Büyümeyi hanehalkı tüketimi sırtladı

2016’da yüzde 2,9 büyüyen ekonominin motoru hanehalkı harcamaları oldu. Devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 14,7’de kalırken, hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 59,5 oldu.

EKONOMİ – Türkiye ekonomisi 2016 yılının son çeyreğinde yüzde 3,5 büyürken, yıllık büyüme oranı yüzde 2,9 olarak açıklandı. Yılın üçüncü çeyreğinde daralma kaydeden gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) dördüncü çeyrekte iç talep ve kamu yatırımlarının etkisiyle yüzde 1,9 büyümesi bekleniyordu. Ancak, özellikle hanehalkı tüketim harcamalarının beklentilerin çok üzerinde gelmesiyle büyüme tahminlerin neredeyse iki katı seviyesinde gerçekleşti.

DEVLET HARCAMALARININ DEĞİL HANEHALKININ ETKİSİ

Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2016 yılında bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 2,3 arttı. Hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 59,5 oldu. 2016 yılında devletin nihai tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 14,7 olurken, sabit sermaye oluşumunun payı yüzde 29,8 oldu. Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre, devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 7,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 3 artış gösterdi.

Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, rakamları değerlendirmekte zorlandıklarını söyleyerek devlet harcamaları ile büyümenin paralel gitmediğini, büyümenin motorunu hane halkı harcamalarının oluşturduğunu vurguladı:

"2016'nın dördüncü çeyreğinde devletin nihai tüketim harcamalarının sadece yüzde 0,8 arttığını görüyoruz. Halbuki üçüncü çeyrekte yüzde 5,6, ikinci çeyrekte 14,4'tü. Üçüncü çeyrekte eksi bir büyüme çıktıktan sonra devletin buna bir refleks vermesi gerekirdi. Nitekim devlet refleks verdi. Harcamalarının niye bu kadar sınırlı arttığını anlamak kolay değil. Ama görüldüğü kadarıyla dördüncü çeyreğinin büyüme motorunu hane halklarının nihai tüketim harcamaları oluşturmuş. Bunun da kaynağını düşünürsek bu vergilerin beyaz eşya otomotive yönelik vergi indirimlerinin çok ciddi bir etkisi olabilir. 2016'nın sonunda ÖTV artacak endişesiyle otomotiv alımları öne çekilmişti. Kredi kartlarının borçlandırılması da o çeyreğe denk gelmişti. Kredi artış hızlarına baktığımızda dördüncü çeyrekte belirgin bir artış var. Belirgin artışın önemli bir kısmı döviz kredilerinden kaynaklanıyor."

2016'DA BÜYÜMENİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

Kültür Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Durmuş Dündar da, iç tüketime dayalı bir büyüme görüldüğü vurgusu yaparak, 2016'da büyümeyi olumsuz etkileyen faktörleri şöyle sıraladı: "İhracatta gerileme, işsizlikte artış, doğrudan yabancı sermaye yatırımı azaldı, yeni yatırımlar büyümeyi desteklemedi, turizm gelirleri aşağı yukarı 9,5 milyar dolar azaldı, tarımda gerileme yaşandı, konut sektörü büyüdü ama doyma noktasına ulaştı, konut stoğu çoğaldı, sanayi kapasite kullanım oranları büyümeyi pek desteklemedi, ÜFE yıllık bazda yüksek bir artış gösterdi. Bunun yanı sıra ithalatın azalması dış ticaret açığını azalttı. Bu olumluydu."

Dündar, ayrıca "TÜİK zaman zaman revizeye ihtiyaç duyuyor. Bu da zannediyorum olumlu rakamlara yönelebilmek için yapılıyor" dedi.