Aile Hekimliği Yönetmeliği: ‘Koruyucu sağlık hizmeti bitecek, aile hekimi hasta peşinde koşacak'

Müzeyyen YÜCE

İSTANBUL - AKP’nin ‘Sağlıkta Dönüşüm Programı’ kapsamında 2003 yılında sağlık ocakları uygulaması terk edilerek aile hekimliği sistemine geçildi. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin tamamen aile hekimliğine aktartıldığı sistemde, ASM’lerin (Aile Sağlığı Merkezi) tüm idari ve finansal sorumluluklarını yönetmek de aile hekimlerine yüklendi. Bir yandan merkezlerin tüm altyapısını kuran aile hekimleri bir yandan da sağlık hizmetlerinin önemli bir kısmını karşılıyor. Ancak aile hekimleri artan iş yüküne karşın, iş güvencesi ve özlük haklarını olumsuz etkileyen düzenlemelerle karşı karşıyalar.

‘YENİ YÖNETMELİKLE BİR HEKİM 35 BİNE KADAR MAAŞ KESİNTİSİ YAŞAYACAK’

Sağlık Bakanlığı’nın ‘Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’ne ilişkin yapmayı planladığı düzenlemeye göre; aile hekimleri ödeme katsayılarında yapılacak değişiklik ve performans kotalarının artırılmasıyla yüksek maaş kesintileri ile karşı karşıya kalacak.

Buna göre doğum sonrası ulaşılması en zor olan Lohusa hastalar için yüzde 98 performans kriteri getirilirken, kontrole gelmeyen lohusa hastalar için aile hekimlerinin maaşlarından kesinti yapılacak.
Ayrıca yönetmelikte kayıtlı olduğu aile sağlığı merkezine 6 ay muayene olmaya gelmeyen hastanın faturası da hekimlere kesilecek. Yani tahmini olarak kayıtlı nüfusunun yarısının sağlık hizmeti almak için aile sağlığı merkezine başvuru yapmayan bir aile hekiminin maaşından tavan ücretin yüzde 42’si kesilecek. Yönetmelikteki hiçbir şartı yerine getiremeyen hekimin maaşından ise sağlık emekçilerine göre 30-40 bine kadar bir kesinti söz konusu olacak.

AİLE HEKİMLERİ ANKARA’DA MİTİNG YAPACAK

Öte yandan Sağlık Bakanlığı’nın hayata geçirmeye hazırlandığı iddia edilen yönetmeliğe karşı aile hekimleri sokağa çıkıyor. Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu ile 20’ye yakın sağlık kuruluşunun katılımıyla Ankara Anıtpark’ta 19 Ekim Cuma günü ‘Büyük Ankara mitingi’ düzenlenecek. Mitingin geniş katılımlı olacağı tahmin edilirken aile hekimleri ‘eziyet yönetmeliği’ olarak nitelediği düzenlemeden vazgeçilmesi çağrısında bulunacak.

‘VAR OLAN SAĞLIK SİSTEMİNDEKİ SORUNLARI DERİNLEŞTİRECEK’

Söz konusu yönetmeliği Artı Gerçek’e değerlendiren Türk Tabipleri Birliği Aile Hekimleri Kolu Başkanı Emrah Kırımlı yönetmelik taslağının sağlık sistemindeki sorunları daha da derinleştireceğini, koruyucu sağlık hizmetlerini etkisizleştireceğini söyledi. Aile sağlığı merkezlerinin fiziki, idari ve mali olarak daha büyük sorunları olduğunu kaydeden Kırımlı, hayata geçirilmek istenen yönetmeliğin hiçbir soruna yanıt vermediğini dile getirdi.

Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) Genel Sekreteri Dr. Gökhan Erdoğan da iş güvencesi ve özlük haklarını yok sayan düzenlemeye karşı olduklarını ifade etti.

‘6 AYDA BİR MUAYENE GELMEYEN KİŞİ İÇİN HEKİMLERİN MAAŞLARINDAN KESİNTİ’

Yeni yönetmeliği göre aile sağlığı merkezlerine altı ayda bir kez başvuru yapmayan kişiler için hekimlerin maaşından kesinti yapılmasının planlandığını belirten Erdoğan,“Son bir yılda Türkiye’nin poliklinik yükünün yüzde 50’sini karşılayan aile hekimlerinin iş yükü daha da artırılmak isteniyor. Aile hekimleri olarak bizler hali hazırda kronik hastalığı bulunan, 65 yaş ve üzeri kişiler ile kontrol hastalarının takibini yapıyoruz. Ancak hiçbir sağlık sorunu olmayan, sağlık hizmeti ihtiyacı duymayan kişileri nasıl aile sağlığı merkezlerine gelmeye zorlayabiliriz. Mantıklı mı? Sağlık Bakanlığı aile hekimlerinden nasıl bir maaş kesintisi yapabilirim diye düşünmüş, bu yolu bulmuş. Ayrıca bir hasta eğer ASM yerine direkt devlet hastanesine giderse de aile hekimi ceza puanı alacak” değerlendirmesinde bulundu. Erdoğan ayrıca tahmini olarak kayıtlı nüfusun yarısının ASM’lere başvurmaması durumunda hekimlerin maaşından yüzde 42’lik bir kesintinin söz konusu olacağını kaydetti.

‘BİR KİŞİYİ SAĞLIKLI KILDIĞIM İÇİN CEZALANDIRILACAĞIM’

TTB Aile Hekimi Kolu Başkanı Kırımlı da Bakanlığın bu yönetmelik ile koruyucu sağlık hizmeti sunması gereken ASM’lere ‘daha çok hasta bak’ baskısı yaptığı görüşünde. Aile hekimlerinin önceliğinin bir kişinin hastalanmamasını, sağlık kurumlarına başvurmamasını sağlamak olduğunu ifade eden Kırımlı,
“ASM’ler koruyucu sağlık hizmetleri veren sağlık kuruluşlarıdır. Bizler de hasta tedavisinden çok koruyucu sağlık hizmeti veririz. Yani kişinin hasta olmasını engelleriz. Ancak yönetmelik de bize diyor ki, daha çok hasta gelmeli. Ben aile hekimi olarak bir kişinin sağlıklı yaşamasını sağlamışım; yani diyetiyle, sporuyla, beslenmesiyle hiçbir probleminin kalmamasını sağlamışım. Doğal olarak bu kişi de bana sağlık sorunu nedeniyle 6 ay boyunca gelememiş. Şimdi ben bir kişiyi sağlıklı kıldığım için cezalandırılacağım öyle mi? Bu durumda Harem’deki muavinler gibi ‘gel vatandaş gel’ mi diyeceğiz. Sağlıklı kişilerin ASM’lere gelmelerini nasıl sağlayacağız. Hasta peşinde mi koşacağız. Birinci basamak sağlık hizmetinin ruhundan, mantığından yoksun bir yönetmelik” ifadelerine yer verdi.

LOHUSA HASTA TAKİBİNE YÜZDE 98 PERFORMANS KRİTERİ: ‘ART NİYETLİ BİR MADDE’

Yönetmelikte doğum sonrası ulaşılması, izlem yapılması en zor olan grup arasında gösterilen ‘lohusa’ hastalar için de yüzde 98 performans kriteri getirilmesi planlanıyor. Erdoğan bu performansa ulaşmanın imkânsız olduğuna dikkat çekerken aynı zamanda da “art niyetli’ bir madde olduğunu ifade ederek şöyle konuştu:
“Lohusalık süreci kadının doğum yaptığı günden itibaren 40 günü kapsar. Bakanlık yeni yönetmelikte bu süre içinde hastanın muayene edilmesini istiyor. Lohusa sayısı genel olarak düşük kalıyor. Zaten hastaların bazıları zor bir hamilelik sürecinden çıkıyor, bazıları sezaryen oluyor. Dolayısıyla biz ne kadar arayıp davet de etsek gelmeyen olabiliyor. Böyle durumlarda da yine maaş kesintisi ile karşı karşıya kalacağız.”

HEKİME ‘MEMNUNİYET ODAKLI’ PUANLAMA SİSTEMİ: ‘HEKİMLİK ONURUNA AYKIRI’

Bakanlık söz konusu yeni yönetmelik ile aile hekimleri ‘hasta memnuniyeti’ sistemine tabi tutulacak. Hastaların hekimler için yapacağı değerlendirme Aile Sağlığı Merkezleri için puan oluşturacak.

ASM’lerde görev yapan doktorlara yapılacak ödemeler de il ortalaması üzerinden değerlendirilecek. ‘Müşteri memnuniyeti’ olarak nitelediği sistemin hekimlik onuruna aykırı olduğunu kaydeden Erdoğan, illaki bu maddede ısrar ediliyorsa da Sağlık Bakanlığı ve il idarecilerinin maaşlarının da memnuniyet puanı üzerinden belirlenmesi gerektiğini söyledi.

Puanlama sisteminin bir başka handikabının da hasta ile hekim arasındaki ilişkiyi bozacağı yönünde değerlendirmede bulunan Erdoğan, “Mesela Bakanlık ağrı kesici gibi bazı ilaçların yazılmamasını istiyor. Hasta geldi, ilaç yazdırmak istedi. Bizler de yazamadık. Bu hasta ile hekimi karşı karşıya getirecek. Ve bu hasta memnuniyet puanı verecek. Alın size bir maaş kesintisi daha” diye konuştu.

Kırımlı da bu durumun da hekim ile hastayı karşı karşıya getireceğini, sağlıkta şiddetin artmasına yol açacağını söyledi. Kırımlı, bu uygulamadan vazgeçilmesi gerektiğinin de altını çizdi.

‘İŞE GEÇ KALAN HEKİME ‘SÖZLEŞME FESHİ’ SOPASI’

AHEF Genel Sekreteri Erdoğan’a göre söz konusu yönetmeliğin üçüncü maddesinde yapılacak değişiklik ile işe geç kalan aile hekimlerinin sözleşme fesihlerinde de önü açılıyor. Erdoğan bu durumda güvenceli çalışmanın ortadan kalkacağı görüşünde.
Kronik hastalıklar için teşvik ödemesi üzerinden Sağlık Bakanlığı’nın belirsizlik yarattığını ifade eden Erdoğan, keyfi bir hesaplama sisteminin oluşturulduğunu kaydetti. Hali hazırda yüzde 70 olan başarı oranının yüzde 90’lara çıkarılmasının muhtemel olduğunu belirten Erdoğan, bu orana ulaşamayan hekim için teşvik ödemesinin yarı yarıya düşürüleceğini aktardı.

‘AİLE HEKİMLERİNİN MAAŞI YÜZDE 60 ORANINDA DEĞİŞKEN OLACAK’

Nüfus tavanının 4000’den 3500’e düşürülmesi halinde her bir aile hekimi için ortalama tavan ücretinde yüzde 26’lık bir düşüş olacağını vurgulayan Gökhan Erdoğan’a göre tavan nüfus 3 bin 500’e düşürülecekse kişi çarpanı aynı oranda artırılmalı, on binde 5,22 olan 5,97 olarak güncellenmeli.
Değişiklik içeren tüm maddelere bakıldığında Sağlık Bakanlığı’nın sürekli bir maaş kesintisi sopası gösterdiğini belirten Erdoğan, “Söz konusu yönetmelikle aile hekiminin maaşı yüzde 40’i tabanda kalırken, yüzde 60 oranında düzenlemedeki kriterle değişken halde. Bu kabul edilebilir bir yönetmelik değil” ifadelerine yer verdi.

‘KORUYUCU SAĞLIK HİZMETİNİ ETKİSİZLEŞTİRECEK, SAĞLIK SİSTEMİ BOZULACAK’

Söz konusu yönetmeliğin birini basamak sağlık hizmetlerinin etkisizleştirilmesi hususunda çok tehlikeli olduğunu belirten Kırımlı, her geçen gün daha fazla hekimin sistemden çıkmak isteyeceği değerlendirmesinde bulundu. Kırımlı ASM’lerde oluşacak zayıflamanın ‘koruyucu sağlık hizmetini önleyici’ unsurları yok edeceğini, bunun da hastanelerde yığılmaya yol açacağını, sağlık sisteminin iyice bozularak ölümlerin artmasına kadar uzanacağını anlattı.