'İkiye bölünmüş Cumhuriyet'

HABER MERKEZİ- Türkiye'de 16 Nisan'da yapılan Anayasa referandumu dünya basınında geniş yer buldu. Birçok medya kuruluşu Türkiye referandumunu dakika dakika canlı blog yayınlarıyla okuyucularına ulaştırdı. Bugün gazetelerde yapılan yorumların özetleri ise şöyle:

Frankfurter Allgemeine Zeitung internet sayfasında "Dar bir zafer" manşetini attı. Gazetenin köşe yazarlarından Michael Martens köşesinde "Vahşi Erdoğanistan’da" başlıklı bir yorum yazdı. Yorumunda "Türk seçmen Türkiye’nin yeniden yapılandırılmasına ve cumhurbaşkanına daha fazla güç sağlayacak bir başkanlık sistemine ‘Evet’ dedi, ancak Erdoğan’ın istikrar vaatleri yanıltıcı çıkabilir" diyerek devamında "Pazar günkü halk oylamasında Türk seçmen çok küçük bir oy farkıyla kendi siyasi sistemini tahrip etme hakkını kullandı. Şimdi Erdoğan ve onun iktidar makinesi konumundaki AKP için olağanüstü hal koşullarında, yüzlerce muhalifin ve gazetecinin tutuklandığı, adil olmayan bir seçim mücadelesinde, tüm güçleri ve devletin de tüm olanaklarını seferber ederek bir başarı almış görünüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Başbakan Yıldırım ve rejim yanlısı medya, ‘Hayır' oyu verecekleri teröristler ile ilişkilendirdiler ya da doğrudan terörist ilan ettiler. Peki, ama neredeyse yüzde 49'u ‘teröristlerden' oluşan bir toplum istikrarlı olur mu? Yeni anayasa Erdoğan'ın vaat ettiği gibi istikrarı sağlayabilecek mi, bu belli değil."

Süddeutsche Zeitung'un internet portalında Mike Szymanski imzalı yorum "Kendisi ile mücadele eden bir ülke" başlığını taşıyor. Yazının devamında "Erdoğan taraftarları bu kıl payı sonucu büyük bir zafer gibi kutluyor. Ancak ülkenin büyük bir bölümü geleceğinin elinden alındığı hissine kapılacaktır. Referandumun sonucu ülkenin kendisiyle nasıl mücadele ettiğini de gösteriyor. İnsanlar birlikte yaşamak zorundalar. Ama bunun oldukça güçleştiği anlaşılıyor. Çünkü ülkenin büyük bir bölümü şu anda geleceğinin elinden alındığı hissine kapılmış olsa gerek."

Die Welt gazetesinin Daniel-Dylan Böhmer imzalı yorumu "Erdoğan’ın Bu Zaferi Yenilgidir" başlığını taşıyor. Yorum, "Tüm kanallarda Cumhurbaşkanı, diğer yanda gözü korkutulan kaşı taraf. Buna rağmen seçmenin yarısı ona onay vermedi. Erdoğan halkın ona tam hareket serbestîsi tanıdığı, herkes tarafından takdir edilen bir iktidar sahibi değil" ifadeleriyle başlıyor. Devamında ise şu satırlar öne çıkıyor:
"İlk bakışta Erdoğan’a, tamamen onun kişiliğine verilmiş bir Evet var. Ancak ikinci kez bakıldığındaysa bu zaferin bir yenilgi olduğu görülüyor. Erdoğan neredeyse bir yıldan bu yana halkını ‘Evet’e zorladı; tehditler savurdu, uyarılarda bulundu, ikaz etti, yüz binlerce memur, öğretmen, yargıcın görevine son verdi, yüzden fazla gazeteciyi tutuklattırdı, neredeyse tüm eleştirel medya kuruluşlarını kapattırdı ya da yok etme noktasına getirdi ve onlar da sonunda hükümetin atadığı kişilere teslim oldular. ‘Hayırcıların' kamuoyu önünde sesini duyurmasını büyük oranda engelledi, Kürt bölgelerini boşalttırdı, en güçlü siyasi hasımlarını ise yurt dışına çıkmaya zorladı. Muhalefeti gruplar halinde ceza evlerine gönderdi. Anayasa değişikliğine karşı çıkanları terörist diye karaladı, Türklerin dünya çapında kendilerini tehdit altında hissetmeleri için diplomatik krizlere yol açtı. Ve ortaya çıkan sonuç: Kıl payı bir fark. Seçim mücadelesi adil ve olağanüstü hal şartları altında yapılmamış olsaydı, Erdoğan büyük olasılıkla dramatik bir biçimde yenilgi almış olurdu. Dünyanın hiçbir parlamentosu anayasa değişikliğini bu kadar zayıf bir çoğunluğa dayandıramaz. Erdoğan, halkın kendisine tam hareket serbestîsi tanıyacağı, herkes tarafından takdir edilen bir iktidar sahibi değil ve hiçbir zaman olamayacak. Geleceğin anayasasında hangi maddeler olacak olursa olsun, şimdi bu durum tescillenmiştir."

Spiegel Online'da bugün "Türkiye Cumhuriyeti'nin sonu" başlığını attı. "Bölünmüş Ulus" başlıklı, Hasnain Kazim imzalı yorumda ise şu satırlar yer aldı: Türk seçmen güçlü bir Cumhurbaşkanı, yani eski güçlü Osmanlı rüyası yönünde kararını verdi. Ancak sonucu çok küçük bir fark belirledi. Seçmenin yarısı ‘Hayır’ dedi. Anlaşılan o ki Türkiye büyük bir olasılıkla resmen Atatürk’ün gösterdiği yoldan farklı bir yol izleme kararı aldı. Bu yöndeki kararı Türkiye’nin hakkıdır. Ama Erdoğan'ın planlarına ‘Evet’ demek, AB’ye ‘Hayır’ demek ve Batı yanlısı rotadan ayrılmak anlamına gelmektedir. Uzun vadede Türkiye’nin hangi geleceğe doğru yol alacağı belirgin değil. Referandumun kıl payı sonuçlanmış olması, toplumun derinden bölünmüş olduğunu gözler önüne seriyor. Türkiye toplumuna sadece yeni bir yolda bol şans dilemek kalıyor."

Das Bild gazetesi ise internet portalında "Ucu ucuna bir başarımı yoksa şiddetli bir seçim dolandırıcılığı mı?" başlığını yazdı.

İNGİLTERE: DEMOKRASİDEN OTOKRASİYE

İngiltere medyası, yüzde 51 "evet" çıkan Cumhuriyet tarihinin en kritik referandumunun sonucunu manşetlere taşıdı.

The Guardian, "Erdoğan Türkiye’de yeni gücünü ilan ederken tekrar sayım çağrısı yapıldı" başlığı atarken, ellerinde "Evet" yazılı dövizler taşıyan vatandaşların meydanlarda çekilmiş fotoğraflarıyla verdiği haberde anayasa değişikliğinin, Türkiye'nin "demokrasiden otokrasiye geçmesi" kararının "Cumhuriyetin kuruluşundan bu yana meydana gelen en köklü değişiklik" olduğuna ve çok az bir farkla kabul edildiğine dikkat çekti. Haberde "Evet" oylarının yüzde 51.3 ve "Hayır" oylarının ise yüzde 48.7 olduğu ifade edildi.

Independent, "Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, gücünü artırmak için oy kullandı" başlığını manşete taşıdı.

The Financial Times gazetesi de, "Yeni Güç için Erdoğan zafer ilan etti" başlığı ile duyurduğu haberde seçimde "Evet" oylarının çok az farkla öne geçtiğini vurguladı.
Gazete, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın desteklediği "Evet" kampanyasının referandumu kazanmasına karşın tahmin edilen daha düşük bir oy aldığına dikkat çekerken, Türkiye'de referanduma götürülen yeni anayasa maddelerinin cumhurbaşkanına büyük bir politik dokunulmazlık sağladığı belirtildi.


"BÖLÜNMÜŞ TÜRKİYE BIRAKTI"
İngiliz Times gazetesinin İstanbul Muhabiri Hannah Lucinda Smith, seçim sonuçlarını değerlendirdiği yazısında "Erdoğan’ın zaferinin geride bölünmüş bir Türkiye bıraktığını" yazdı.
Times’in İstanbul muhabiri Hannah Lucinda Smith'in haberinde, Erdoğan'ın "bıçak sırtı" bir referandum süreci sonrası zafer ilan ettiğini; ancak oylamaların yeniden sayılması yönündeki çağrılar düşünüldüğünde, sonuçların toplumda ayrışmayı derinleştirebileceği belirtildi.

Haberde Erdoğan'ın kazandığı zafere rağmen seçmen tabanında "utanç verici terslikler" yaşadığı da vurgulandı. İstanbul'da çoğunluğu muhafazakarların oluşturduğu Üsküdar'da seçmenlerin yüzde 53'ünün "Hayır" oyu verdiği ve bunun "büyük bir sembolik darbe" olduğuna dikkat çekildi. Yazıda referandumda "Evet" diyenlerin "istikrar" ve "güvenlik" endişelerine de yer verildi.

İSVEÇ

İsveç’in en büyük gazetelerinden Dagens Nyheter ‘‘Başkan Erdoğan galip ilan edildi’’ başlığını kullandığı haberinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Huber Köşkü önünde toplanan halka yaptığı konuşmada söylediği ‘’Tek vatan, tek devlet. Bundan daha güzel bir şey olabilir mi?" sözlerini öne çıkardı.

İRAN: İKİYE BÖLÜNMÜŞ CUMHURİYET

İran basınında referandum sonucu yorumu "İkiye bölünmüş cumhuriyet" oldu.
İran basını, Türkiye’deki referandum sonuçlarına ilişkin yayımladığı haberlerde ağırlıklı olarak "evet"in "çok küçük farkla" kazandığıne dikkat çekildi ve ülke genelinde "ikiye bölünme" yaşandığı ileri sürüldü. Muhafazakârlara yakın Vatan-i Emruz gazetesi, birinci sayfasından verdiği haberinde, seçim sonuçları "İkiye bölünmüş Cumhuriyet" olarak verildi.
Gazete, Yüksek Seçim Kurulu'nun (YSK) mühürsüz oyların geçerli sayılması yönündeki kararının muhalefet tarafından tepkilere neden olduğunu vurgulayan gazete, CHP ve HDP’nin oyların yaklaşık üçte ikisinin yeniden sayılmasını istediğini yazdı.

RUSYA

Referandum Rus basınında da geniş yer buldu. Pegodnya gazetesi sonuçları, "Türkiye'de halk Erdoğan için oy verdi" başlığıyla duyurdu. Rossiyskaya Gazeta: "Erdoğan sistemi değiştiriyor" dedi. Life.ru: "Türkler anayasada değişiklik yapılmasından yana oy kullandılar" başlığını kullandı.