Baro başkanları: Newala Qesaba korunması gereken toplumsal hafıza mekanıdır

Remzi BUDANCİR

+GERÇEK-Siirt’te, 1990’lı yıllarda faili meçhul cinayetlere kurban gidenler başta olmak üzere farklı tarihlerde öldürülen, kaybettirilen çok sayıda kişinin toplu bir şekilde gömüldüğü Newala Qesaba'nın (Kasaplar Deresi), imara açılmasına tepkiler sürüyor. Toplu mezarların olduğu bölgeye villa yapılacağı açıklanmasından bu yana HDP başta olmak üzere bir çok siyasi parti, sivil toplum kuruluşu ve meslek odaları karardan vaz geçilmesini istedi. Ancak şu ana kadar imara açma kararından geri adım atılmadığı gibi, buna tepki göstermek için bölgeye açıklama yapmak için gidenler de polis tarafından engelleniyor.

BARO BAŞKANLARINA POLİS ENGELİ

Toplu mezarların olduğu alanının yapılaşmaya açılmasına bir tepki de bölge barolarından geldi. Aralarında Diyarbakır, Van, Bingöl ve Siirt Baro başkanlarının olduğu heyet bölgenin imara açılmasına tepki göstermek için Newala Qesaba'da basın açıklaması yapmak istedi. Newala Qesaba'ya giden yolları tutan polis, bölgeye çok sayıda TOMA, zırhlı araç ve çevik kuvvet ekiplerini konuşlandırdı. Baro başkanlarının bölgeye geçişini engellemeye çalıştı.

HÜLAKÜ: ENGELLEME GİRİŞİMİ USÜLSÜZDÜ

Polis engeline tepki gösteren baro başkanları, bu kararın keyfi olduğunu söyleyerek, Newala Qesaba'ya gitmekte kararlı olduklarını söyledi. Uzun süren tartışmaların ardından baro başkanları Newala Qesaba'ya geçti. Polis engeline tepki gösteren Bingöl Baro Başkanı Ömer Faruk Hülakü, engellemenin keyfi olduğunu söyledi. Polisin kendilerini engellemeye çalıştığını ifade eden Hülakü, "Usulsüz bir şekilde geçmemize izin vermediler. Bayağı bir tartıştıktan sonra izin vermek zorunda kaldılar" dedi.

EREN: KOLLUK HUKUKSUZ BİR ŞEKİLDE YOLU KAPATTI

Polis engelline ilişkin sosyal medya hesabından açıklama yapan Diyarbakır Baro Başkanı Nahit Eren, bu uygulamanın hukuksuz olduğunu söyledi. Eren, paylaşımında "Newala Qesaba’daki yapılaşmaya karşı yapacağımız açıklama için kolluk bölgeye girişimize izin vermeyeceğini belirtip yolları kapattı. Uygulamanın hukuksuz, keyfi ve suç teşkil ettiğini yönündeki itirazlarımız üzerine, geçte olsa engellemeden vazgeçildi" ifadelerini kullandı.

Newala Qesaba’daki yapılaşmaya karşı yapacağımız açıklama için kolluk bölgeye girişimize izin vermeyeceğini belirtip yolları kapattı.
Uygulamanın hukuksuz, keyfi ve suç teşkil ettiğini yönündeki itirazlarımız üzerine, geçte olsa engellemeden vazgeçildi. pic.twitter.com/gUwdagUY1p

— Nahit Eren (@av_nahiteren) April 25, 2022

BİLGE: NEWALA QESABA TOPLUMSAL HAFIZADIR

Baro başkanlarının ısrarı üzerine polis kapattığı yolu açtı. Newala Qesaba'ya geçen baro başkanları ortak açıklama yaptı. Basın metnini Siirt Baro Başkanı Kenan Bilge okudu. Bölgeye imar izni verilmesine tepki gösteren Kenan Bilge, bazı mekânların sadece fiziksel değil, aynı zamanda yaşanan travmaları temsil eden, toplumsal hafızada saklı kalması için özenle korunması gereken sembolik mekanlar olduğunu söyledi. Newala Qesab’anın bu mekanlardan biri olduğunu hatırlatan Bilge, "Newala Qesaba, ağır insan hakları ihlallerinin yaşandığı, hakikatin üstünün örtüldüğü, geçmişle yüzleşmenin engellendiği, ölülere ve yakınlarına yönelik saygısızlığın simgesi olan bir yer haline getirilmiştir. Newala Qesaba'da, 22 Nisan 1989 tarihinde iş makinalarıyla yapılan kazıda, birkaç saat içinde sekiz kişinin cenazesine ulaşılmıştır. Zorla kaybedildiği belirtilen insanların cenazeleri için, bağımsız uzmanların da yer aldığı bilimsel bir çalışma yapılması bekleniyordu. Fakat aynı gün Siirt Valiliği'nin talimatıyla kazılar durdurulmuş, o tarihten bugüne hiçbir adım atılmadığı gibi, çıkarılan sekiz cenazenin kimlikleri, ölüm nedenleri de aydınlatılmamıştır. Hakikatin ortaya çıkarılmaması, toplumsal hafızada derin yarıklar oluşturmakta, travmanın sürmesine yol açmaktadır" dedi.

'TAAMMÜDEN SUÇ İŞLENİYOR'

Newala Qesaba’nın daha önce çöplük olarak kullanıldığını, sorumluların adalet önünde hesap vermesi için alanın korunması yerine, yapılaşmaya açılarak taammüden suç işlendiğini ifade eden Bilge, "Newala Qesaba'da saklanan gerçeği görünmez kılmak amacıyla yapılan her kapatma, insanlığa karşı işlenmiş suçlarla yüzleşme olanağını ortadan kaldırmak, ölü yakınlarının yas tutma hakkını ellerinden almak, yaşananların mağdurlarını ve tanıklarını adaletsizliğe mahkûm etmek, onları hesaplaşılamayan bir geçmişe gömerek geleceksiz bırakmaktır. Adalet, toplumsal ortaklığın ilkesidir. Bu nedenle Newala Qesaba'nın yapılaşmasıyla ortaya çıkabilecek adaletsizlik, toplumsal ortaklığın kendisine bir saldırıdır" diye konuştu.

'İNSANLIĞA KARŞI İŞLENEN SUÇLARIN ÜSTÜ ÖRTÜLMEK İSTENİYOR'

Sadece ölülerin yakınlarının değil, bu topraklarda yaşayan tüm yurttaşların, Newala Qesaba'da bulunan cenazelerin kimliklerinin tespit edilerek, usulüne uygun bir şekilde yakınları tarafından gömülmesine ilişkin talepleri olduğunu ifade eden Bilge, şunları söyledi: "Ayrıca burada yaşanmış suçların tanınması, faillerin açığa çıkarılarak yargılanması ve "bir daha asla" yaşanmaması için gerekli tüm tedbirlerin alınması gerekmektedir. Zaman, Türkiye'de Devlet sorumluluğunu karartmanın sistematik özel bir aracı olmakta, işkence, kötü muamele ve yaşam hakkı ihlalleri etkin soruşturulmamakta ve zaman aşımına uğratılarak insanlığa karşı suçların üstü örtülmektedir. Bunun için, BM Genel Kurulu tarafından 20 Aralık 2006 tarihinde kabul edilen ‘Bütün Kişilerin Zorla Kaybedilmeden Korunmasına Dair Uluslararası Sözleşme ve AİHM Jordan’ kararı gibi uluslararası sözleşmelerde yer aldığı şekilde Newala Qesaba'nın derhal korunma altına alınması gerekmektedir. Ayrıca bağımsız uzmanların ve soruşturmacıların yer aldığı, objektif ve şeffaf bir soru sürecinin başlatılması ve cenazelerin Minnesota Protokolüne uygun olarak ilgili uzmanlarca çıkartılarak kimliklendirilmesi ve ölüm nedenleri saptanarak sorumluların hesap vermesinin yolu açılmalıdır. Diğer yandan insanlığa karşı işlenen suçlarda, sahici ve samimi bir özrün bir adımı olduğundan Newala Qesaba da toplumsal hafıza mekanına dönüştürülmelidir. Bu mekanlarda çiğnenen ve gömülen insanlık onurunu onarmanın tek yolu, onların onuruna saygı gösterecek bir hakikat arayışının önünü açmak ve adaleti sağlamaktır. Bu hem toplumsal ortaklığın onarılması talebi hem de tüm yurttaşların dile getirme sorumluluğu taşıması gereken bir taleptir. Bu nedenlerle bizler Newala Qesaba da gerekli araştırma ve incelemeler yapılmadan alanın yapılaşmaya açılmasına karşı olduğumuzu bildiriyor ve yapılması planlanan inşaatın durdurulmasını talep ediyoruz."