AİHM’in Yalçınkaya kararını hukukçular değerlendirdi: Benzer durumda olan 100 bin dosya için de uygulanmalı

Oğulcan ÖZGENÇ

ANKARA- “ByLock kullanmak”, “Bank Asya’da hesabı olmak” suçlamalarıyla mahkum olan öğretmen Yüksel Yalçınkaya davasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından verilen ihlal kararını hukukçular Artı Gerçek’e değerlendirdi.

‘YARGILAMANIN YENİLENMESİ GEREKECEK’

Avukat Doğan Erkan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 46’ıncı maddesi gereğince kararın bağlayıcı olduğunu belirtti. Erkan, Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun (CMK) yeniden yargılamayı öngören 311’inci maddesini hatırlatarak, “Kesin hükme bağlanmış kararlara AİHM ihlal kararı verdiyse bu yeniden yargılama sebebidir. Dolayısıyla başvurucunun yargılamasının yenilenmesi gerekecek. Buna rağmen direnen yerel mahkemeler olacaktır. ByLock programı internetten, uygulamadan indirilen bir program. İçeriği ortaya konmadan, örgüt üyeliği suçuna ispata el vermez. Bunlar, kanuni delil değildir. Hükümetin yasallık atfettiği bir bankanın yasadışı olduğu ve bunlarla irtibatta olan kişilerin de bir gecede örgüt üyesi olduğu gibi bir yaklaşım suç ve cezaların kanuniliği ilkesine aykırıdır” ifadelerini kullandı.

Türkiye’de yapılan yargılamanın “Filler tepindi çimenler ezildi” gibi bir durum ortaya çıkardığını belirten Erkan, “Mesele şu ki, gerçek örgüt yöneticilerini bulmaya ve devlet yapılanması içindeki asimetrik yapılanmayı bulmaya gittiğinizde siyasal iktidar unsurlarına da gidersiniz. Gerçek örgüt yapısının tespit edilecekse, ki öyle gerekiyor, gerçek suçlulara gitmek gerekecek. Bu da bizi, siyasal iktidara götürüyor. Kararın böyle de bir sonucu oldu” değerlendirmesinde bulundu.

'DELİL DEĞERLENDİRMESİNİN İSTİSNALARI VAR'

Türkiye Barolar Birliği (TBB) Başkanı Erinç Sağkan, delil değerlendirmesinin aslında AİHM tarafından başvurulan bir uygulama olmadığını belirtti. Sağkan, bu durumun istisnalarının “delillerin değerlendirmesine keyfilik bulunması” ve “mahkemenin açık hataya düşmesi” olduğuna dikkat çekerek, “Mahkeme, ByLock delilinden hüküm kurulmasını keyfiyet olarak yorumlamış. Bunun sözleşmenin 6’ıncı maddesinde düzenlenen adil yargılama hakkını ve 7’inci maddede düzenlenen “kanunsuz suç ve ceza olmaz” ilkesine aykırı olduğu sonucuna varmış. Devamında dernek üyeliği konusundan da örgütlenme hakkını ihlal ettiği değerlendirmesinde bulunmuş” dedi.

‘ÖYLE BİR EKONOMİK YÜK GETİRİR Kİ ALTINDAN KALKILAMAZ’

Yalçınkaya dosyasına benzer 100 bin dosyanın da daha bulunduğunu ve aynı durumda olan 8 bin dosyanın da AİHM’e başvuru aşamasında olduğunu ifade eden Sağkan, “Benzer durumda olan 8 bin dosya iç hukuk yollarını tüketmiş. Yaklaşık 100 bin dosya ise iç hukukta görülmeye devam ediyor. Bu durumda, AİHM değerlendirmesinin pilot karar gibi değerlendirilerek ivedi şekilde uygulanması gerekiyor” diye konuştu.

Sağkan, kararda maddi ve manevi tazminatın reddedildiğini ancak yapılan masraflara ilişkin 15 bin Euro tazminata hükmedildiğini belirterek şunları söyledi:

“100 bin dosyada bu rakam, 1,5 milyar Euro yapar. Ayrıca mahkemenin maddi tazminatı reddetmesinin gerekçesi, ihlalin ceza mahkumiyetinden değil, KHK ile kamu görevinden atılmasından kaynaklanıyor olması. Bu konuda da devam eden davalar var. Bu iş, o kadar büyük bir ekonomik yük getirir ki altından bile kalkılamaz. Bu yönüyle de değerlendirilerek mahkeme kararı gereğince işlem yapılması gerekiyor”

‘BİR HUKUK DEVLETİNİ MAHKEME KARARI DEĞİL DE NE BAĞLAR?’

İdare Hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday ise AİHM kararının üzerine açıklama yapan Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un “AİHM'in yetkisini aşarak delil incelemesi yapmak suretiyle ihlal kararı vermesi kabul edilemez” açıklamasını şöyle değerlendirdi:

“AİHM, hukuk fakültesi öğrencilerinin bildiği evrensel hukuk kurallarını söylemiş. Kanunsuz suç ve ceza olmaz diyor. Türk yargısı utansın bunları uygulamadığı için. Selahattin Demirtaş, Kavala kararı gibi “Bizi bağlamaz” diyorlar. Bir hukuk devletini, mahkeme kararı değil de ne bağlar?”

NE OLMUŞTU?

Öğretmen Yüksel Yalçınkaya, ByLock kullandığı suçlaması, Bank Asya’da hesabı olduğu ve örgüt üyeliği bulunduğu gerekçesiyle mahkum olmasının; insan hakları ihlali olduğunu belirterek AİHM’e bireysel başvuruda bulunmuştu. Ayrıca; yapılan başvuruda kimliği belli olmayan bir tanığın ifadelerinin mahkumiyette etkili olduğu, kararı veren mahkemelerin bağımsız ve tarafsız olmadığı öne sürülerek Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6’ıncı maddesinin ihlal edildiği belirtilmişti.

Bakan Tunç, AİHM'in Türkiye kararına tepki gösterdi: Yetkisini aştı

AİHM, ‘ByLock ve Banka Asya davasında' Türkiye aleyhine ihlal kararı verdi