İhvan'ın öğrenci liderliğinden Gazze Savaşı'na: Hamas'ın siyasi ve diplomatik yüzü Haniye

Artı Gerçek - Hamas'ın 7 Ekim saldırısına 299 gündür en az 39 bin 445 Filistinlinin öldürüldüğü Gazze Savaşı'yla yanıt veren İsrail, bugün İran'ın başkenti Tahran'da Hamas siyasi büro şefi İsmail Haniye'ye suikast düzenleyerek yeni bir tırmandırmaya imza attı. Türkiye'de AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la yakınlığıyla da tanınan İhvan'ın Filistin kolunun siyasi lideri, birkaçı Filistin, çoğu İsrail kaynaklı bir dizi suikast girişiminden sağ kurtulduktan sonra iki kurucuyla aynı akıbeti paylaştı. İsrail'in pek çok aile üyesini de öldürdüğü Haniye'nin 62 yıllık yaşamının ana hatları şöyle:

* 1962'de Gazze Şehri yakınındaki Şati mülteci kampında doğdu.

* Gazze İslam Üniversitesi'nde okurken, Müslüman Kardeşler'in (İhvan) öğrenci kolu İslami Blok'a katıldı, 1983-84'te öğrenci konseyi üyesi, ertesi yıl konsey başkanı oldu. 1987'de Arap edebiyatı bölümünden mezun oldu.

* 1987'de başlayıp 1993'te imzalanan Oslo Anlaşmaları'nın önünü açan 1991'deki Madrid Konferansı'na dek devam eden Birinci İntifada sırasında, Filistinli imam Ahmed Yasin, 1973'te kurulan İhvan bağlantılı hayır kurumu İslami Merkez temelinde Hamas'ı oluşturdu. Haniye, 1987'de kurulur kurulmaz Hamas'a katıldı.

* Haniye, 1989'da İsrail tarafından üç yıllığına tutuklanıp bir grup Hamas lideriyle birlikte Lübnan sınırında bir kasabaya sürgüne gönderildi. Bir yıllık sürgünün ardından Gazze'ye dönüp İslam Üniversitesi'ne dekan atandı.

* Hamas'ın kurucusu Şeyh Ahmed Yasin, 1997'de İsrail tutukluluğundan serbest bırakılmasının ardından Haniye'yi kendi bürosunu yönetmekle görevlendirdi. 1999'dan 2004'e kadar özel kalem müdürlüğünü yaptığı Şeyh Yasin'e çok yakın bir isim oldu. 2003'te Yasin'le birlikte İsrail'in kaldıkları eve bomba attığı suikast girişiminden kurtuldu.

* İsrail, 2004'te önce Şeyh Yasin'i, ardından halefi ve Hamas'ın eşkurucusu Abdülaziz el Rantisi'yi hava saldırısı düzenleyerek öldürülünce, Haniye Hamas'ın Gazze liderliğine getirildi.

* Haniye'nin başkanlığındaki Değişim ve Reform listesi, 2006'daki ikinci Filistin yasama seçimlerini demokratik yollarla kazandı. Bu, şubat ayında Filistin Başbakanı olmasını sağladı.

* Haniye Ekim 2006'da Gazze'de konvoyuna düzenlenen saldırıdan ve Mayıs 2007'de İsrail'in evini hedef alan füze saldırısından kurtuldu.

* 2007'de Gazze Şeridi'nde Hamas ile Fetih arasındaki kanlı çatışmaların tavan yapması üzerine Fetih'in çekirdeğini oluşturduğu Filistin Yönetimi'nin Başkanı Mahmud Abbas, Haniye'yi başbakanlıktan aldı. Hamas da Fetih'i Gazze Şeridi'nden zorla çıkardı.

* 2006-2017 arasında İsrail ablukası altındaki Gazze Şeridi'nde Hamas lideri olarak görev yapan Haniye, Mayıs 2017'de Halid Meşal'in yerine Hamas'ın Siyasi Büro Başkanı seçildi. Hamas'ın Gazze liderliği görevini Hamas'ın üst düzey askeri komutanlarından Yahya Sinvar'a devreden Haniye, sonrasında 2021-2025 dönemi siyasi büro başkanı olarak ikinci kez seçildi.

* 2011'de Arap isyanları sırasında Suriye'de başlayan protestolar ABD ile müttefiklerinin cihatçı ve silah akıtmasıyla vekalet savaşına dönüşürken, Hamas liderliği, siyasi karargahının Şam'da olmasına rağmen, Esad yönetimine karşı tavır aldı. Ocak 2012'de Katar'a taşınan Halid Meşal, birkaç ay sonra Türkiye'yi ziyaret ederken “Özgürlük arayan Suriye halkının devrimini selamlıyoruz. Büyük halkın kanı demokrasi istediği için akıyor” dedi. Daha sonra Haniye, nedamet getirip İran'ı araya sokarak Ekim 2022'de Esad yönetimiyle barıştı.

* Aralık 2019'da Gazze Şeridi'ni terk eden Haniye, dönem dönem Türkiye'de kalırken, Katar'a kalıcı olarak yerleşti.

* Hamas 7 Ekim 2023'te Aksa Tufanı Operasyonu'nu başlattığında, Doha'daki ofisinden yayımlanan bir videoda hareketin birkaç lideriyle birlikte kutlama yaparken görülen Haniye, “bu zafer için Allah'a şükretmek” üzere dua etti.

* Ekimde Gazze'deki evine düzenlenen İsrail hava saldırısında yakın ailesinden en az 14 kişi öldürüldü.

* Nisanda Haniye'nin üç oğlu ile dört torunu Ramazan Bayramı dolayısıyla Şati mülteci kampında bayramlaşmak üzere bindikleri arabalarına düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürüldü.

* Haziranda İsrail'in Şati Mülteci Kampındaki evlerini kasıtlı hedef alan saldırısında aralarında 80 yaşındaki ablasının da bulunduğu 10 aile üyesi, İsrail saldırısında öldürüldü.

* 13 çocuğu bulunan Haniye, kayıplarını "Ailemden 60'a yakın kişi şehit olarak yatıyor, tıpkı Filistin'in çocukları gibi, onların da bir farkı yok" diye karşıladı.

* Uluslararası analistlerin "Hamas'ın siyasi ve diplomatik yüzü" diye nitelediği Haniye, İsrail'e karşı sert söylemine karşın, Hamas'ın Gazze'deki lideri Sinvar ve askeri kanadı İzzeddin el Kassam Tugayları komutanlarına kıyasla çok daha pragmatik bir isim olarak tanınıyordu. Barış için İsrail'le uzlaşmaya yönelik örtülü mesajlar da veren Haniye, Katar ve Mısır arabuluculuğunda Gazze Savaşı'nın bitirmeye yönelik müzakerelerde Hamas heyetine başkanlık ediyordu. (Dış Haberler)