Yapay zekada 'Çin devrimi': DeepSeek, ABD'li rakiplerini geride bıraktı

Artı Gerçek - Çin'in yapay zeka uygulaması DeepSeek'in benzerlerine kıyasla düşük maliyet ve az sayıda çiple geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1, sektörde sarsıntı yarattı. 20 Ocak'ta piyasaya sürülen DeepSeek'in yeni modelinin Apple'ın App Store'unda en yüksek puanlı ücretsiz uygulama haline gelip OpenAI'nin ChatGPT'si gibi rakiplerini geride bırakması, dev teknoloji şirketlerinin hisselerinde satışa yol açtı.

Avrupa'da hisse senedi fiyatları düşen Nvidia, Microsoft ve Meta'nın ABD'de de borsanın açılmasıyla düşüşe geçmesi bekleniyor. Hollandalı çip ekipmanı üreticisi ASML'nin hisse fiyatı yüzde 10'dan fazla, yapay zeka donanımı üreten Siemens Energy'nin hisseleri yüzde 21 düştü.

ABD'NİN YAPAY ZEKANIN TARTIŞILMAZ LİDERİ OLDUĞU İNANCI SARSILDI

Çinli heç fon şirketi High-Flyer'ın finanse ettiği DeepSeek Laboratuvarı, R1 modelinin matematik, kodlama ve doğal dil muhakemesi gibi görevlerde ChatGPT üreticisi OpenAI'nin en son modellerinden biriyle "eşit performans" gösterdiğiyle övündü. DeepSeek'in popülerliğindeki artış, ABD'nin yapay zekanın tartışılmaz lideri olduğuna dair yaygın inancın sarsılmasına ve ABD şirketlerinin planladığı yatırımların ölçeği hakkında sorulara yol açtı.

ABD'Lİ ŞİRKETLER 10 KAT DAHA FAZLA HARCAMA YAPMIŞTI

DeepSeek-R1'i destekleyen açık kaynaklı DeepSeek-V3 modelini geliştirmek için 2 ayda yalnızca 2 bin Nvidia çipi kullanılması ve yaklaşık 5.6 milyon dolar harcanması, ABD'li rakiplerinin harcadığı milyarların yanında devede kulak kalıyor. Google, OpenAI veya Meta gibi ABD'li teknoloji şirketleri benzer atılımlar için tescilli modeller üzerinden yaklaşık 10 kat daha fazla harcama yapmak zorunda kalırken, DeepSeek'in son hamlesinin yapay zeka geliştirme süreçlerini yeniden şekillendirebileceği belirtildi. Bazı uzmanlar, DeepSeek-R1'in performansını, ABD'li teknoloji şirketlerinin benzer modellerinden daha üstün bulduklarını açıkladı.

ABD'NİN UYGULADIĞI YAPTIRIMLARA ÇİN'İN CEVABI

Donald Trump'ın ilk başkanlık döneminde başlattığı ABD-Çin ticaret savaşı kısa sürede teknoloji savaşına evrilirken, iki ülke arasında özellikle çip konusunda yaşanan çekişmeler Joe Biden döneminde de devam etti. Hatta son yıllarda ABD, yüksek teknolojili çiplerin ihracatını giderek daha fazla kısıtladı.

ABD'yi genel ekonomik kalkınmasını yavaşlatmak istemekle suçlayıp yapay zeka geliştirmeyi ulusal öncelik ilan eden Çin, yapay zekaya büyük yatırım yapıp bu alanda hızlı gelişme kaydetti. Nitekim DeepSeek'in ortaya çıkışı, ABD'nin yapay zekayı güçlendiren gelişmiş çip teknolojisinin Çin'e satışını kısıtlayan yaptırımlar uygulamasının ardından gerçekleşti.

SEKTÖR ALTÜST OLDU

Zira Çinli yapay zeka geliştiricileri, ithal gelişmiş çiplerin istikrarlı tedarikleri olmadan faaliyetlerini sürdürmek için çalışmalarını birbirleriyle paylaştı ve teknolojiye yönelik yeni yaklaşımlar denedi. Bu, daha önce olduğundan çok daha az bilgi işlem gücü gerektiren, dolayısıyla daha önce mümkün olduğu düşünülenden çok daha az maliyetli olan yapay zeka modelleriyle sonuçlandı. Ve sektörü altüst etme potansiyeli yarattı.

TRUMP'IN DANIŞMANI: YAPAY ZEKANIN SPUTNİK ANI

ABD'deki Silikon Vadisi'nde girişim sermayedarı ve Başkan Donald Trump'ın danışmanı olan Marc Andreessen, Sovyetler Birliği'nin 1957'de uzaya fırlattığı uyduya atıfla, DeepSeek-R1'i "yapay zekanın Sputnik anı" diye niteledi. O dönemde ABD'nin rakibinin uzay teknolojisi başarısı karşısında hazırlıksız yakalandığı düşünülüyordu. Andreessen Horowitz'in Başkanı Andreessen, R1 için "şimdiye kadar gördüğüm en şaşırtıcı ve etkileyici atılımlardan biri" dedi.

MİCROSOFT: ÇİN'İN BAŞARILARINI ÇOK AMA ÇOK CİDDİYE ALMAK LAZIM

Nvidia'da Yapay Zeka Kıdemli Araştırma Müdürü Jim Fan, DeepSeek'i açık kaynak dil modelleri alanındaki "en büyük siyah at" olarak tanımladı. Bu yıl yapay zekaya yaklaşık 80 milyar dolar yatırım planlayan Microsoft'un CEO'su Satya Nadella, Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu'nda Deepseek'in performansının verimlilik açısından "süper etkileyici" olduğunu söyledi. Nadella, teknoloji sektörünün "Çin'in başarılarını çok ama çok ciddiye alması gerektiği" uyarısını yaptı.

'BATI'DAKİ YATIRIM KAMPANYASINI RAYINDAN ÇIKARABİLİR'

BBC, uzmanların görüşlerine başvurdu. City Index'in kıdemli piyasa analisti Fiona Cincotta, "Düşük maliyetli bir Çin versiyonu fikri ön planda değildi, bu yüzden piyasayı biraz şaşırttı" diyerek ekledi: "Aniden düşük maliyetli yapay zeka modeliyle karşılaşırsanız, rakiplerinin kârları konusunda endişeye kapılırsınız, özellikle de daha pahalı yapay zeka altyapısına zaten yatırılan devasa miktarlar göz önüne alındığında."

Singapur merkezli teknoloji sermayesi danışmanı Vey-Sern Ling, bunun "tüm yapay zeka tedarik zinciri için yatırım kampanyasını rayından çıkarabileceğini" söyledi.

TRUMP'IN 500 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM ŞOVUNA DARBE

Wall Street bankacılık devi Citi ise DeepSeek'in OpenAI gibi ABD'li şirketlerin baskın pozisyonlarına meydan okuyabileceğini, ama Çinli şirketlerin karşılaştığı yaptırım gibi sorunların onların gelişimini engelleyebileceğini söyledi. Bir Citi raporunda, "Kaçınılmaz olarak daha kısıtlayıcı bir ortamda, ABD'nin daha gelişmiş çiplere erişiminin bir avantaj olduğunu tahmin ediyoruz" denildi.

Geçen hafta Trump'ın Beyaz Saray'da ağırladığı ABD teknoloji şirketi yöneticileri ile yabancı yatırımcılardan oluşan bir konsorsiyum, Teksas'taki yapay zeka altyapısına 500 milyar dolar yatırımı içeren Stargate projesini duyurmuştu. (BBC, AA, Dış Haberler)