Ekonomi Bülteni: Şirketlerin kârı yüzde 100 arttı /Rusya akaryakıt yasağını sürdürecek

Yayınlanma: 01 Ekim 2023 Pazar 00:01

Petrolün varil fiyatı 100 dolara yaklaştı. Rusya motorin ve benzin ihracatı yasağını uzattı. Açlık sınırı 14 bin liraya yaklaştı. Ekonomik krize rağmen ISO 500’deki şirketlerin kârı ikiye katlandı. Ekonomide öne çıkan başlıklar Ekonomi Bülteni'nde.

Ekonomi Bülteni: Şirketlerin kârı yüzde 100 arttı /Rusya akaryakıt yasağını sürdürecek 1 — **Artı Gerçek -** Suudi Arabistan ve Rusya’nın gönüllü petrol kesintilerine ABD envanterindeki gerileme eklendi. Bu durum hali hazırda artış yönünde ivmelenen petrol fiyatlarında rallinin sürmesine neden oldu. Hafta içinde brent tipi petrol varil başına 97 doları geçerken, Amerikan tipi petrol WTI ise 95 dolar sınırını geçti. Aralarında JP Morgan, Goldman Sachs gibi uluslararası bankalar brent tipi petrol için 100 dolar eşiğinin geçilmesine ramak kaldı uyarısı yapıyor. Petrol fiyatlarındaki bu tırmanma, artan küresel enflasyonu düşürme girişimlerini sekteye uğratıyor. Başta Fed (ABD Merkez Bankası) olmak üzere pek çok merkez bankası petrol fiyatlarını yakından takip ediyor. Petrol fiyatlarındaki artış başta akaryakıt olmak üzere ulaştırmadan üretime pek çok sektörün maliyetlerine doğrudan etki ediyor.
**ABD OTOMOTİV GREVİ BÜYÜYOR**
UAW'nin Ford, GM ve Stellantis ile yaklaşık 150 bin işçinin yeni sözleşmesine yönelik görüşmelerinden mevcut sözleşmenin bitiş tarihi olan 14 Eylül itibarıyla anlaşma çıkmaması sonrasında yaklaşık 13 bin işçi greve gitme kararı aldı. Böylece 3 büyük otomobil üreticisini hedef alan ve "Ayağa Kalk" olarak adlandırılan otomotiv işçilerinin grevi, 15 Eylül'de başlamış ve sendikanın 88 yıllık tarihinde ilk defa 3 otomobil fabrikasının işçileri birlikte greve gitmişti. Sendikaların taleplerine firmaların sağır kalması nedeniyle greve Ford'un Chicago'daki ve GM'nin Michigan'daki montaj tesisleri de katılıyor. Bu durum, greve 7 bin ek kişinin katılması demek. Geçen hafta başlayan greve Beyaz Saray ve Eski ABD Başkanı Barack Obama’dan destek gelmişti.
**ÇİN İMALAT SEKTÖRÜ ALTI AY ARADAN SONRA POZİTİFE DÖNDÜ**
Çin'in imalat faaliyetleri altı ay sonra ilk kez pozitife dönerek, ekonominin bazı bölümlerinin yeniden canlandığına dair yeni sinyaller verdi. Resmi imalat satın alma yöneticileri endeksi (PMI) Eylül'de 50,2 oldu. Böylelikle mart ayından bu yana endeks ilk kez 50'nin üzerinde gerçekleşti. Ağustos ayında endeks 49,7 değerini almıştı. Gerçekleşen veri Bloomberg anketindeki beklentinin de üzerinde gerçekleşti. Endekste 50'nin altındaki değerler daralmaya, üstündeki değerler ise büyümeye işaret ediyor.
**RUSYA AKARYAKITTA İHRACAT YASAĞINI SÜRDÜRECEK**
Rusya’nın 12 Eylül’de ülke genelinde benzin ve motorin ihracatına dönük yasağının beklenenden uzun süreceği netlik kazandı. Rusya Enerji Bakanı Nikolay Şulginov, akaryakıt piyasasındaki durumu yakından takip ettiklerini belirterek, "Akaryakıt ihracat yasağının yakında kaldırılacağı beklenmesin. Yakıt arzı ve fiyatları istikrara kavuşana kadar yasak sürecek" ifadelerini kullandı. Rusya'daki akaryakıt piyasasında üretici ve tüketiciler arasında dengenin sağlanması gerektiğini vurgulayan Şulginov, "Bizim için bu konuda önemli olan hem maliyet hem de hacim açısından iç pazarın tatmin edilmesidir. Özellikle de tarımcılar için" değerlendirmesini yaptı. Rusya’da artan akaryakıt fiyatları sonrası gelen eleştiriler hükümeti bu kalemlerde ihracatı askıya almaya itmişti.
**ÇİKOLATA LÜKS HALİNE GELEBİLİR: KAKAO KITLIĞI RİSKİ**
Batı Afrika'nın yeni kakao hasadının beklentileri karşılayamaması durumunda çikolata üretiminde maliyetlerin yükselebileceği konuşuluyor. Kakao fiyatları, kötü hava koşulları ve hastalıkların dünya arzının üçte ikisini oluşturan Fildişi Sahili ve Gana'daki üretime zarar vereceği korkusuyla geçen yıl yaklaşık yüzde 47 arttı. El Nino'nun durumu daha da kötüleştirmesi beklenirken, analistler yeni başlayan sezon için üçüncü bir küresel kıtlık bekliyor. Bu durum, gıda için maliyet baskıları hafiflese bile atıştırmalık segmentinde enflasyonun devam edebileceği anlamına geliyor. Hershey Co. ve Lindt & Spruengli AG gibi önde gelen çikolata üreticileri şimdiden olası fiyat artışları konusunda uyarıda bulundu.

Ekonomi Bülteni: Şirketlerin kârı yüzde 100 arttı /Rusya akaryakıt yasağını sürdürecek 2 — **AÇLIK SINIRI 14 BİNE YAKLAŞIYOR**
Türk İş'in eylül ayına ilişkin Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırması yayımlandı. Türkiye'nin en köklü raporları arasında yer alan araştırmaya göre, gıda fiyatları eylülde aylık yüzde 9,31, yıllık yüzde 84,04 arttı. 2021 Ocak’tan 2023 Eylül ayına kadar geçen süredeyse 4 kişilik ailenin aylık gıda harcaması tutarı yüzde 500 arttı. Ortalama emekli maaşı 7 bin 500, asgari ücret 11 bin 402 lirayken, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 13 bin 334 liraya ulaştı. Gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 43 bin lira 433 lira olarak ölçüldü.
**ŞİRKETLER 2022’DE DE REKOR KÂR ELDE ETTİ**
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından bu yıl 55’incisi düzenlenen 'Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması-2022' yılı sonuçları açıklandı. İSO 500’de üretimden satışlar 2022 yılında yüzde 119 oranında artarak 2 trilyon 48 milyar liradan 4 trilyon 485 milyar liraya çıktı. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan yüksek oranlı artışta, ihracattaki güçlü performansın yanı sıra canlı yurt içi talep, yükselen kur ve fiyatlar ile ihracat gelirlerinin TL karşılıklarındaki artışın belirleyici rol oynadığını söyledi. Bahçıvan yaptığı açıklamada; İSO 500’ün 2022’de faaliyet kârının yüzde 96 artarak 342 milyar liradan 671 milyar liraya çıktığını, buna karşılık faaliyet kârlılığı oranının yüzde 14,8’den yüzde 12,8’e gerilediğini hatırlattı.
**EMEKLİ ZAM İÇİN YENİ YILI BEKLEYECEK**
Emekli aylıklarının temmuz ayında beklentinin altında bir oranda artırılması ve enflasyondaki tırmanışın neden olduğu alım gücü erimesi, emekliler için ara zammı gündeme getirmişti. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz katıldığı bir yayında, ara zamma dönük umudun kapılarını kapattı. Yılmaz, yılbaşı itibarıyla memurların maaşlarında enflasyon oranına göre bir artış olacağını, bu artışın memur emeklilerine de yansıyacağını anlatarak, "İşçi emeklileri, Bağ-Kur emeklileri ve asgari emekli aylığı alanlara ilişkin oransal artışlar ve enflasyon farkı olacak" dedi.

Ekonomi Bülteni: Şirketlerin kârı yüzde 100 arttı /Rusya akaryakıt yasağını sürdürecek 3 — **ÖĞRENCİLER İÇİN TELEFON VE BİLGİSAYARIN ŞARTLARI NETLEŞTİ**
Seçim dönemi vaatleri arasında yer alan üniversite lisans öğrencilerine dönük telefon ve bilgisayar desteğine dönük çalışmanın şartları netleşti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen hafta sosyal medya hesabından piyasa satış fiyatı 9 bin 500 TL'yi geçmeyen cep telefonu ve bilgisayarlar için toplam 5 bin 500 liraya kadar destek verileceğini açıkladı. Öğrencilerin faydalanabileceği telefon modellerinin Türkiye’de üretilmesi veya montajının Türkiye’de yapılması gerekiyor. Bu şarta uyan modellerse şunlar: General Mobile’ın GM 24 Pro, GM 23, GM 23 SE, GM 22S, GM 22 Pro, GM 22 Plus modelleri ve E-tab 20 tableti, Casper, amsung (Galaxy A04e,Galaxy A54 5G, Galaxy A34 5G, Galaxy A14, Galaxy A24, Galaxy A04s, Galaxy A32, Galaxy A23, Galaxy M14 5G ve Galaxy M13), Xiaomi (Redmi 9C, Redmi 9T, Redmi 10 2020, Redmi 10C.
**KKM’DEKİ DÜŞÜŞE MERKEZ BANKASI FRENİ**
Kur Korumalı Mevduata (KKM) dönük düzenlemeler ve düşüş sürüyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) 22 Eylül haftasına ilişkin verilerine göre; KKM hesaplarının toplamı 2 milyar 131 milyon liralık düşüşle 3 trilyon 304 milyar 429 milyon lira oldu. KKM hesaplarında ilk kez 5 hafta üst üste düşüş kaydedilse de, düşüş hızındaki gerileme dikkat çekti. KKM'de 15 Eylül haftasında 26 milyar, 8 Eylül haftasında ise15.7 milyar liralık düşüşler olmuştu. Merkez Bankası, ağustos ayından bu yana KKM’ye dönük düzenlemeler yapıyor. Son olarak Türk Lirası dönüşümlü kur korumalı hesaplarda asgari faiz zorunluluğunu kaldırmıştı.
**HAZIRLAYAN: MÜHDAN SAĞLAM**