Netanyahu hükümetine Yüksek Mahkeme darbesi: 'İsrail devleti, ilahiyat okulu öğrencilerini de askere almalı'
Artı Gerçek - Bir yandan Gazze Şeridi'ne 9 aydır saldırırken Lübnan'la da savaşmaktan söz eden, diğer yandan iç kavgaya tutuşan koalisyon hükümeti üzerindeki kontrolünü kaybetmiş gözüken İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, Yüksek Mahkeme'den de darbe yedi.
KARAR OYBİRLİĞİYLE ALINDI
İsrail'de yıllardır süren hukuki ve siyasi çekişmelerin ardından, Yüksek Mahkeme, yaşı gelen ultra-Ortodoks Yahudi (Haredi) erkeklerin zorunlu askerliğe alınması yönünde oybirliğiyle karar verdi. Muhalefet, laik kesimler ve asker ailelerinin memnuniyetle karşıladığı kararın, dramatik siyasi ve toplumsal sonuçları olması bekleniyor.
İsrail'de yasalara göre 18 yaşını geçen herkesin zorunlu askerlik hizmetini yapması gerekirken, Haredilerin askerlikten muaf tutulması yıllardır tartışma konusu. Yüksek Mahkeme kararının, Netanyahu'nun aşırı sağcılar ve aşırı dincilerle kurduğu koalisyon hükümetinde şok dalgaları yaratması kaçınılmaz.
ÖĞRENCİLERİ ASKERE KAYDOLMAYAN OKULLARA DEVLET DESTEĞİ KESİLECEK
Yüksek Mahkeme, din okulunda (yeşiva) eğitim alan ultra-Ortodoks Yahudilerin İsrail ordusuna alınmasının yanısıra öğrencileri askere kaydolmayan yeşivalara devlet fonlarının kesilmesine hükmetti. Karara göre yeşiva öğrencilerine askerlik hizmetinden genel muafiyet tanınmasını sağlayacak herhangi bir yasal çerçeve artık bulunmadığından, hükümet, Savunma Bakanlığı ile orduya bu kişileri askerlik hizmetine almamaları yönünde talimat vermeye devam edemez.
NÜFUSUN YAKLAŞIK YÜZDE 12'Sİ HAREDİ
9 yargıçlı mahkemenin kararında, uygulamanın nasıl olacağı ve aşamalı mı yoksa toptan mı askerlik çağrısı gönderileceği gibi ayrıntılara girilmedi. İsrail'de askerlik hizmetine uygun Haredi erkek sayısı, 67 bin olarak tahmin ediliyor. 9 milyonluk nüfusun yaklaşık yüzde 12'sini oluşturan Harediler, askerlik yapmıyor, hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını söylüyor ve Yahudi şeriatı kurallarına göre yaşıyor.
Daha önce ABD Başkanı Joe Biden'ın Gazze Savaşı'nı bitirme planını kabul etmesi halinde iki aşırı sağcı ortağının hükümeti dağıtma tehdidiyle karşılaşan Netanyahu, bu kez de iki Haredi ortağının -Şas ile Birleşik Tevrat Yahudiliği (UTJ)- aynı tehdidiyle karşı karşıya gelebilir.
ŞAS, İSRAİL YÜKSEK MAHKEMESİ'NE MEYDAN OKUDU
Her iki parti, muafiyeti, seçmenlerini dini okullarda tutmanın ve muhafazakar geleneklerinin sınanacağı ordudan uzak tutmanın anahtarı olarak görüyor. Nitekim Şas Genel Başkanı Aryeh Deri, İsrail Yüksek Mahkemesi'ne meydan okudu:
"Dünyada İsrail halkını Tevrat'ı çalışmaktan alıkoyabilecek hiçbir güç yoktur ve geçmişte bunu deneyen herkes sefil bir şekilde başarısız olmuştur. Hiçbir zorba karar, hepimizin üzerinde oturduğu dal olan İsrail topraklarındaki alimler topluluğunu ortadan kaldıramaz."
'GAZZE SAVAŞI'NDA MUCİZELER YARATANLARIZ'
"Dünyanın yaratıcısının vaat ettiği üzere Tevrat'ın İsrail'in tüm düşmanlara karşı gizli silahı olduğunu" söyleyen Deri, yeşiva öğrencilerinden "özel gücümüzü koruyan ve [askeri] harekatta mucizeler yaratanlar" diye söz etti.
'DÜNYADAKİ HİÇBİR GÜÇ ENGELLEYEMEZ' VURGUSU
UTJ Genel Başkanı ve Konut Bakanı Yitzhak Goldknopf, sosyal medya paylaşımında, İsrail Yüksek Mahkemesi'nin kararını çok talihsiz" diye niteleyerek ekledi: "İsrail Devleti, varlığının temeli Tevrat olan Yahudi halkına yuva olmak amacıyla kurulmuştur. Kutsal Tevrat galip gelecektir."
UTJ'nin diğer önde gelen isimleri de "dünyadaki hiçbir gücün yeşiva öğrencilerinin Tevrat eğitimine devam etmesini engelleyemeyeceğini" dile getirdi.
SAVAŞ BAŞLADIĞINDAN BERİ ELEŞTİRİ KONUSU
Ancak Haredilere zorunlu askerlik muafiyeti, çoğunlukla yedek görev için seferber edilen çok genç askerlerden ve daha yaşlı sivillerden oluşan İsrail kara kuvvetlerinin hem Gazze'de Hamas'a hem Lübnan sınırında Hizbullah'a karşı zorlanması nedeniyle aylardır eleştiri konusu.
10 YILDIR YÜKSEK MAHKEME'NİN HEDEFİNDE
Bugünkü kararında "Zor bir savaşın zirvesinde, eşitsizliğin yükü her zamankinden daha şiddetlidir" diyen Yüksek Mahkeme, mart ayında Netanyahu hükümetinin yeni askerlik yasası hazırlanana kadar Haredilere askerlik muafiyetinin uzatılması için ek süre talebini reddetmişti.
ERKLER ÇATIŞMASI
Yüksek Mahkeme'nin 2015'te "eşitlik ilkesine aykırı" olduğu gerekçesiyle Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını kapsayan yasayı iptal etmesi sonrası yeni muafiyet yasa tasarısı, 11 Haziran'da macliste oy çokluğuyla kabul edilmişti. Tasarının, yürürlüğe girmesi için ikinci ve üçüncü okumada onaylanmak üzere Meclis Dışişleri ve Güvenlik Komisyonu'nda tartışılması bekleniyordu. (Haaretz, Times of Israel, Reuters, AA, Dış Haberler)
