Ekonomiye üç bakanlık, dokuz kurul, dört ofis

24 Haziran seçim sürecinde siyasi partiler ve cumhurbaşkanı adayları tarafından en çok tartışılan konu olan ekonomi, yeni dönemde de siyasi yapılanmanın önüne geçecek. Yeni dönemde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından oluşturulacak ekonomi yönetiminin önüne iki önemli konu çıkacak.

Bunlardan birisi seçim öncesi uygulanmaya başlayan gider artırıcı politikaların bütçe üzerindeki olumsuz etkileri. İkinci temel başlık ise makroekonomik göstergeler. Bunlar arasında da yüzde 12’nin üzerinde seyreden enflasyon, yüzde 10 civarındaki işsizlik(yaz aylarında tek haneli bekleniyor) ve 57 milyar dolara ulaşan cari açık.

Maliye Bakanı Naci Ağbal, seçimden bir hafta kadar önce yaptığı açıklamada, seçimin ardından sıkı para politikası uygulanacağını ifade etmişti. Bunlar arasında özellikle tüketimin ve tüketici kredilerinin maliyetini artıracak politikalar ön plana çıkacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 24 Mayıs’ta açıklanan Ak Parti’nin 360 sayfadan oluşan seçim beyannamesinin, "İstikrarlı ve Güçlü Ekonomi" başlıklı bölümünde öne çıkan unsurlar:

MERKEZ BANKASI BAĞIMSIZLIĞINA VURGU

Merkez Bankası’nın fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisinin belirlemesi esas olmaya devam edecek. Enflasyon hedeflemesi rejimine devam edilecek. Enflasyon hedefleri, hükümet ve Merkez Bankası tarafından üçer yıllık vadeler için belirlenmeye devam edilecek. Dalgalı döviz kuru rejimi sürdürülecek. Döviz piyasaları yakından takip edilecek, gerektiğinde dengeleyici döviz likiditesi araçları kullanılmaya devam edilecek.

SÖZLEŞMELERDE TL KULLANIMI ÖZENDİRİLECEK

Dünya gazetesinde yer alan habere göre, fiyat istikrarını desteklemek ve döviz kuru kaynaklı olası oynaklıkların makro-finansal istikrara etkilerini sınırlamak üzere sözleşmelerde Türk Lirası’nın kullanımı özendirilecek, firmaların döviz kuru riskini daha etkin bir şekilde yönetebilmeleri için gerekli mekanizma ve teşvikler oluşturulacak. İhracat reeskont kredileri aracılığıyla rezerv biriktirilmeye devam edilecek. Maliye politikası fiyat istikrarının sağlanmasında destekleyici olacak. Enflasyonda katılığa neden olan yapısal unsurların belirlenmesi ve giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla, kamu tarafından yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ve vergi ayarlamalarının enflasyon tahmin ve hedefleri ile uyumlu olacak.

FAİZİN MALİYET BASKISINI AZALTACAK TEDBİRLER

Sermaye piyasalarını güçlendirerek, bankacılık kesiminin toplam finans sistemi içerisindeki payı azaltılacak. Girişim sermayesi fonları gibi yeni finansman yöntemlerini geliştirerek bankacılık sistemine erişimi kısıtlı olan yeni girişimleri finanse edilecek. Bankacılık sistemindeki düzenleyici çerçeve bankacılık kesiminin operasyonel maliyetlerini düşürücü ve daha verimli çalışmasına yönelik geliştirilecek. Katılım bankacılığının bankacılık sistemi içerisindeki payı artırılacak. KOBİ’ler başta olmak üzere işletmelerin finansmana erişimi kolaylaştırılacak.

MALİ ENSTRÜMANLAR ÇEŞİTLENDİRİLECEK

Gıdada, üretimden son tüketiciye kadar olan tedarik zincirine ilişkin kayıt sistemi güçlendirilecek. Lisanslı depoculuğun yaygınlaştırılması için yasal ve kurumsal düzenlemelere devam edilecek.

Tarladan tüketiciye soğuk zincir yatırımları desteklenecek. Emlak Bankası yeniden açılacak KGF yatırım ve ihracatın desteklenmesinde kullanılacak.

Reel sektörün finansmanında sermaye piyasasından daha fazla yararlanması sağlanacak. Kredi Garanti Fonunu öncelikle yatırım ve ihracatın desteklenmesinde kullanılacak. Türkiye Varlık Fonu’nun finansal piyasalardaki etkinliği artırılacak. Finansal hizmetler sektörü üzerindeki maliyetler düşürülecek. İstanbul Finans Merkezi projesi hızlandırılacak. İstanbul Tahkim Merkezi’ni daha etkin hale getirilecek. Yatırımlara, uzun vadeli finansman sağlayan kalkınma bankacılığı geliştirilecek. Emlak Bankası sektöre yeniden kazandırılarak ekonomik gelişime katkı sağlanacak. Mali piyasalarda Ar-Ge faaliyetleri desteklenecek.

ÇİN TAHVİL PİYASASINDA BORÇLANMA

2018 yılı içerisinde ilk defa Çin tahvil piyasasında bir borçlanma işlemi gerçekleştirilmesine ilişkin çalışmalar geliştirilerek diğer ülkelere yaygınlaştırılacak. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Sektörleri Gözetim ve Denetim Politika Belgesi hazırlanacak. Alacak sigortasının, KOBİ’ler arasında yaygınlaştırılması sağlanacak. Faizsiz finans politika belgesi hazırlanacak. Katılım bankalarında risk-paylaşımına dayalı finansman modelleri yaygınlaştırılacak. Katılım finans şirketlerince ortaklaşa olarak KOBİ finansmanı sağlayacak bir kitle fonlama şirketi kurulacak. Altyapı başta olmak üzere kamu yatırımlarında faizsiz finans araçlarının payını artırılacak. Hazine destekli kredi garanti uygulaması yatırım ve ihracat ağırlıklı olmak üzere sürdürülecek.

Tek Hazine Kurumlar Hesabı kurulacak. Bu hesapla kamunun nakit kaynaklarının Hazine tarafından tek bir hesapta izlenebilmesi ve kamu nakit kaynaklarının banka hesaplarında atıl olarak beklemesinin önüne geçilmesi yoluyla kamu nakit yönetimi etkinliği artırılacak. Tarım ürünlerinin işlem göreceği ürün ihtisas borsaları çeşitlendirilecek Kamu harcama ve gelirlerinde etkinlik artırılacak. Mevcut harcama programları gözden geçirerek, verimsiz harcamalar tasfiye edilecek.

Tarımsal desteklerin belirlenmesinde ekonomik, sosyal ve çevresel etkileri dikkate alınacak, desteklerde sadeleştirmeye giderek etkinlik artırılacak. Kamuda taşıt ve hizmet binası edinim ve kullanımlarında uyulacak usul ve esasları güncellenecek. Zorunlu haller dışında kamu hizmet binası yapımına izin verilmeyecek. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu güncellenecek. Kamu kurumlarının kamu hizmetlerine odaklanmasını sağlayacak şekilde program bazlı performans bütçelemeye ilişkin çalışmalar tamamlanacak.

Kamu ihale mevzuatını yerli üretimin desteklenmesi yönünde güncellenecek. Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu ve Vergi Usul Kanununu kapsamlı bir şekilde reforma tabi tutulacak.

Yeni kurulacak Risk Analiz Merkezi’nde; sahte ve muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenlerle ve kullananlarla daha etkin mücadele edilecek. Katma Değer Vergisi mükelleflerine hasılat esasına dayanan daha basit bir KDV sistemini kullanma imkanı getirilecek.

Satış, kira, irtifak hakkı ve yatırım teşvik amaçlı olarak oluşturulan Hazine taşınmaz portföyü genişletilerek 50 bin adet Hazine taşınmazı, web sitesinde ilana çıkılarak vatandaşlara arz edilecek.

YENİ KABİNE İÇİN ADI GEÇENLER

Yeni kabinenin oluşturulmasında bakanlıkların daha çok teknik yönünün ön plana çıkması önem taşıyor. Daha önce parlamentonun ağırlıkta olduğu bir yapıda siyasi dengeler (örneğin çok yüksek oranla kazanılan illerin bir bakanlık alması) ağırlık taşıyordu. Bu kez ise yine siyasi dengeler gözetilse de bakanlıkların teknik yönü daha ağır basacak. Yeni kabinede MHP’li isimlerin de yer alması bekleniyor.

Bu kapsamda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın danışmanlarından Hatice Karahan, Mustafa Varank, Mehmet Uçum ve İbrahim Kalın’ın isimleri konuşuluyor. Danışmanların mevcut görevleri nedeniyle ofis yapılanmasında da görev alabileceği belirtiliyor.

Halen Cumhurbaşkanı’nın 36 baş danışmanının her biri çeşitli alanlarda, Anglo-Sakson gelenekteki "gölge bakan" benzeri görevlendirilmiş durumda. Olası bakanlar arasında adı geçenlerden biri de daha önce siyasete ilgisi bilinen, MÜSİAD Eski Başkanı ve halen DEİK Başkanlığını yürüten Nail Olpak oldu. Milletvekili seçilmeyen isimler arasında bulunan, Naci Ağbal, Nihat Zeybekci, Faruk Özlü ve Mehmet Şimşek’in milletvekili olmayanların kabinede yer alacağı yönündeki tahminler nedeniyle isimleri sıkça dile getiriliyor.

EKONOMİ YÖNETİMİ YENİ MODELE GÖRE ŞEKİLLENECEK

Yeni modele göre, etkin bir koordinasyon için ekonomi yönetimini oluşturan bakanlıkların yapısında ve faaliyet alanlarında değişikliğe gidilecek. Ekonomi alanında altı olan ilgili bakanlık sayısının üçe indirilmesi planlanıyor.

Başbakan Yardımcılığına bağlı Hazine Müsteşarlığı yeni yapılanmada Maliye Bakanlığı ile bir arada olacak. Maliye Bakanlığının adı da "Hazine ve Maliye Bakanlığı" olarak değiştirilecek. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı "Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı" adıyla birleştirilecek.

Yeni oluşturulacak bakanlığın amacı, yüksek teknoloji ile küresel ve prestijli markalar üreterek yapay zekada öncü, akıllı teknolojilerde lider, bilgiyi üretmede merkez bir ülke hedefi olacak. İhracatın 500 milyar dolara yükseltilmesi ve İstanbul'un dünyanın finans merkezi olması hedefiyle Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı da "Ticaret Bakanlığı" adı altında birleştirilecek. Bu üç bakanlığın yanı sıra ekonomiyle ilişkili olarak ulaştırma ve altyapı yatırımları "Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı" eliyle koordine edilecek. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı ise "Tarım ve Orman Bakanlığı" çatısı altında bir araya gelecek.

ÖNERİ SUNACAKLAR

Hürriyet gazetesinde yer alan habere göre, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile dokuz kurul oluşturulması planlanıyor. Bu kurullar politika önerileri yapacak, bilimden, sağlık ve gıda politikalarına kadar stratejik ve uzun vadeli vizyonlar geliştirecek. Bu kurullar arasında ekonomiye ilişkin Ekonomi Politikaları Kurulu ile Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu yer alıyor. Bu yapılanmayla sivil toplum kuruluşları, akademi ve sektör temsilcileri politika yapım sürecine doğrudan dahil edilerek ortak aklın kurumsallaştırılmasını sağlayacak. Politika önerisi geliştirecek kurullar, icra faaliyetlerini izleyerek ilerleme raporları hazırlayacak.

YATIRIMDA ÖNEMLİ ROL

Yeni sistemde tüm bakanlıkları ilgilendiren konularda faaliyet yürütecek olan doğrudan Cumhurbaşkanına bağlı dört ofis kurulacak. Finans Ofisi, İnsan Kaynakları Ofisi, Dijital Dönüşüm Ofisi ve Yatırım Ofisi adlarını taşıyacak bu birimler, insan kaynağının etkin ve verimli kullanımı, dijital dönüşüm ve hizmet kalitesinin artırılması ile Türkiye'nin yatırım alanında cazibe merkezi haline getirilmesi ve yeni finansal enstrümanların geliştirilmesinde rol alacak. Yatırım Ofisi ile büyük yatırımlar desteklenerek yatırımcıların önü açılacak. Finans Ofisi ile İstanbul Dünya Finans Merkezi Projesi yürütülecek ve Türkiye cazibe merkezi haline getirilecek. Dijital Dönüşüm Ofisi ile devlet dijitalleşecek ve evrak azalacak. Büyük veri analizi ve yapay zeka uygulamalarıyla yönetim yükü hafifleyecek, bürokrasi azalacak ve devlet hızlanacak. Bu kapsamda önceliklerden biri de Türkiye'nin siber güvenlik alanında güç kazanması olacak. İnsan Kaynakları Ofisi ile yeteneklerin keşfi sağlanacak ve kamunun performansı artırılacak.

Yeni yönetim modelinde Cumhurbaşkanlığına bağlı başkanlıklarla güçlü koordinasyon ve verimli yönetim sağlanacak. Bu kapsamda sekiz başkanlık faaliyet gösterecek.

Oluşturulacak Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile bütçe planlaması ve yönetimi daha verimli hale getirilecek, bütçe performansı yakından izlenecek. Bütçe yönetimi daha verimli hale getirilerek, bütçe disiplini pekiştirilecek ve yapısal reformlar hızlanacak. (EKONOMİ SERVİSİ)