Döviz kurları kontrolden çıktı, ekonomistlerden uyarı üzerine uyarı geldi

ARTI GERÇEK - Dünyanın pek çok ülkesi faiz artışı ya da desteklerini çekme eğilimine girerken, Türkiye'de faizlerin dünyanın aksine düşürülmesiyle dolar sert dalgalanmalarla birlikte 13,50 TL seviyesini aştı, euro da 15,20 seviyesiyle yeni zirveyi gördü.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün yaptığı açıklamada düşük faizlere ilişkin, "Bu politika ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi gayet iyi biliyoruz" derken, süreci "ekonomik kurtuluş savaşı" olarak niteledi.

Erdoğan'ın bu açıklamalarının ardından TL, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) ilk faiz indirimi sinyalini verdiği eylül ayı başından bugüne yüzde 26.2 değer kaybederken; TL'yi rand yüzde 8, real yüzde 7 değer kaybı ile takip etti. TL'nin yılbaşından beri değer kaybı ise yüzde 35 civarında. Dolar kurunun yükselmesiyle birlikte TL'deki kayıp açık ara daha fazla oldu.

Erdoğan'ın dünkü açıklamalarının ardından bugün dolar, euro ve altında görülen yeni rekorlara ilişkin ekonomistler de çeşitli uyarılarda bulundu:

TL'deki kayıpların artmasının ardından Prof. Dr. Veysel Ulusoy, "Üç basamaklı enflasyona doğru... Bilerek, isteyerek" diyerek yaşanan duruma tepki gösterdi.

Üç basamaklı enflasyona doğru...

— Prof. Veysel Ulusoy (@ekonomikanaliz) November 23, 2021

TL'nin değersizleşmesine dikkat çeken ekonomist Ümit Akçay ise, "İki ayda TL'nin yüzde 26.89 değersizleşmesi bir döviz krizidir. 23 Eylül'deki faiz indirimi süreci başladığından bugüne yaşananlar, karşımızda işlemeyen iki modelin olduğunu gösteriyor. 2001-2013 modeli de, 2013-2021 modeli de işlemiyor. Bunları aşacak ciddi alternatifleri konuşmadığımız sürece bir krizden diğerine sürükleneceğiz" ifadelerini kullandı.

-2 ayda TL'nin %26.89 değersizleşmesi bir döviz krizidir (son durum USD/TRY 11.86 iken).

-23 Eylül'deki faiz indirimi süreci başladığından bugüne (23 Kasım) yaşananlar, karşımızda işlemeyen iki modelin olduğunu gösteriyor.

— Umit Akcay (@umitak) November 23, 2021

Eski Merkez Bankası Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, "Bugünkü kur seviyesi ile önümüzdeki aylarda resmi enflasyon yüzde 30'u geçebilir. Mevcut mevduat faiziyle eksi 15 reel faiz demek. Acilen tedbir alınmazsa finansal sistem buna dayanamaz" dedi.

Bugünkü kur seviyesi ile önümüzdeki aylarda resmi enflasyon %30'u geçebilir. Mevcut mevduat faiziyle -15 reel faiz demek. Acilen tedbir alınmazsa finansal sistem buna dayanamaz. https://t.co/m1AObqAfrz

— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) November 23, 2021

Ekonomist Uğur Gürses, "Deneyle kaş yapayım derken göz çıkarma... Arz-tedarik açığı yaratılıyor. Çarşı karıştı, hammadde bulunamıyor" diyerek, "Vatandaş çok ağır bir bedelle, "faiz kamburundan" kurtulduğunu sanırken "yoksulluk kamburunun" sırtına yüklendiğini görecek... Çok yazık" ifadelerini kullandı.

Vatandaş çok ağır bir bedelle, "faiz kamburundan" kurtulduğunu sanırken "yoksulluk kamburunun" sırtına yüklendiğini görecek...Çok yazık.

— Uğur Gürses (@ugurses) November 23, 2021

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, "Faizleri düşüreyim derken devletin bütçesini çökertiyorlar ! Artık Hazine ancak %20’nin üzerinde bir faizle borçlanacak!" dedi.

Faizleri düşüreyim derken devletin bütçesini çökertiyorlar !
Artık Hazine ancak %20’nin üzerinde bir faizle borçlanacak ! pic.twitter.com/bMqK0hQ9kq

— Hayri Kozanoğlu (@HayriKozanoglu) November 23, 2021

İktisatçı Mustafa Sönmez, "Erdoğan’ınki kurtuluş savaşı değil, düştüğü bataklıkta çırpınma. Arkasından giden yok. Herkes dolara sığınıyor. Çırpındıkça batıyor ve tüm toplumu dibe çekiyor. Sorumluluk muhalefette artık. Bu bataklığa daha fazla gönülmeden Acil seçime zorlanmalı rejim. Her gecikme kan kaybıdır" dedi.

Erdoğan’ınki kurtuluş savaşı değil, düştüğü bataklıkta çırpınma. Arkasından giden yok. Herkes dolara sığınıyor.
Çırpındıkça batıyor ve tüm toplumu dibe çekiyor. Sorumluluk muhalefette artık. Bu bataklığa daha fazla gönülmeden ACİLseçime zorlanmalı rejim. Her gecikme kan kaybıdır

— Mustafa Sönmez (@mustfsnmz) November 23, 2021

Ekonomist Murat Kubilay, "Dolardaki artışa rağmen Erdoğan da konuşmayı sürdürüyor. Böyle bir ortamda ilerleyen aylarda cari fazla sağlansa bile, bu esnada hem yoksullaşma yaşanır hem de finansal istikrarsızlık. Hatta bu durum reel sektöre de yayılarak içerideki ticari hayatı bozar. Rekabetçi kurda kontrollü artış varken, şimdi yaşanan kontrolsüz ve ölçüsüz. Bu nedenle döviz kurunun nerede istikrar kazanacağını bilmiyoruz. TCMB de bilmiyor ve hatta Erdoğan da. Sonunda bu işin çıkmaz sokağa vardığını gördüklerinde geri adım atacaklar, fakat bu gecikmeli olacağı için yalnızca kötüleşmeyi durdurur, toparlanmayı sağlamaz" dedi.

10- Bu nedenle döviz kurunun nerede istikrar kazanacağını bilmiyoruz. TCMB de bilmiyor ve hatta Erdoğan da. Sonunda bu işin çıkmaz sokağa vardığını gördüklerinde geri adım atacaklar, fakat bu gecikmeli olacağı için yalnızca kötüleşmeyi durdurur, toparlanmayı sağlamaz.

— Dr. M. Murat Kubilay (@mmkubilay) November 23, 2021

Murat Muratoğlu, "Venezuela, İran, Kuzey Kore gibi "ambargo" yok, Ukrayna, Irak, Suriye gibi "savaş" yok, Ne var? Kötü yönetim! Kendini "ben ekonomistim, kitabını yazdım" diye tanıtanlara inanmayın!" değerlendirmesinde bulundu.

Venezuela, İran, Kuzey Kore gibi "ambargo" yok,
Ukrayna, Irak, Suriye gibi "savaş" yok,
Ne var?
Kötü yönetim!
Kendini "ben ekonomistim, kitabını yazdım" diye tanıtanlara inanmayın!

— Murat Muratoglu (@sozcumuratoglu) November 23, 2021

Selçuk Geçer, "Dolar 12 TL dediğimde gülenler dolar 15 TL hayırlı olsun" ifadelerini kullandı.