Meyve sebze nasıl ucuzlar? ... Halcilere göre ilk yapılması gereken zincir market tekelini kırmak

Abidin YAĞMUR

MERSİN - Türkiye Halciler Federasyonu Başkanvekili Münir Şen, gıda fiyatlarını aşağı çekmek için zincir marketlerin doğrudan üreticiden alım yapması yerine her ürünün mutlaka hal sistemine girmesi gerektiğini söyledi. Şen’e göre, meyve sebze pazarının yüzde 60’ını elinde tutan marketler tekelleşiyor, fiyatları istediği gibi belirliyor, böylece tarlayla market fiyatı arasındaki makas açılıyor.

Mersin Ticaret Borsası Meclis Başkanı ve Mersin Ticaret Borsası Meclis Başkanı ve Türkiye Halciler Federasyonu Başkanvekili Münir Şen, son yıllarda Türkiye ekonomisinde sıkça tartışma konusu olan meyve sebze fiyatlarındaki yüksekliği, tarla ve bahçe fiyatlarıyla market fiyatları arasındaki farkın giderek artmasını değerlendirdi.

Tarım ve gıda sektörünün güçlü bir temele oturabilmesi için ülkelere ait etkin bir hal sisteminin olması gerektiğine değinen Şen, “2012 yılına kadar, il sınırları içinde üretilen ürünlerin hallere getirilmesi zorunluluğu vardı. Ancak 2012’de uygulanmaya başlanan Hal Yasası ile hal dışı satışlara serbestlik tanındı. Bu düzenleme, kötü niyetli bazı kesimlerin Hal Kayıt Sistemi'ne (HKS) bilinçli olarak yanlış beyanlarda bulunmasına olanak sağladı” dedi.

'ÜRÜN HALE GİRMEYİNCE FİYATLAR ARTIYOR'

Bu sürecin, üretici ile market fiyatları arasında oluşan fiyat farkını büyüterek gıda enflasyonunu tetiklediğini, aynı zamanda devletin vergi gelirlerinde kayba neden olduğunu ifade eden Şen, “Temennimiz, 2012 öncesinde olduğu gibi il sınırları içinde üretilen ürünlerin hallere getirilme zorunluluğunun yeni hal yasasında tekrar yer almasıdır. Bu uygulama, etkin bir denetim mekanizması ile desteklendiğinde kayıt dışılığın azaltılmasına, fiyat istikrarının sağlanmasına katkılar sağlayacaktır” görüşünü dile getirdi.

'MARKET LOBİSİ, MARKETLER LEHİNE TEKELLEŞMEYE NEDEN OLDU'

Türkiye'deki meyve ve sebze piyasasının yaklaşık yüzde 60'ının zincir marketlerin kontrolü altında olduğuna değinen Şen şöyle konuştu:

“Bu sistemde marketler sebze ve meyveyi doğrudan üreticiden alabiliyor. Serbest piyasa ekonomisini gerekçe göstererek yüksek kâr marjlı fiyatlandırmalar yapabiliyor. Üstelik marketlerde yüksek fire oranları, ilave fiyat artışlarına da neden oluyor. Buna karşın, hallerde komisyoncuların satış bedeli üzerinden aldıkları komisyon oranı yüzde 4-8 arasında değişmektedir. Mevcut sistem, ne yazık ki, bir market lobisinin oluşmasına ve sonuç olarak, marketler lehine bir tekelleşme sürecine doğru evriliyor. Arzumuz, yeni hal yasası ile hallerin işleyişinin daha da geliştirilmesi ve bu haksız rekabet ortamının sona ermesidir”

'HAL SAYISI AZALTILMALI'

Münir Şen, yeni hal yasasından temel beklentilerinin güçlü bir hal sistemi olduğunu belirterek “Sayısı 176’ya ulaşan ülke genelindeki hallerin en az yarısının kapatılarak hal enflasyonunun önüne geçilmesini de bekliyoruz. Hallerin altyapı ve üstyapı eksiklikleri giderilmeli. Modern ve donanımlı pazar yerleri oluşturularak hal sistemi uygulamasının iyileştirilmeli” dedi.

DEM Partili Çiftyürek: Tarım devriminin merkezi olan bu coğrafya gıda kriziyle yüz yüze