Piyasalar haftaya artan ABD-İran gerilimiyle başladı

Küresel piyasalarda, jeopolitik risklerle güvenli liman olarak kabul edilen yatırım araçlarına talep artarken, petrol fiyatları 7,5 ayın zirvesine çıktı.

ABD ile İran arasındaki gerilim, İran'ın Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani'nin ABD tarafından öldürülmesi sonrası hızlı bir şekilde yükselirken, taraflardan gelen açıklamalar petrol fiyatlarında yükselişe, güvenli liman olarak görülen enstrümanların yükselmesine neden oldu.

İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, Süleymani’yi öldüren ABD'ye "kesinlikle askeri karşılık vereceklerini" belirtirken, İran'da Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Genel Sekreteri Muhsin Rızayi de, Tahran yönetiminin askeri cevabının ardından, ABD'nin herhangi bir girişimde bulunması durumunda İran'ın İsrail'i hedef alacağını söyledi.

Öte yandan, İran Hükümeti'nden yapılan yazılı açıklamada, Tahran yönetiminin nükleer anlaşmadaki tüm taahhütleri askıya aldığı belirtildi.

Bu gelişmelerin ardından İran güvenlik kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Irak’ın başkenti Bağdat’ta ABD Büyükelçiliği yakınlarına iki füze atıldı.

ABD-İran geriliminin hızlı bir şekilde tırmanmasına ek olarak Irak'tan gelen açıklamalar da riskleri arttıran etkenlerden biri oldu. Irak’ta istifa eden Başbakan Adil Abdulmehdi, Irak'ın yabancı kuvvetlerin ülkeden çıkarılması için yasal adımları ve prosedürleri hazırlama aşamasında olduğunu bildirirken, ABD Başkanı Donald Trump'ın cevabı gecikmedi.

Trump, İran'ın herhangi bir ABD personeline veya hedefine saldırması halinde ABD'nin hızlı ve bütünüyle karşılık vereceğini belirterek, İran'a ait bazı kültür yapılarının da bulunduğu 52 hedef seçtiklerine ilişkin paylaşımıyla ilgili olarak ise, "Onların insanımızı öldürmelerine izin var da bizim onların kültürel sahalarına dokunmamıza mı izin yok. Bu böyle olmaz" yanıtını verdi.

Bu gelişmelerin ardından Brent petrolün varil fiyatı 71 dolarla Mayıs 2019'dan bu yana gördüğü en yüksek seviyeye çıkarken, altının ons fiyatı ise 2013'ten bu yana ilk kez 1.580 doların üzerini gördü. Gelişmiş ülke tahvillerin faizleri ise güvenli liman alımlarıyla hızlı bir şekilde geriledi.

ABD'de, cuma günü jeopolitik risk fiyatlamasının bugünkü kadar güçlü olmadığı bölümde pay piyasalarında düşüşler görülürken, açıklanan ISM imalat sanayi endeksinin beklentilerin altında kalması da borsaları olumsuz etkiledi. Dow Jones Endeksi yüzde 0,81, S&P 500 endeksi yüzde 0,71 ve Nasdaq endeksi yüzde 0,79 değer kaybetti.

Avrupa tarafında, cuma günü Almanya'da DAX endeksi yüzde 1,25 değer kaybederken, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,24 ve Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,04 yükseldi.

Bugün Asya piyasalarında riskten kaçınmaya çalışan yatırımcıların alımları ile Japon yeni, dolar karşısında değer kazanırken, Nikkei 225 endeksi yüzde 2 düşüş kaydetti. Çin'de güne düşüşle başlayan Şanghay bileşik endeksi ise 3.067 puan seviyesini görmesi sonrası gelen alımlarla yükselişe geçti ve kapanışa yakın yüzde 0,3 artışla 3.095 puana çıktı.

Yurt içinde, artan jeopolitik riskler ve petrol fiyatlarındaki yükselişin satışları tetiklediği Borsa İstanbul'da, BIST 100 endeksi günü yüzde 1,94 azalışla 113.684 puandan tamamladı. Cuma günü yurt içi piyasalar kapandıktan sonra yükselişi ivme kazanan dolar/TL ise 5,9745'ten kapanması sonrası bugün bankalararası piyasanın açılışında 5,9730 seviyesinde işlem görüyor.

Analistler, jeopolitik gelişmelerin piyasaların gündeminin odağında kalmaya devam edeceğini belirterek, konuyla ilgili haberlerin, başta altın ve petrol olmak üzere yatırım araçlarının fiyatları üzerinde belirleyici olacağını ifade etti.