Aydın Ayaydın: Para basma konusunda ihtiyatlı olunması şart

CHP eski İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Aydın Ayaydın, koronavirüs salgınının dünyada zaten zor durumda olan ekonomilere ağır bir darbe indirerek yoğun bakıma soktuğunu belirterek, "Artık tüm dünyada tek amaç, ekonomileri batmaktan kurtarmak adına para musluklarını daha da açarak can suyu sağlamak oldu" dedi.

Türkiye ekonomisinin yılların birikimi olan yapısal sorunlarını çözememiş olması nedeniyle oldukça kırılgan bir yapıya sahip olduğunu vurgulayan Ayaydın, "Dolayısıyla koronavirüsün ekonomimiz üzerinde çok ciddi tahribatlar yapması kaçınılmaz gözüküyor" diye konuştu.

KARŞILIKSIZ PARA BASMAK BÜYÜK RİSK TAŞIYOR

Ayaydın, son günlerde Merkez Bankası'nın karşılıksız para basma anlamına gelecek tehlikeli söylemlerde bulunulduğuna dikkat çekerek, bu konuda ihtiyatlı olmak gerektiğini söyledi. Yüksek enflasyonla karşılıksız para basmanın büyük bir risk taşdığını vurgulayan Ayaydın, şöyle konuştu:

"Bu riskin alınmasının ekonomiye getireceği fayda ve maliyet mukayese edilmeli. Merkez Bankamız, zaten açık piyasa işlemleri ile dolaşımdaki likiditeyi artırmaya yönelik yeni düzenlemeler yapmaya başladı. Bu bankaları rahatlatmış olacak ki, şirketlerin ve tüketicilerin kredileri erteleme yoluna gidildi. Bu vesileyle işçi çıkarmanın önüne geçildi. Bazı özel bankaların bu uygulamadan kaçındığı seslendiriliyor."

AÇIKLANAN PAKETLERİ KIYASLAMAK YANLIŞ

ABD ve AB ülkelerinin açıkladığı önlem paketleri ile Türkiye nin önlem paketini karşılaştırmanın gerçekçi bir yaklaşım olmayacağına dikkat çeken Ayaydın, şunları söyledi:

"Milli gelir düzey farkı ve ülkemizin kaynak yetersizliği dikkate alınmalı. Mesela 2019 verilerine göre ABD'nin milli geliri 20,6 trilyon dolar, Almanya'nın 4 trilyon dolar, İngiltere'nin 2,9 trilyon dolar, Fransa'nın 2,8 ve İtalya'nın ise 2,1 trilyon dolardır. Buna mukabil Türkiye'nin milli geliri 771 milyar dolar. Üstelik 453 milyar dolarlık dış borca sahip ve bu borcu borçla kapatıyor."

Ekonomiyi ayakta tutmak, üretim çarkını döndürmek, yeni işsizlerin yaratılmaması için yeni kaynağa ihtiyaç olduğunu belirten Ayaydın, "Kaynak temini için maliye ve para politikalarında değişikliğe gidilmesine ihtiyaç olabilir. Dünyada ve ülkemizde para politikasının yanında maliye politikalarının da desteği gerekmektedir" dedi.

HAZİNE GARANTİLERİ HUKUKİ ÇERÇEVEDE YENİDEN GÖZDEN GEÇİRİLMELİ

Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı 100 milyarlık destek paketinin isabetli ancak ilave paketlerle desteklenmesine ihtiyaç olduğunu vurgulayan Ayaydın, "Sanayici, tüccar, turizmci, ihracatçı, çiftçi ve esnaf desteklenmeli. İlave kredi paketi devreye alınmalı. Bu sektörlerden bir halka kopsa istihdam yara alır. İşsizlik artar" dedi.

Esnek çalışma yönteminin yerinde bir uygulama olduğunu ancak ilave paketlerle sürenin uzatılması gerektiğini belirten Ayaydın, İşsizlik Sigortası Fonu'nda biriken kaynağın istihdamda kullanılması gerektiğini söyledi.

Türkiye'de yatırımların önceliğinin değişmesi gerektiğini vurgulayan Ayaydın, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Kriz atlatıncaya kadar zorunlu olmayan ve kaynağı ayrılmayan mega yatırımlar ertelenmeli. Bu tür yatırımlar yapılacaksa da, milli kaynakla değil, tamamı yabancı sermaye ile yapılmalıdır. İhale yöntemi de adil ve şeffaf olmalı. Yap-işlet-devret ile yapılan köprü, otoyol ve benzeri tesislere taahhüt edilen garantiler, hukuk devletine yakışır tarzda, taraflar arası uzlaşı ile hukuki çerçevede yeniden gözden geçirilmeli."

DIŞ BORÇLANMA ŞART, İÇERİDE TAHVİL ÇIKARILMALI

Ekonominin çarklarının dönmesini sağlamak, üretim ve ihracat artışı, tarımı canlandırmak ve istihdam sağlamak için böyle kriz dönemlerinde rezervleriniz ve kaynaklarınız yetersiz ise izlenecek yolda çok fazla seçenek yok" diyen Ayaydın, şunları önerdi:

- Başta kamu olmak üzere topyekün tasarrufa önem vermeli. Gerekli olmayan ve büyük paralar gerektiren yatırımlar askıya alınmalı.

- Dış borçlanma yolu ile kaynak temin etmeye devam etmeli.

- İç piyasada tahvil çıkarılarak bununla iç borç ana para ve faizler ödenmeli.

- Yeraltı kaynaklarımızdan daha fazla yararlanılmalı.

- Son çare; Merkez Bankası ihtiyatlı olarak para basıp, piyasalara para enjekte ederek ekonomiyi canlı tutmalı

Ayaydın, yapılması gereken acil işleri de şöyle sıraladı:

- AVM'lerdeki kiranın bir bölümüne devlet katkı sağlamalı, geri kalan bölümü bir süre AVM'lerce üstlenilmeli.

- Mevsimlik işçilerin memleketlerinden tarım bölgelerine gidişi ve barınma imkanları sağlanmalı.

- Gelecek yıl tarımda kıtlık yaşanmaması için çiftçiye acil nakit yardımı yapılmalı.

- Belediyeler emlak ve çöp vergileri ile doğalgaz ve su faturalarını faizsiz 2021 yılına bırakmalı.

- Elektrik dağıtım şirketleri, elektrik faturalarını altı ay boyunca faiz işletmeden ertelemeli.