Mahfi Eğilmez yazdı: Ne oldu da dolar uçtu?
Artı Gerçek - İktisatçı Mahfi Eğilmez, döviz kurlarındaki yukarı yönlü yüksek dalgalanma için, bugüne kadar uygulanan ekonomi politikalarına işaret ederek, durumu tek cümleyle özetledi: "Bir Çin Atasözü var: 'Kara gömülen ceset yazın ortaya çıkar'. Yaz geldi."
Akademisyen Mahfi Eğilmez'in kişisel blogundaki "Ne Oldu da Dolar Kuru Uçtu?" başlıklı yazısı şöyle:
Benim çocukluğumda saatler mekanikti, pilli saatler yoktu. Mekanik saatler zemberek denilen bir yay yardımıyla çalışırdı. Zemberek, bir merkezden verilen hareketle kendi içine sarılan ve kinetik enerjiyi (bir cismin hareketinden dolayı sahip olduğu enerji) depolamak için kullanılan bir çeşit yaydı. Saatin kurma düğmesi sürekli ileri doğru çevrilerek zembereğin ve dolayısıyla saatin kurulması sağlanır, sonra saat bu zembereğin hareketiyle çalışırdı. Saatin kurma düğmesini her çevirdiğinizde zemberek biraz daha sıkışır ve düğmeyi çevirmek zorlaşırdı. Kurma düğmesine baskı uygular da zorlarsanız zemberek mekanizması kırılır, yay boşalır, saat çalışmaz hale gelirdi. Çocuklara saat alındığında kurma mekanizmasına dikkat etmeleri gerektiği söylenir “fazla zorlarsan zembereği boşalır, saat bozulur” diye tembih edilirdi.
MERKEZ BANKASI YANLIŞA İKİ YIL DEVAM ETTİ
2021 yılının eylül ayına girildiğinde enflasyon da TCMB faizi de yüzde 19 idi ve enflasyonda yükselme eğilimleri vardı. Doğru para politikası faizi 1 veya 2 puan artırarak bu yukarı gidişi durdurmaya yönelecek politikaydı. Daha az doğrusu faize hiç dokunmamak şeklinde bir uygulamaydı. TCMB tam tersini yaptı ve faizi düşürmeye başladı. Bu yanlışa iki yıla yakın bir süre devam etti ve faizi yüzde 8,5’e kadar indirdi. Bu yanlış yaklaşımın sonucu olarak enflasyon yüzde 70’lere yükseldi. Hükümet, zaman içinde, bu yanlıştan dönmek yerine peş peşe yeni yanlışlar yaptı: Fiyatlara müdahale etmeye ve enflasyonu o yolla denetlenmeye çalıştı. Piyasa ekonomisi içinde kalarak bunu yapmanın imkânsız olduğunu göremedi. İki yüz yıl öncesinin trampa ekonomisi mantığıyla ekonomi politikası uygulamaya çalıştı. Başlangıçta olumlu sonuç alınır gibi oldu. Hep böyle olur zaten. Enflasyon, önceleri baz etkisiyle sonra da fiyatlara, piyasaya ve kurlara yapılan baskılarla inişe geçti. Bunun sürdürülebilir olmadığını da defalarca anlatmaya çalıştık. Yanlıştan dönmek yerine başka yanlışlar art arda geldi. Kuru tutmak için kur korumalı mevduat adı altında aslında döviz olan ama TL gibi görünen yüksek faizli bir mevduat uygulaması devreye sokuldu. Milyarlarca dolarlık bir maliyete ulaştı. Nasıl çözüleceği bilinmiyor ve sorun ertelenerek zamana terk ediliyor. Bir yandan da bankalara baskı yapılmaya döviz alım satımı denetlenmeye başlandı. Bir süre de böyle idare edildi.
EKONOMİ POLİTİKASI SEÇİME ENDEKSLİ YÜRÜTÜLDÜ
Benim yanlış diye yorumladığım bu ekonomi politikası bazı başka yorumculara göre bilerek istenerek seçim kazanmaya yönelik uygulanan bir politikaydı. Bu yorumu yapanların haklı olduğunu düşünüyorum. Ekonomi politikası yaklaşık iki yıldır tümüyle seçime endeksli olarak yürütüldü ve ekonominin ağır yara almasına aldırış edilmedi.
Enkaz başlıklı 5 Mayıs tarihli yazımda şöyle yazmıştım: “Siyasal iktidar, çeşitli hamlelerle bu feci enkazı seçime kadar gizlemeyi başardı. Pek çok kişi durumun iyi olduğunu sanıyor. Eğer iktidar el değiştirirse yeni gelenler bu feci tabloyu devralacak. Ve eğer bu durumu halka anlatmayı başaramazlarsa enkazı onların yarattığı sanılacak. Eğer iktidar değişmezse, tarihimizde ilk kez bir siyasal iktidar kendi kendisine büyük bir enkaz devretmiş olacak.”
YANLIŞ AMA OY GETİRİCİ SİYASETLE SEÇİM KAZANILDI
Aslında bugün gelinen aşamada, zembereğin boşalmasıyla birlikte, dolar kuru, normal düzeyine geldi. Buradaki kritik mesele bugün gelinen aşamanın gelinmesi gereken aşama olup olmadığı meselesi. Eğer ekonomi politikası ne pahasına olursa olsun seçim kazanmak amacıyla bu şekilde popülist yaklaşımlarla yürütülmeseydi ne enflasyon ne de kur böyle bir oynaklık içinde olmayacaktı. Bu yanlış ama popülist olduğu için oy getirici siyasetle seçim kazanıldı ama tarihte belki de ilk kez bir iktidar kendi kendine enkaz devretmiş oldu.
Yeni kitabım Fon'un kapak yazısında bir Çin Atasözü var: "Kara gömülen ceset yazın ortaya çıkar.” Yaz geldi.
Döviz kurları tarihi seviyelerde: Dolar 24 lira sınırında, altın rekor yeniledi
Reuters, dolardaki yükselişi yabancı uzmanlara sordu: Devam edecek, normalleşme başladı
