Faizin piyasayla dansı: Enflasyon mu resesyon mu?

Artı Gerçek - Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte yükselen enerji fiyatları, ABD'nin yanısıra Avrupa ülkelerinde de enflasyonun yükselmesine neden oldu. Bu ülkeler resesyon (ekonomik durgunluk) riskine rağmen enflasyonu düşürmeyi öncelikli hedef olarak belirdiği için faiz artırımı politikasını sürdürüyor.
ABD Merkez Bankası (Fed), piyasa beklentilerine paralel olarak politika faizini 75 baz puan artırırken, sıkılaşma sürecinde son aşamaya girildiğine yönelik sinyaller verdi. Artış kararının ardından açıklama yapan Fed Başkanı Jerome Powell, faiz artışlarına ara vermeyi düşünmek için çok erken olduğunu söyledi. Powell bununla birlikte aralık toplantısında daha düşük bir faiz artışının gündemde olduğuna dönük sinyal verdi.

İNGİLTERE’DE POLİTİKA FAİZİ SON 33 YILIN ZİRVESİNDE

İngiltere Merkez Bankası (BoE), yüzde 10'la 40 yılın zirvesindeki enflasyonu dizginlemek için politika faizini 75 baz puan artırarak yüzde 3'e yükseltti. Son artışla beraber İngiltere politika faizi 1989’dan bu en yüksek seviyeye ulaştı. Öte yandan banka, piyasanın beklentisinin aksine faiz artışının bu şekilde devam etmesinin ekonomide iki yıllık resesyon yaratacağını belirterek, değişikliğe gideceği sinyali verdi. BoE tahminlerine göre yüzde 5,25’te zirve yapabilecek piyasa patikasının takip edilmesi, GSYH’nin yüzde 3 küçülmesine ve enflasyonun sıfıra gerilemesine yol açabilir. Banka ayrıca İngiltere ekonomisinin çok zorlu bir görünümle karşı karşıya olduğu uyarısı yaptı. Banka bu artırımıyla birlikte faiz artışlarına 8. ayda da devam etti.

EURO BÖLGESİ'NDE ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 41,9 ARTTI

Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avrupa Birliği (AB) ve Euro Bölgesi'nin eylül ayı üretici fiyat endeksi (ÜFE) verilerini yayımladı. Buna göre, AB'de ÜFE, eylülde bir önceki aya göre yüzde 1,5, 2021'in eylül ayına kıyasla da yüzde 41,4 arttı. Söz konusu dönemde Euro Bölgesi'nde yıllık bazda üretici fiyatları enerji sektöründe yüzde 108,2 ve ara mallarda da yüzde 19 artış gösterdi.

ÇİN’DE HİZMET ALIM İNDEKSİNDE DÜŞÜŞ

Caixin Hizmet Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), artan Covid vakalarının ciddi aksamalara yol açması ve tüketici güveni üzerinde baskı oluşturması nedeniyle ekimde 48.4’e geriledi. Endeks, eylülde 49,3 çıkmıştı. Öte yandan hizmet sektöründe istihdam alt endeksi ekim ayında yükseldi. İstihdam alt endeksi 2022 yılı içinde ilk kez 50 puanın üzerine çıkarak, büyüme konusundaki umutları diri tuttu.

MUSK 3500 TWİTTER ÇALIŞANINI İŞTEN ÇIKARDI

Tesla ve SpaceX'in Üst Yöneticisi Elon Musk, Twitter'ı 44 milyar dolara satın almasının ardından işten çıkarmalara başladı. İlk olarak şirketin üst düzey yönetiminden CEO Parag Agrawal, Mali İşler Direktörü (CFO) Ned Segal, üst düzey hukuk ve politika yöneticisi Vijaya Gadde ile genel danışman Sean Edgett'in işine son veren Musk, yeni işten çıkarma dalgası başlattı. Musk, şirketin küresel ölçekteki iş gücünün yarısının yani 3700 kişinin işine son verdi. Musk, işten çıkarmaların "gelirlerin devasa düşüşü" nedeniyle zorunlu olduğunu savunarak, "Başka çare yok" dedi.

HİPERENFLASYON SÜRECİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Ekimde enflasyon aylık yüzde 3,54, yıllık yüzde 85,51 arttı. Üretici enflasyonu ise yüzde 157,69'a yükseldi. Enflasyon Araştırma Grubu'nun (ENAG) hesaplamaya göreyse, enflasyon yüzde 185,34 oldu. Ekonomistlerin yaptığı bu hesaplama, Türkiye'nin hiperenflasyon sürecinde olduğunu ortaya koydu.
14-26 Ekim tarihleri arasında Ankara ve İstanbul’da kamu ve özel sektör temsilcileriyle bir araya gelen Donal McGettigan liderliğindeki IMF heyeti, Merkez Bankası’nın (TCMB) bağımsızlığını güçlendirmeye yönelik hamlelerle birlikte enflasyonu kontrol altına almak için erken politika faizi artışları tavsiye etti. Kur korumalı mevduat uygulamasının da kademeli olarak kaldırılması önerildi.

DIŞ TİCARET AÇIĞI YÜZDE 430 ARTTI

Ticaret Bakanı Mehmet Muş, ekim ayı ihracat verilerini açıkladı. Muş’un açıklamasına göre ekimde ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3 artışla 21,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. İthalatsa yüzde 31,9 artışla 29 milyar 303 milyon dolar oldu. Dış ticaret açığı, ekimde yüzde 430 artışla 8 milyar dolara yükseldi. Ekim ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya iken ithalatta ilk sırada Rusya yer alıyor.

KREDİ KARTIYLA ÖDEME YÜZDE 128 ARTTI

Bankalar arası Kart Merkezi (BKM), eylül ayına ait kartlı ödeme istatistiklerini paylaştı. Verilere göre, eylül ayı sonu itibariyle Türkiye'de 95,3 milyon adet kredi kartı, 164,6 milyon adet banka kartı ve 66 milyon adet ön ödemeli kart kullanılıyor. Banka kartlarıyla eylülde yapılan toplam ödeme tutarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 128 artarak 363,4 milyar TL oldu. Geçen yıla göre kredi kartı adedi yüzde 16, banka kartı adedi yüzde 13, ön ödemeli kart adedi ise yüzde 24 arttı. Toplam kart sayısı 326 milyon adede ulaşarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16 artış gösterdi.

İMALAT SANAYİ SEKİZ AYLIK DÜŞÜŞÜNÜ SÜRDÜRDÜ

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Ekim 2022 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, eylül ayında 46,9 olan manşet PMI, ekimde 46,4’e geriledi. Manşet PMI, üst üste sekizinci ay eşik değerin altında kalarak, sektörün performansında sert yavaşlamaya işaret etti. Bu yavaşlama Mayıs 2020’den bu yana en belirgin düzeyde gerçekleşti. Rapora göre, yeni siparişlerde talep eksikliğine bağlı olarak devam eden ve 13’üncü aya ulaşan ivme kaybı, faaliyet koşullarındaki bozulmada etkili oldu. Benzer şekilde yeni ihracat siparişleri de gözle görülür bir şekilde yavaşladı.

TÜRKİYE’NİN SEFALET ENDEKSİ İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI DÖNEMİNDEN BİLE KÖTÜ

Enflasyon ve işsizliğin toplamından oluşan Sefalet Endeksi, Türkiye'deki ekonomik krizin boyutunu bir kez daha gözler önüne serdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) grafiklerini paylaşan İYİ Parti Kalkınma Politikaları Başkanı Ümit Özlale, Türkiye'deki Sefalet Endeksi'nin 2022 yılında İkinci Dünya Savaşı dönemini geçerek rekor kırmasına dikkat çekti. Türkiye, Sefalet Endeksi'nde ilk sırada yer alıyor.

VARLIK FONU'NA DEVREDİLEN KAMU ŞİRKETLERİ BORCA SÜRÜKLENDİ

Dünyada en fazla çay tüketiminin olduğu Türkiye'de Çaykur 503 milyon lira, Et ve Süt Kurumu ise 521 milyon lira zarar açıkladı. Çaykur, Varlık Fonu'na devredildiği 2017 yılına kadar kâr ediyordu. BOTAŞ'ın 2021 zararı ise rekor düzeye ulaştı. Kurumun 2021 yılı dönem zararı, 17 milyar 911 milyon TL olarak hesaplandı. Varlık Fonu, PTT'ye de yaramadı. 2018'de 216 milyon TL kâr elde eden PTT'nin 2021 yılı zararı 387 milyon TL olarak yazıldı.

BANKALAR KÂR REKORU KIRIYOR

Merkez Bankası'nın yüzde 10,25'le fonladığı bankalar, piyasaya yüzde 40'ın üzerinde faizle kredi verince kârları yılın ilk 9 ayında beş kat arttı. Sektörün eylül sonu itibarıyla dönem net kârı 286 milyar 170 milyon liraya ulaştı.
Akaryakıt fiyatları ise geçen hafta iki kez zamlandı. Son olarak benzinin litre fiyatı 1,31 lira, LPG ise 49 kuruş arttı. (EKONOMİ SERVİSİ)