Anayasa Mahkemesi, SEGBİS'i hak ihlali saydı

Anayasa Mahkemesi (AYM), tutukluların duruşmada hazır bulunma itirazlarına rağmen ilk derece mahkemelerin adeta bir usule dönüştürdüğü Sesli ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) üzerinden duruşmaları görmesine ilişkin ilk ihlal kararını verdi. Anayasa Mahkemesi, görüntü ve sesle iletişim tekniğinin mahkemelerde kullanılmasına olanak sağlayan 5271 sayılı Kanun'un uygulandığı durumlarda hâkim veya mahkemenin ancak zorunlu gördüğü durumlarda görüntülü ve sesli iletişim tekniğinin kullanılması suretiyle duruşmalara katılıma karar verilebileceğinin düzenlendiğini belirtti.

Anayasa Mahkemesi, duruşmada hazır bulunma isteklerine rağmen SEGBİS üzerinden duruşmaya alınan Emrah Yayla ve Şehrivan Çoban'ın "adil yargılanma hakkı kapsamındaki" "duruşmada hazır bulunma hakkının" ihlali nedeniyle yaptığı itirazı karara bağladı. Karar, Resmi Gazete'de yayınlandı.

ANAYASA YAYLA'YI HAKLI BULDU

Hücre cezası verilen hükümlü Emrah Yayla'nın, cezaya karşı yaptığı itirazın duruşmalı görülmesine karar verilen duruşmasına katılma isteğinin reddedilmesi nedeniyle Ağır Ceza Mahkemesi'ne başvurdu. Başvurusu, reddedilen Yayla karara karşı SEGBİS ile duruşmaya katılmaya zorlandığını, duruşma salonunda savunma yapma hakkının kullandırılmadığını ve tanıklara soru soramadığını belirterek duruşmada hazır bulunma hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Anayasa Mahkemesi, Yayla'yı haklı bularak "duruşmada hazır bulunma hakkının ihlal edildiğine" oy çokluğu ile hükmetti.

MAHKEME ÇOBAN'IN KATILMADIĞI DURUŞMADA HÜKÜM KURDU

SEGBİS üzerinde yapılan yargılamada verilen diğer ihlal kararı ise Şehrivan Çoban'ın ait. Van 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde hakkında açılan davanın ilk celsesine katılan Çoban, Van'daki cezaevinden Ankara Sincan Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’na sevk edildi. Çoban, hakkındaki davada mütalaanın sunulduğu celseye SEGBİS aracılığıyla katılmayı reddetmesi üzerine davaya, Çoban'ın yokluğunda devam edildi. Davanın karara bağlandığı 12 Mayıs 2016'daki son celsede de sanık, SEGBİS aracılığıyla davaya katılmayı kabul etmedi, mahkeme salonunda bulunmayı istedi. Mahkeme, Çoban'ın savunmasının esaslı bölümünü oluşturan sorgusunun ilk celsede mahkeme huzurunda yapıldığı, yargılamanın gerçekleştirildiği Van ve çevresinde meydana gelen terör olayları nedeniyle sanığın ve kamu görevlilerinin güvenliğinin tehlikeye düşmesi ihtimali bulunduğundan tutuklunun Ankara'daki cezaevinden video konferans aracılığıyla savunmasının alınmasının mevzuata uygun olduğu gerekçesiyle duruşmaya katılma talebini reddetti. Mahkeme, Çoban'ın yokluğundaki karar duruşmasında, Çoban'a 8 yıl 9 ay hapis cezası verdi.

CEZASI YARGITAY TARAFINDAN ONANDI

Hakkındaki karar Yargıtay tarafından da onanan Çoban, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulundu. Mahkeme oy çokluğuyla, adil yargılanma hakkı kapsamındaki "duruşmada hazır bulunma hakkı"nın ihlal edildiğine, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere kararın Van 2. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine hükmetti.

Anayasa Mahkemesi verdiği ihlal kararında, tarafların duruşmalarda hazır bulunmalarının yasal dayanaklarına işaret ederek, "Tarafların duruşmada hazır bulunma hakkı hem savunma hakkının etkin bir şekilde kullanılmasını sağlamakta hem de silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerine işlerlik kazandırmaktadır. Kişinin duruşmada bizzat hazır bulunma hakkına belirli ölçüde sınırlama getiren bir uygulama olan SEGBİS vasıtasıyla duruşmaya katılımının sağlanmaya çalışılmasının kanun tarafından öngörülme, haklı bir sebebe dayanma ve ölçülülük ilkesine aykırı olmama koşullarına uygun olup olmadığının belirlenmesi gerekir" ifadelerine yer verdi.

'ZORUNLU İSE SEGBİS'E KARAR VERİLİR'

SEGBİS ile duruşma yapılmasının 5271 sayılı Kanun'un öngördüğü durumların mevcut olması gerektiğine vurgu yapan Anayasa Mahkemesi, "Duruşmada bizzat hazır bulunmanın önemine istinaden kanun koyucu 5271 sayılı Kanun'un uygulandığı durumlarda hâkim veya mahkemenin ancak zorunlu gördüğü durumlarda görüntülü ve sesli iletişim tekniğinin kullanılması suretiyle duruşmalara katılıma karar verilebileceğini düzenlemiştir. Başvurularda duruşmada hazır bulunma hakkına yapılan müdahalenin kanunilik ölçütünü karşıladığı sonucuna varılmıştır. (....) SEGBİS'in suç isnadına ilişkin uyuşmazlıklar ile medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin uyuşmazlıklarda uygulanması kategorik olarak Anayasa'ya aykırı bir durum değildir. Ancak kişinin duruşmada bizzat hazır bulunma hakkına belirli ölçüde sınırlama getiren bir uygulama olan SEGBİS vasıtasıyla duruşmaya katılımının neden gerekli olduğu derece mahkemelerince gösterilmelidir" değerlendirmesi yaptı. (MEZOPOTAMYA AJANSI)