 2020'de Bağdat'ta SİHA saldırısıyla suikast düzenleyerek, İran yönetimini can evinden vurdu.
Obama'nın bile son anda vazgeçtiği kimyasal saldırı iddiaları gerekçesiyle Suriye yönetimine füze saldırısını 2017'de gerçekleştiren Trump, ABD'nin Suriye'ye sırasıyla 1979, 2003, 2004, 2005, 2012-2013'te getirdiği ağır yaptırımların çıtasını 2020'de çıkardığı Sezar Yasası'yla daha da yükseltti. Öncekilerden farklı olarak, Esad yönetimiyle ilişkileri olan veya ilişki geliştirmek isteyen ülkeleri ve şirketleri hedef alan Sezar yaptırımları yüzünden, Suriye dışardan yatırım yapılamaz hale geldi.
İBRAHİM ANLAŞMALARI, AKSA TUFANI'NIN TAŞLARINI DÖŞEDİ
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile sıkı müttefik olan, kendi Yahudi damadı Jared Kushner'i Ortadoğu danışmanı yapan Trump'ın arabuluculuğunda Eylül 2020'de İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn arasında normalleşmeye yönelik İbrahim Anlaşmaları imzalandı. Anlaşmalara Suudi Arabistan'ı dahil etme çabaları daha sonra İsrailli bakanların Suudi Arabistan'ı tavaf etmesine dek varırken, iki devletli çözüm anılmaksızın Filistin sorunu tümüyle rafa kalktı. Bu da Hamas'ın 7 Ekim 2023 İsrail saldırılarını (Aksa Tufanı Operasyonu) tetikleyen etkenlerden biri oldu.
'BEYAZ SARAY'A GERİ DÖNDÜĞÜMDE GAZZE SAVAŞI BİTMİŞ OLSUN'
O zamandan beri Gazze'de yürüttüğü savaşı eylül ortasından beri Lübnan'a taşıyan ve İran'la doğrudan çatışma sarmalı yaratan Netanyahu ile Trump arasındaki görüşmeleri takip eden İsrail medyasına göre 45. Başkan, İsrail liderine, "Seçimi kazanıp Beyaz Saray'a geri döndüğümde Gazze Savaşı bitmiş olsun" isteğini bir kaç kez iletti. Trump, kamuoyuna açıklamalarında, bunu "İsrail'in çabucak savaşı kazanıp işi bitirmesini istiyorum" diye ifade etti.
'HARRİS'İN PUSULASI BİDEN DEĞİL, OBAMA OLACAK'
ABD'nin ilk renkli kadın başkanı olmaya oynayan Harris ise dış politika açısından tam bir kapalı kutu. Seçilirse Biden'ın politikalarını devam ettireceği öngörülse de ABD medyası ekibini Biden yönetiminden değil de Obama yönetiminden isimlerden oluşturacağını öngörüyor.
'GAZZE SOYKIRIMI'NA SUÇ ORTAKLIĞI'
7 Ekim 2023'ten beri İsrail'e 17.9 milyar dolarlık yardım yapan ve İsrail'e destek için Ortadoğu'da düzenlenen askeri operasyonlara 4.86 milyar dolar harcayan Biden'ın Yardımcısı sıfatıyla "Gazze Soykırımı'nın suç ortağı" olmakla eleştirilen Harris, temmuzda dışardaki Gazze protestoları eşliğinde Netanyahu'nun hitap ettiği ABD Kongresi'nin ortak oturumunu yönetme görevinden kaçtı, baş başa görüşmenin ardından İsrail liderine "Gazze'de ateşkes anlaşmasını yap, savaşı bitir, çekilen ıstıraba sessiz kalamam" mesajını verdiğini duyurdu.
'İSRAİL'E SİLAH SATIŞINA DEVAM'
Bir röportajda Netanyahu'yu "gerçek bir yakın müttefik" olarak görüp görmediği sorusunu "İsrail halkıyla müttefikiz" diye yanıtlayan, Arap, Müslüman seçmenler açısından önemli Michigan'daki mitinginde "Başkan olduğumda, Gazze'deki savaşı sona erdirmek için gücüm dahilindeki her şeyi yapacağım" diyen Harris, diğer yandan İsrail'in her saldırısına bahane yaptığı "meşru müdafaa hakkına" tam destek ve İsrail'e silah satışını devam ettirme açıklaması yaptı.
'DANIŞMANLARI RUSYA VE FİLİSTİN'DEN DAHA İYİ ANLAYAN İSİMLER'
Harris'in dış politika danışmanlığını yapan ve seçilmesi halinde Ulusal Güvenlik Danışmanı olması beklenen Phil Gordon, Biden'ın ekibine kıyasla Rusya ile ilişkilerde daha ılımlı, Ortadoğu'da rejim değişikliği çabalarına karşı çıkan daha gerçekçi bir isim olarak biliniyor. Harris'in Yahudilerle ilişkilerini yönetmekten sorumlu olan, Gazze ile ilgili açıklamalarına danışmanlık eden ve seçilmesi halinde Beyaz Saray'ın Ortadoğu-Kuzey Afrika Koordinatörü olması beklenen Ilan Goldenberg, Yahudi olmasına rağmen Netanyahu ile ters düşmesiyle tanınıyor. Geçmiş Ortadoğu barış süreçlerinde rol almış, İsrail-Filistin dosyasını iyi bilen ve Gazze'de ateşkesi savunan bir isim. (Dış Haberler)
