Merkez Bankası’na ikinci turu bekle baskısı

AVRUPA GAZ FİYATLARINDA DÜŞÜŞÜ SÜRÜYOR

Ukrayna Savaşı sonrasında rekora koşan Avrupa gaz fiyatları yaklaşık 8 aydır düşüş eğiliminde. Nihayetinde fiyatlar Aralık 2021’den bu yana olan en düşük seviyeye geriledi. Fiyatların gerilemesinde düşük talep ve gaz depolarındaki doluluk oranı etkili oldu. Avrupa'da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğalgaz ticaret noktası TTF'de doğalgaz fiyatları cuma günü kapanışta megavatsaat başına 32,7 euroya kadar geriledi. Bu durum özellikle elektrik üretiminde Ukrayna savaşı kaynaklı arşa çıkan faturaların gerilemesi için olumlu bir seyir. Geçen yıl Almanya başta olmak üzere Avrupa ülkeleri halkın tepkisini önlemek amacıyla artan enerji fiyatları için destek paketleri açıklamıştı.

AB İLE HİNDİSTAN ARASINDA RUS PETROLÜ AÇMAZI

Dünyanın en büyük rafineri kapasitelerinden birine sahip olan Hindistan ile AB arasında gerilimleri günler yaşanıyor. Ham olarak aldığı petrolü ihraç eden Hindistan’ın başlıca adresi arasında Türkiye ve AB gibi adresler yer alıyor. Hindistan’ın ihraç ettiği işlenmiş petrolün menşei Rus petrolüne yaptırım gelene kadar sorun olmamıştı. Ancak AB’nin Ukrayna Savaşı sonrasında Rus petrolüne yaptırım getirmesi dolaylı olarak Hindistan’ı da zora düşürdü. Hindistan’ın AB’ye Rusya’dan alıp işlediği petrolü satamayacağını ifade eden AB yetkilerine karşı geçen hafta Brüksel’i ziyaret eden Hindistan Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar, kararın hukuki dayanaktan yoksun olduğunu savunuyor. Yeni Delhi ve Brüksel arasında henüz soruna dönük bir çözüm üretilebilmiş değil.

G7 HİROŞİMA ZİRVESİ BAŞLADI: ZİRVENİN GÜNDEMİ GENİŞ TUTULDU

Japonya Başbakanı Kişida Fumio, aralarında ABD, Almanya, İtalya, Fransa gibi ülkelerin de olduğu Grup 7’nin 2023’teki toplantısına Hiroşima’da ev sahipliği yapıyor. 19-21 Mayıs tarihleri arasında yapılan zirveye yedi ülkenin yanı sıra Avrupa Birliği (AB), Endonezya, Hindistan, Güney Kore, Avustralya ve Vietnam davet edildi. Liderlerin gündeminde küresel ekonominin durumu, Çin, Rusya-Ukrayna savaşı, Rusya yaptırımları gibi bilinen başlıkların yanı sıra nükleer silahlanma da var. Zirve için seçilen Hiroşima’ya , 1945’te ABD güçleri atom bombası atmış ve milyonlarca insan ölmüştü. Liderler, Hiroşima ve Nagazaki gibi nükleer felakete neden olan sorumsuzlukların yeniden yaşanmaması için nükleer silahsızlanmayı gündemlerine aldı.

FED’DEN HAZİRAN TOPLANTISI İÇİ FARKLI MESAJLAR

ABD Merkez Bankası (Fed), önümüzdeki ay yeni faiz kararını açıklayacak. Bankanın nasıl bir hamle yapacağı şimdiden piyasalarda fiyatlanmaya başlandı. Bu nedenle Fed yetkililerinden inden gelen mesajlar, adeta altın tüyo değerinde. Ancak yetkililerin açıklamaları birbiriyle uyuşmuyor. Fed üyeleri arasında en şahin tonu belirleyen Richmond Fed Başkanı Thomas Barkin gerekirse daha fazla faiz artırma konusunda “rahat” olacağını dile getirdi. Dallas Fed Başkanı Lorie Logan ise “daha yavaş sıkılaşmaya ihtiyaç duyulabileceğini” belirtirken, New York Fed Başkanı John Williams halihazırda atılan faiz adımlarının etkisinin değerlendirilmesi gerektiğini belirterek “bekle-gör” yaklaşımına daha yakın olduğu sinyalini verdi.

RUSYA MERKEZ BANKASI: ENFLASYON VE İŞSİZLİĞE DİKKAT

Rusya Merkez Bankası, ülkede sermaye ve istihdama erişimin, yaptırımlar ve küresel ticaretteki gelişmelerden etkileneceği yorumunu yaparak, “Rus ekonomisindeki yapısal dönüşüm süreci, önümüzdeki yıllarda Rus ekonomisi için temel zorluk olacaktır” değerlendirmesinde bulundu. Rusya Merkez Bankası tarafından hazırlanan “Para Politikası Görünümü” başlıklı raporda, ülke ekonomisine ilişkin değerlendirmelere yer verildi. Rus ekonomisi için dış koşulların 2022’de önemli oranda değiştiğine işaret edilen raporda, “Rus reel ve finans sektörlerine benzeri görülmemiş yaptırımlar uygulandı. Bu da bir dönüşüm süreci başlattı. Rus ekonomisindeki yapısal dönüşüm süreci, önümüzdeki yıllarda Rus ekonomisi için temel zorluk olacaktır” denildi.

MERKEZ BANKASI ÖNCE NAKİT AVANSIN ÖNÜNÜ KESTİ SONRA GERİ ADIM ATTI

Seçimlerin hemen ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kişisel kredi kartlarından belirli limitin üzerinde yapılan nakit avans çekimi ve kuyum harcamalarını (değerli madenlerin alım satımıyla ilgili harcamalar) menkul kıymet tesisi uygulamasına tabi kıldı. Her iki başlık için de yüzde 30 oranında menkul kıymet tesisine tabi olma şartı getirildi. Merkez Bankası, hızla bu kararı bankalara tebliğ etti. Alınan kararda, ek hesap ya da kredi kartından nakit çekiminde faizin diğer kredi türlerine göre (yüzde 1,36) daha cazip olması nedeniyle son dönemde yaşanan artış etkili oldu. Merkez Bankası'nın tebliğinin ardından bankalar 18 Mayıs’ta ya nakit avansı tümüyle kapattı da ya da 5 bin lirayla sınırlandırdı. Toplumdan yükselen tepki ve iktidarın seçimi ikinci turda kaybetme kaygısı nedeniyle gelen baskı sonucunda TCMB geri adım attı ve nakit avansın önü yeniden açıldı.

BANKALAR KREDİ KONUSUNDA HİÇ OLMADIĞI KADAR CİMRİ

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci tura kalması ve ekonomide yeni bir belirsizliği tetikledi. Bankacılık kaynakları, kamu bankaları da dahil pek çok özel bankanın konut, taşıt, ticari ve ihtiyaç kredileri taleplerinde başvuru sonuçlarını 29 Mayıs’a bıraktığını söyledi. İhtiyaç kredilerinde faizlerin aylık yüzde 3,5’lere çıktığı görüldü. Faiz oranlarının yüzde 4’e çıktığı konut piyasasında da bankalar kredi vermemek için adeta direnç gösteriyor.

TÜRKİYE’NİN RİSK PRİMİ YÜKSELİŞE GEÇTİ: 675 BAZ PUAN

Seçim öncesi oluşan havayla 500 baz puanın altına kadar gerileyen Türkiye ekonomisinin risk primi (CDS) 675 baz puanı gördü. Seçimin ardından Türkiye'nin risk priminde 170 baz puana yakın artış görüldü. Türkiye ekonomisindeki kötüye gidiş doğrudan CDS'ye de yansıyor. Türkiye dünya genelinde risk primi en yüksek ikinci ülke konumunda. Türkiye'nin üzerinde 5 bin baz puanın üzerindeki risk primiyle Arjantin geliyor. Türkiye'nin ardından ise 317 baz puanla Güney Afrika yer alıyor.

TÜİK’E GÖRE İŞSİZLİK İLK ÇEYREKTE TEK HANEYE DÜŞTÜ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, yılın ilk çeyreğinde işsiz sayısı 3 milyon 483 bin kişiyle yüzde 9,9 seviyesinde gerçekleşti. Genç nüfusta işsizlik oranı, bir önceki çeyreğe göre 0,9 puanlık artışla yüzde 19,9 oldu. Bu yaş grubunda işsizlik oranı; erkeklerde yüzde 15,6, kadınlarda ise yüzde 27,6 olarak tahmin edildi. İstihdam edilenlerin sayısı, bir önceki çeyreğe göre 195 bin kişi artarak 31 milyon 558 bin kişi, istihdam oranı 0,2 puanlık artışla yüzde 48,4 oldu. Bu oran erkeklerde yüzde 66 iken kadınlarda yüzde 31,2 olarak gerçekleşti.

EV ALMAK HAYAL: KONUT FİYATLARINDA ARTIŞ SÜRÜYOR

Merkez Bankası tarafından Mart 2023 dönemine ilişkin Konut Fiyat Endeksi (KFE) verileri açıklandı. Türkiye'deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan KFE martta bir önceki aya göre yüzde 5,4 artarak 809,3 seviyesinde gerçekleşti. KFE, martta yıllık bazda yüzde 132,8 artarken, bu dönemde reel yükseliş yüzde 55,4 oldu. Üç büyük il için KFE değişimine bakıldığında, martta bir önceki aya göre İstanbul, Ankara ve İzmir'de sırasıyla yüzde 4,7, 6,5 ve 6,1'lik artış görüldü.
HAZIRLAYAN: MÜHDAN SAĞLAM