Çin, Rusya'yı kendisine bağımlı kılarak dolar sonrası dünyaya hazırlanıyor

+GERÇEK - Financial Times yazarı Rana Foroohar, Batı’nın ekonomik Rusya’ya yönelik ekonomik yaptırımlarının muhtemel jeopolitik ve finansal sonuçlarını analiz etti. Foorahar, Çin’in dolar sonrası bir dünya sistemine hazırlık yaptığını ama finansal sistemi nedeniyle bunun çok kolay olmayacağını belirtti.

Piyasalar genellikle jeopolitik olaylara güçlü tepki verir, ancak daha sonra onları görmezden gelir. Bu sefer değil. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, birçok kalıcı sonucu olacak önemli bir ekonomik dönüm noktasıdır. Bunların arasında, biri dolara, diğeri renminbi'ye dayalı iki kutuplu bir küresel finansal sisteme geçişin hızlanması olacak.

Rusya ile batı arasındaki finansal ayrışma süreci elbette bir süredir devam ediyor. Yakın tarihli bir Capital Economics raporuna göre, Batılı bankalar, ülkenin 2014 yılında Kırım'ı ilhak etmesinin ardından Rus finans kurumlarına olan risklerini yüzde 80 oranında azalttı ve Rusya'nın geri kalan özel sektörü üzerindeki yatırımları o zamandan beri yarı yarıya azaldı. ABD'nin açıkladığı yeni ve daha agresif yaptırımlar bu ayrışmayı çok daha ileriye götürecek.

Bu gerçek aynı zamanda Rusya'yı Çin'e çok daha bağımlı hale getirecek ve bu da ABD ve AB yaptırımlarını daha fazla Rus petrolünü ve gazını ucuza almak için bir fırsat olarak kullanacak. Çin, Vladimir Putin'in savaşının hayranı değil. Ancak Rusya'nın mal ve silahlarına ihtiyacı var ve ülkeyi Pekin liderliğindeki yeni bir düzenin önemli bir parçası olarak görüyor, Moskova bunun farkında.

Moskova merkezli Dış ve Savunma Politikası Konseyi'nde siyaset bilimci olan Sergei Karaganov geçtiğimiz günlerde Nikkei Asia'ya "Çin bizim stratejik yastığımız" dedi: "Herhangi bir zor durumda askeri, siyasi ve ekonomik destek için ona güvenebileceğimizi biliyoruz."

Bu, Çin'in Rusya'yı desteklemek için ABD veya Avrupa yaptırımlarını kıracağı anlamına gelmiyor, ancak Rus bankalarının ve şirketlerinin kendi finansal piyasalarına ve kurumlarına daha fazla erişmesine kesinlikle izin verebilir. Gerçekten de, sadece birkaç hafta önce, iki ülke, Rusya Batı pazarlarından atıldığı için kesinlikle daha yakın mali bağları içerecek olan "sınırsız bir dostluk" ilan etti.

Bu, Rusya ile Çin arasında, tüm ticareti dolar yerine kendi para birimlerinde halletmek için yapılan 2019 anlaşmasını takip ediyor. Ukrayna'daki savaş bunu hızlandıracak. Çin’in son birkaç gün içinde, Rus buğdayına yönelik ithalat yasağını ve Gazprom ile Çin'in uzun vadeli yeni bir gaz anlaşması bunun göstergesi.

Tüm bu gelişmeler, Çin'in uzun vadeli olarak, Rusya'nın tüm işlemleri Çin parası renminbi ile çözen birçok vasal devletten biri olması ve dolar sonrası bir dünya inşa etme hedefini destekliyor. Oraya ulaşmak kolay bir süreç değil. Çinliler dolardan çıkmak istiyor ama aynı zamanda kendi finansal sistemlerinin tam kontrolünü de istiyorlar. Bu da amaçlarına ulaşmalarının önünde büyük bir engel teşkil ediyor. Çünkü doların dünyanın rezerv para birimi olmasının nedenlerinden biri,, ABD piyasalarının çok açık ve likit olmasıdır.

Yine de Çinliler, renminbinin küresel dövizdeki payını artırmak için ticareti ve o anın petropolitiğini kullanmayı umuyorlar. Çin'deki üst düzey bir batılı yatırımcı bana, payın önümüzdeki üç ila dört yıl içinde yüzde 2'den yüzde 7'ye çıkmasını beklediğini söyledi. Bu, elbette, yüzde 59 olan doların pozisyonuyla karşılaştırıldığında hala çok küçük.

Ama Çinliler uzun bir oyun oynuyor. Finans, Amerika ile olan yeni büyük güç rekabetinin temel direklerinden biridir; para birimi, sermaye akışları ve "Kuşak ve Yol Girişimi" ile ticaret yolu inşasının tümü bunda rol oynayacaktır. Pekin, döviz rezervlerini yavaş yavaş çeşitlendirmenin yanı sıra çok fazla altın satın alıyor. Bu, dolar sonrası bir düzen üzerinde bir tür hedge olarak görülebilir. (Dolar düştükçe altının yükseleceği varsayımı).

Ulusal güvenlik gerekçesiyle Çin'e sermaye akışına getirilen yeni ABD sınırlamaları, finansal ayrışma sürecini daha da hızlandırabilir. ABD emeklilik fonları Çin'e giremezse, sermaye piyasalarında kendi kendine yeterlilik her zamankinden daha önemli hale geliyor. Pekin, yalnızca ABD dışı yabancı yatırımları çekmek için değil, aynı zamanda büyük miktarlarda Çin tasarrufunun yerel sermaye piyasalarına akıtılacağı bir yatırım patlamasını teşvik etmek için kendi sisteminde güven ve şeffaflığı güçlendirmeye çalışıyor.

Rusya'ya yönelik yaptırımlar daha fazla ayrışmanın habercisi olsa da, savaşın ekonomik etkisinin (düşük talep, hatta daha yüksek enflasyon) Amerika'yı ve diğer ülkeleri Çin mallarını tercih edecek fiyat baskılarına boyun eğmeye zorlaması da mümkün. Rusya ve Çin'e karşı durmak konusunda koridorun her iki tarafında çok fazla siyasi duruş olması muhtemel olsa da, tedarik zincirlerini ayırmak uzun zaman alıyor. Washington'daki politika yapıcılar henüz bu konuda gerçekten ciddileşmediler.

Pekin izlediği politika ise yeni dünya düzeni konusunda oldukça ciddi. Eski ABD ulusal güvenlik danışmanı Zbigniew Brzezinski, 1997 tarihli Büyük Satranç Tahtası kitabında, ileri görüşlü bir şekilde, Batı için en tehlikeli jeopolitik senaryonun "Çin, Rusya ve belki de İran'dan oluşan büyük bir koalisyon" olacağını yazmıştı. Bu, Pekin tarafından yönetilecek ve ideoloji tarafından değil, ortak şikayetler tarafından birleştirilecektir. Brzezinski, "Bu olasılığı önlemek, ne kadar uzak olursa olsun, ABD'nin jeostratejik becerisinin Avrasya'nın tüm çevrelerinde aynı anda gösterilmesini gerektirecektir" diye yazmıştı.

Finansal piyasalar büyük bir savaş alanı olacak. Liberal değerlerin savunulacağı (örneğin Rusya'ya karşı yaptırımlar yoluyla) ve eski ittifakların yenileneceği bir yer olacaklar. (ABD ve Avrupa hem enerji güvenliği hem de iklim değişikliği konusunda bir strateji oluşturmak için bir araya gelebilirler mi?) Jeopolitik konusunda da geçmişe göre çok daha duyarlı olacaklar.