Paraguay’da iktidar tutkusunun kanlı bedeli

İktidar partisi Colorado’nun lideri Horacio Cartes’in görev süresini uzatmak istemesi, Paraguay’ın başkenti Asuncion’u yangın yerine çevirdi.

Armağan KARGILI

Paraguay’ın başkenti Asuncion’u yangın yerine çeviren iktidardaki Colorado Partisi lideri Horacio Cartes’e ikinci kez aday olmasının yolunu açacak anayasal düzenleme askıya alındı. Ancak Cartes’in bu değişikliği olaylar yatışıncaya kadar askıya aldığı, bir süre sonra yeniden Meclis’te tartıştıracağı o da olmazsa referanduma gideceği yorumu yapılıyor.

Ana muhalefet partisinin gençlik örgütü lideri 25 yaşındaki Rodrigo Quintana’nın polis tarafından öldürülmesine yol açan gösteriler Senato’da yapılan gizli bir oturumun ardından patladı. Olaylarda 30 dolayında polis ve eylemci yaralandı, yüzlerce kişi gözaltına alındı ve Paraguay Meclis binası ateşe verildi.

Senato, bu gizli oturumunda, devlet başkanlarına ikinci kez aday olma hakkı tanıyan anayasal değişikliği onaylamış ve sıra, milletvekillerinin oylamasına gelmişti. Muhalefet, yapılmak istenen değişikliği ancak bu noktada öğrendi. Bunun üzerine cuma günü başkent Asuncion’da protestolar patlak verdi. Horacio Cartes’i de, eli kanlı dikatörlerin partisi olan Colorado Partisi’ni de daha fazla iktidarda istemeyen öfkeli göstericiler Meclis binasını bastılar ve ve ardından da ateşe verdiler.

Meclis’in ateşe verilmesi öncesinde mi sonrasında mı olduğu kesinleşmemekle birlikte polis, ülkenin ana muhalefet partisi Authentic Radical Liberal Parti gençlik merkezine baskın yaptı. İddialara göre de hedef gözeterek, kafasına yakın mesafeden sıkılan plastik mermi ile liberal Gençlik Lideri Quintana öldürüldü. Quintana’nın öldürülüşünün video görüntüleri medyada yayınlanınca Cartes, içişleri bakanını ve emniyet müdürünü görevden aldı, polis hakkında soruşturma başlattı. Doktorlar, Quintana’nın vücudunda 9 plastik mermi buldular. İktidar partisine güvenmeyen muhalefet, uluslararası soruşturma çağrısı yaptı. BM yetkililerinin de olayı soruşturmak için hazırlık yaptığı bilgisi basına yansıdı.

Güney Amerika'nın kalbi

Güney Amerika’nın tam ortasında yer alması nedeniyle "Güney Amerika"nın kalbi diye tanımlanan ve denize kıyısı olmayan Paraguay, İspanya sömürgesi olmadan önce Amerika yerlilerine ev sahipliği yapıyordu. Halen iki dilli olan 6.5 milyon nüfuslu ülkede Paraguani ve İspanyolca birlikte konuşuluyor. 1887 yılında kurulan Colorado Partisi, ülkenin en eski partisi. Latin Amerika’nın bir çok ülkesi gibi Paraguay da defalarca askeri darbe ile yönetilmiş bir ülke, Diktatörler her seferinde ülkenin liderliği ile birlikte ülkenin tek partisinin liderliği görevini de üstlenmişler. Bunların arasında en kötü nam salanı, kanlı diktatör Stroessner. Paraguay'ı 1954'ten 1989'a kadar yöneten Alfredo Stroessner, Latin Amerika'nın en uzun dönemli diktatörü ünvanını da "kanlı" ünvanının yanına yazdırmıştı.

Latin Amerika’daki parlamenter demokrasi rüzgarı Paraguay’ı da etkiledi ve –Arjantin/Videla, Şili/Pinochet- vb. birçok diktatör gibi o da devrildi. 1992 yılında ülkede anayasa değişikliği yapıldı. Devlet başkanlarının ikinci kez seçilmelerine engel konuldu. 2008 yılında ilk kez, Colorado Partisi dışında bir parti iktidara geldi. Authentic Radical Liberal Parti lideri solcu Katolik rahip Fernando Lugo Paraguay’ın devlet başkanı seçildi. Ancak, devletleştirme, toprak reformu gibi değişimler hedefleyen Lugo’nun yönetimine karşı muhalefet hiç boş durmadı. Lugo’nun iktidarını bitiren ve bugün bile kuşkular barındıran olaylar şöyle gelişti:

Lugo’nun iktidarının dördüncü yılıydı ve seçimler yaklaşıyordu. Lugo’nun seçimlerden bir kez daha galip çıkacağına kesin gözüyle bakılıyordu. 300 polis görevlisinin 150 topraksız çiftçiyi Lugo karşıtı zengin bir işadamının arazisinden çıkarmak için köylülere saldırmasıyla başlayan olaylar büyüdü, ölümler oldu. Büyük toprak sahiplerinin baskısıyla muhafazakar Colorado partisi hemen harekete geçti ve Başkan Lugo’nun istifasını istedi. Saldırının yapıldığı eyaletin yöneticileri de Colorado partisindendi. Yani polise saldırı emrini veren Colorado partisiydi. Ardından uzun zamandır hazır bekleyen Lugo hükümetinde koalisyonunun en büyük ortağı olan liberal parti de Colorado partisinin bu talebine katıldı ve Lugo azledildi. Lugo’nun yardımcısı, Liberal parti başkanı Federico Franco Paraguay devlet başkanı oldu.
2013 yılında yapılan seçimde de Colorado Partisi’nin iktidarına verdiği bu kısa ara, Horacio Cartes’in, 5 yıllığına devlet başkanı seçilmesiyle sona erdi. Babası, Cessna uçak firması, kendisi de bir meyvesuyu fabrikasının sahibi olan işadamı Cartes, ülkenin mekez bankasını dolandırmaktan iki kez yargılandı. İlk yargılandığı davadan 60 gün hapis yattı. İkinci davasından da 7 ay ceza aldı ama itirazları sonuç verdi ve mahkeme onu suçsuz buldu. Şirketine ait uçaklarda kokain ve marijuana bulundu ama bu soruşturmalardan da kurtulmayı başardı. Ülkenin hakimlerini bir kez daha suçsuzluğuna ikna etti. Wikileaks'in offshore sızıntılarıyla ortaya çıkan ünlü isimler arasında da Cartes'in adı vardı.

2008 yılına kadar politikayla hiç ilgilenmediği gibi seçmen kaydı bile yoktu. Şimdi koltuğunu kaybetmemek için ülkesinde ölümleri göze alan liderler kervanına o da katıldı.