Yarın piyasaları neler bekliyor? Rusya Merkez Bankası'ndan 'yaptırım' açıklaması

+GERÇEK - Rusya Merkez Bankası, batılı ülkeler tarafından finans sektörüne yönelik getirilen yaptırımların ardından bankacılık sisteminin istikrarlı görünümünü sürdürdüğünü, sistemin normal işleyişine devam ettiğini kaydetti. Banka yarın için planlanan repo ihalesinde limit olmayacağını da duyurdu.

Son olarak ABD, İngiltere, Kanada, Fransa, Almanya ve Avrupa Komisyonu ortak bir açıklama ile belirli Rus bankalarını SWIFT sistemi dışına çıkaracaklarını ve Rusya Merkez Bankası'na yönelik önlemler alacaklarını duyurdu.

Ayrıca, Rusya Merkez Bankası'nın yaptırımların etkisini bertaraf etmek için uluslararası rezerv biriktirmesini önlemek açısından kısıtlayıcı önlemler alınacağı da belirtilmişti.

Analistler, piyasaların yeniden açıldığı pazartesi günü rublenin değerinin düşeceğini ve Rusların paralarını bankalardan çekmeye yönelebileceğini tahmin ediyor.

ABD daha önce İran ve Venezuela merkez bankalarını hedef alan yaptırımlar devreye sokmuştu.

Kuzey Kore Merkez Bankası da uzun süredir kara listede bulunuyor. Fakat ilk defa Rusya gibi dünyanın en büyük 20 ekonomisi içerisinde yer alan bir ülkenin merkez bankası uluslararası sistemden dışlanacak.

RUSYA'NIN SWIFT SİSTEMİNDEN ÇIKARILMASI NE ANLAMA GELİYOR?

Rusya’nın Ukrayna’ya dönük askeri müdahalesi nedeniyle Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, dün gece Rusya’ya dönük yeni yaptırımları açıkladı. Yaptırımlar arasında Rus bankalarının SWIFT sisteminden çıkartılması da yer aldı. Ayrıca batılı güçler Rusya Merkez Bankası’nın rezervlerini kullanmasını engelleyecek ve kurumlara yeni yaptırımlar uygulayacak.

Leyen, "AB ve ortakları, Putin'in savaş makinesini finanse etme yeteneğini sekteye uğratmaya çalışıyor. AB liderlerine şu önlemleri önereceğim, belirli sayıda Rus bankasının SWIFT'ten kaldırılmasını sağlamayı taahhüt ediyoruz. Bu, bankaların uluslararası finansal sistemden kopmasını ve küresel olarak faaliyet gösterme yeteneklerine zarar vermesini sağlayacak" dedi.

Söz konusu yaptırımla Rus ihracat ve ithalatına dünya çapında sınırlama geleceğini belirten Leyen, "SWIFT, dünyanın en yaygın bankalar arası ödeme sistemidir. Bankaların bu sistemden çıkarılması, finansal işlemlerinin çoğunu dünya çapında yürütmelerini engelleyecek ve Rusya'nın ihracat ve ithalatını etkin bir şekilde engelleyecektir" diye konuştu.

Konu ile ilgili SWIFT’den yapIlan açıklamada, kurumun yaptırımlar üzerinde hiçbir etkisinin olmadığını ve bunları uygulama kararının hükümetlere ait olduğunu duyuruldu. Açıklamada, "Belçika yasalarına göre kurulmuş olduğumuz için yükümlülüğümüz, ilgili AB ve Belçika düzenlemelerine uymaktır" denildi.

Rusya Merkez Bankası'nın uluslararası rezervlerine erişiminin kısıtlamayı hedefleyen bu yaptırımlar Rus ve küresel finansal sistemini nasıl etkileyecek?

RUSYA MERKEZ BANKASI NEDEN KRİTİK?

Merkez bankaları bir ülkenin para politikalarına yön veren ve ülkedeki diğer bankalar için güvenilir bir liman olarak görülen kuruluşlar olarak kabul ediliyor.

Nitekim, Rusya Merkez Bankası da Rus bankalar için açıklanan ilk dalga yaptırımlardan sonra cuma günü yaptığı bir açıklamada, batılı ülkelerin yaptırımlarından etkilenen bankalara ihtiyacı olan ruble ve dövizi sağlama taahhüdü vererek, tüm bankaların operasyonlarını sorunsuz bir şekilde sürdürebilmesi için gerekli hazırlıkları yapmış olduğunu duyurmuştu.

Yeni yaptırımlardan sonra da bir açıklama yayınlayan Rusya Merkez Bankası, pazartesi günü yapılması planlanan repo ihalesinde herhangi bir limit olmayacağını belirterek yaptırımlara rağmen finansal sistemin sağlam kalacağını vaat etti.

Banka, ayrıca kartların da sorunsuz bir şekilde çalıştığını ve halkın hesaplarına istedikleri zaman erişebildiklerini duyurdu.

YAPTIRIMLAR NASIL İŞLEYECEK?

Batılı ülkelerden yapılan açıklamada yaptırımların işleyişi ve kapsamının detaylandırılmadı. Fakat ilk olarak hedefin Rusya Merkez Bankası'nın yabancı para cinsinden rezervlerine erişiminin kısıtlamak olduğu anlaşılıyor.

Rusya, 2014 yılında Kırım'ın ilhakından sonra yaptırımların etkisini azaltmak için rezervlerindeki Amerikan hazine tahvillerinin neredeyse tamamını elinden çıkarmıştı.

Bankanın döviz rezervlerinin de 630-640 milyar dolar düzeyinde olduğu tahmin ediliyor.

Döviz rezervlerinde de doların payı son yıllarda ciddi oranda azalsa da Haziran 2021 itibariyle yüzde 16,4'ünü Amerikan Doları teşkil ediyordu. Euronun payı ise yüzde 32,2 düzeyine çıkarken, yuanın payı da 2018 sonrasında ciddi oranda arttı.

Rezervlerin 300 milyar dolar kadarının yurt dışındaki offshore hesaplarda tutulduğu düşünülüyor.

Bu paranın yaptırımlarla dondurulması halinde bankanın rublenin değer kaybını engellemek ya da bankaların taleplerini karşılamak için ihtiyaç duyacağı kaynaklar sıkıntıya girmiş olacak.

Ayrıca yaptırımlar Rusya'nın IMF'deki kredi hakkına ve merkez bankalarının merkez bankası olarak bilinen Uluslararası Ödeme Bankası'ndaki (BIS) tahmini 20 milyar dolarına erişimini de kısıtlayabilir.

Peki SWIFT sistemi nedir ve Rusya bu sistemden atılırsa ne olur?

SWIFT NEDİR?

1973’te kurulan SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication / Dünya Bankalar Arası Finansal Telekomünikasyon Derneği), merkezi Belçika’da bulunan ve dünya genelinde 200’ün üzerindeki ülkeden 11 binin üzerinde banka ve finansal kurumun kullandığı mesajlaşma sistemine verilen isim.

SWIFT, tek bir kurumun kendi sistemini geliştirmesini ve tekel olmasını istemeyen ABD ve Avrupa bankaları tarafından ortak bir şekilde yaratıldı. Sistem ABD ve İngiltere Merkez Bankaları da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki büyük merkez bankalarıyla ortaklaşa bir şekilde Belçika Merkez Bankası tarafından denetleniyor.

SWIFT sistemi ile her gün trilyonlarca dolar el değiştirirken, günde 40 milyondan fazla mesaj gönderiliyor. Bu mesajların yüzde 1’inden fazlasının Rus ödemelerini içerdiği düşünülüyor.

RUSYA SWIFT’TEN ÇIKARTILIRSA NE OLUR?

Bir ülkenin SWIFT’den çıkarılması, kilit bankaların küresel finansal sistemden büyük ölçüde kopacağı anlamına geliyor. Moskova’nın SWIFT’den dışlanması sonrası Rus bankaları, diğer ülkelerdeki bankalarla güvenli bir şekilde iletişim kurmak için alternatif yollar arayacak.

SWIFT’ten çıkartılan Rus kuruluşlar, SWIFT tarafından sağlanan normal sorunsuz ve anlık işlemlere erişimi kaybedecek. Rus bankaları ile işlem yapan finansal ve ticari kuruluşlar bu bankalarla doğrudan anlaşma kurmak zorunda kalacak. Bu da gecikmeler ve ek maliyetler yaratacak.

Rusya Merkez Bankası daha önce olası bir yaptırımdan korunmak için Mir adı verilen bir ödeme sistemi geliştirmişti. Ancak, şu anda sadece birkaç yabancı ülke bu sistemi kullanıyor. Yaptırımlar nedeniyle bu sistemin yaygınlaşması bekleniyor.

Bloomberg’in aktardığına göre, batıcı bir düşünce kuruluşu olan Atlantik Konseyi’nin Ekonomi Merkezi Direktörü Josh Lipsky konu ile ilgili, "Rusya’yı SWIFT’den çıkarmak önemli bir adım ama sihirli bir değnek değil. Rus bankalarının faaliyet göstermesi için hala alternatif yollar var. Bu yüzden mesajlaşma sistemine değil paraya odaklanmak önemli" değerlendirmesinde bulundu.

Daha önce İran, Tahran’ın nükleer programında yaşanan gelişmelerin ardından 2014 yılında SWIFT’den çıkarılmıştı.

İran sistemden 2012 yılında men edilmişti. Sistemden dışlanan ülke, petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin yüzde 30’unu bu yüzden kaybetti.