Uzmanlar değerlendirdi: Hazine dövizle borçlanıyor, kamu bankalarının döviz açığını üstleniyor

ARTI GERÇEK - Doları baskılamak için kullanılan kaynakların bedeli yurttaşın sırtına yükleniyor. Hazine, son bir ayda 9 milyar dolar seviyesinde döviz cinsinden borçlandı. Döviz açığı olan kamu bankalarına verilen tahviller bilançolarını rahatlattı. Böylece kur riskini Hazine devraldı.

Döviz cinsinden borçlanmayı tercih eden Hazine, kur her arttığında daha fazla borca batıyor. Kurdaki yükselme yüzünden artık borçların yarısı döviz cinsinden gerçekleşmiş durumda. Amaç, Merkez Bankası ve kamu bankalarının üzerine yığılan yabancı para açık pozisyon oranını kısmen Hazine üzerine kaydırmak.

Hazine 2011-2017 döneminde hiç içeride döviz cinsi borçlanmaya gitmemişti. Ancak, bu uygulama 2018’de değiştirildi. Hazine yurt içinde 2018’de 700 milyon euro ve 100 milyon dolar, 2019’da 5,1 milyar euro ve 100 milyon dolar, 2020’de de 2,9 milyar euro ve 13,9 milyar dolar borçlandı.

TL’de son iki yıldaki değersizleşmeyle beraber, döviz cinsi borçların TL karşılığı da hızla arttı. Merkezi yönetim brüt borç stoku Temmuz 2020’de 1 trilyon 720 milyar TL’ye yükselirken, bu rakamın 892 milyar TL’sini, yani yüzde 51,8’ini döviz cinsi borçlar oluşturdu. 2017 sonunda merkezi yönetimin brüt borç stoku 876 milyar TL iken, bu rakamın 341 milyar TL’si, yani yüzde 39’u döviz cinsindendi.

Hazine dün yurt içinde 3 milyar dolarlık borçlanmaya gitti. Böylece son bir ayda yurt içinde döviz cinsi borçlanma 9 milyar dolara yükseldi. 2011-2017 döneminde yurt içinde döviz cinsi borçlanmaya gitmeyen Hazine, son iki yılda bu uygulamayı tamamen değiştirdi. Bu dönemde Hazine yurt içinde toplamda 8,7 milyar euro ve 14,1 milyar dolar borçlandı.

Uzmanlar, kamu bankaları ve Merkez Bankası’nın döviz açık pozisyonlarının dolaylı olarak bu işlemlerle Hazine’ye aktarıldığı yorumunu yapıyor.

Finans uzmanı Murat Kubilay, "Özel sektörün döviz borcu kamu bankalarına aktarıldı. Bankaların döviz açığı Hazine'ye devredildi. Böylece kamu bankaları döviz değil dövize endeksli tahville doldu. Müjdeli haber turizme rağmen cari fazla ihtimali. Olası neden kur atağı ve ani duruş" ifadelerini kullandı.

1-Özel sektörün döviz borcu kamu bankalarına aktarıldı
2-Bankaların döviz açığı Hazine'ye devredildi
3-Böylece kamu bankaları döviz değil dövize endeksli tahville doldu
4-Müjdeli haber turizme rağmen cari fazla ihtimali
5-Olası neden kur atağı ve ani duruşhttps://t.co/bSq0YRV6L9

— Dr. M. Murat Kubilay (@mmkubilay) August 26, 2020

Birgün gazetesinden Ozan Gündoğdu, "Tezgah şu: Kamu bankaları döviz kurunu tutabilmek için milyarlarca dolar satarken, döviz açıkları büyüdü. Bu açığı kapatmak için Hazine döviz borcunu üstleniyor ve borç 83 milyonun sırtına yıkılıyor. Dolar her 1 kuruş arttığında Hazine'nin borcu 1,28 milyar TL artıyor" yorumu yaptı.

Tezgah şu;
1-Kamu bankaları döviz kurunu tutabilmek için milyarlarca $ satarken döviz açıkları büyüdü.
2-Bu açığı kapatmak için Hazine döviz borcunu üstleniyor ve borç 83 milyonun sırtına yıkılıyor.
3- Dolar her 1 kuruş arttığında Hazine'nin borcu 1,28 milyar TL artıyor. https://t.co/n1BGNlmXWS

— Ozan Gündoğdu (@ozngndgdu) August 26, 2020

İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, "Hazine’nin döviz borçlanması 31,7 milyar doları bulmuş. Bunun üç nedeni var. TL’ye güvenmeyenlerin döviz taleplerini cezbederek kuru tutmak, yurt dışı borçlanmanın zorlaşması karşısında maliyeti düşürmek ve Merkez Bankası rezervlerinin güçlü görünmesi" değerlendirmesinde bulundu.

Hazine’nin döviz borçlanması 31,7 milyar $’ı bulmuş (Bloomberg HT)
Bunun 3 nedeni var :
1)TL’ye güvenmeyenlerin döviz taleplerini cezbederek kuru tutmak.
2)Yurt dışı borçlanmanın zorlaşması karşısında maliyeti düşürmek.
3)MB rezervlerinin güçlü görünmesi. https://t.co/XLtNNum1Yp

— Hayri Kozanoğlu (@HayriKozanoglu) August 26, 2020

Ekonomist Uğur Gürses, "Yıllık dış borç ödemesi kabaca 10 milyar dolar olan Hazine, yedi ayda yurtiçinde 14,1 milyar dolar döviz tahvili, 4.5 milyar dolar altın tahvil/sertifikası, toplam 18,6 milyar dolar borçlandı. Devam da ediyor. Enkazı sonunda vatandaş ödeyecek" uyarısında bulundu. 

Yıllık dış borç ödemesi kabaca 10 milyar dolar olan Hazine, 7 ayda yurtiçinde 14.1 milyar dolar döviz tahvili, 4.5 milyar dolar altın tahvil/sertifikası, toplam 18.6 milyar dolar borçlandı.
Devam da ediyor. Enkazı sonunda vatandaş ödeyecek.
Ne için mi? ????https://t.co/ttLoSwbrM0 https://t.co/ggZITmg4BF

— Uğur Gürses (@ugurses) August 25, 2020

Gürses, kişisel blog sayfasında yayımladığı "Hazine ‘yerli dövizi’ nasıl basıyor?" başlıklı yazıda, "Kamu bankalarının açık pozisyonları bu operasyonla küçültülmüş oldu. Sonuçta kamu bankaları nakit döviz harcamış, yerine Hazine'nin döviz kağıdını koymuş oldu. Kur zararının bir bölümü de Hazine'nin havuzuna bırakılmış oldu. Yani biz ödeyeceğiz" ifadelerine yer vermişti.