Hukukçu Tuncer: 'Çıplak arama yoktur' yalanı iktidarın utanmazlığıdır

AKP iktidarının belge istediği çıplak arama uygulamasını değerlendiren hukukçu Gülizar Tuncer, "Çıplak arama işkence ve küçük düşürücü muamele kategorisinde yer alıyor" diye belirtti.

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Kocaeli Milletvekili ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyesi Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun, 31 Ağustos’ta Uşak Emniyeti’nde 30 kadının maruz kaldığı çıplak aramayı Meclis Genel Kurulu’nda gündeme getirmesi tartışmalara neden oldu.

AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, çıplak aramanın yapılmadığını iddia ederek Gergerlioğlu’nu 'Meclis'i terörize etmek' ile suçladı. Bir diğer AKP Grup Başkanvekili Cahit Özkan da kanıt isteyerek, uygulamanın olmadığını ileri sürdü. Çıplak arama işkencesini yalanlayan Uşak Valisi Funda Kocabıyık, Gergerlioğlu’nun ismini vermeden suç duyurusunda bulunulacağını söyledi. Çok sayıda kadın ise, sosyal medya platformlarından açtıkları "#ÇıplakAramayaSessizKalma" hashtagıyla maruz bırakıldıkları uygulamaları anlattı. Bu tartışmaların ardından gözaltına alınan ve tutuklanan birçok gazeteci, hak savunucusu ve aktivist, hem emniyet hem de cezaevlerinde aynı uygulamalara maruz kaldıklarını sosyal medya aracılığıyla paylaştı. 
 

AKP'li vekillerin reddettiği ve belgesini istediği çıplak arama cezaevi yönetmeliğinde bulunuyor. 29 Mart 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmeliğin 34’üncü maddesinde çıplak aramanın hangi koşulda ve nasıl yapılacağı detaylı olarak anlatılıyor. Görevlinin makul gördüğü, amirin onayı ile yapılacağı belirtilen çıplak aramada vücut çukurlarına dahi bakılabiliyor. 
 
'İKTİDAR UTANMAZLIĞI'

Çıplak arama uygulamasını Mezopotamya Ajansı'ndan Mehmet Aslan'a değerlendiren hukukçu Gülizar Tuncer, "Çıplak arama işkence ve küçük düşürücü muamele kategorisinde yer alıyor" diye vurguladı.

Avukat Tuncer, "AKP iktidarı yasal düzenlemeyi yaptıktan sonra Grup Başkanvekili Özlem Zengin’in ‘çıplak arama yoktur’ yalanına başvurması tam bir utanmazlıktır. Yok dediklerinde yok olmuyor bu işkence. Defalarca kez yapıldı ve sürekli yapılmaya devam ediyor. Cezaevlerinde çıplak aramanın yanı sıra onca hak ihlallerine ve işkencelere karşı buna yoktur demek hadsizliktir" dedi. 

'ÇIPLAK ARAMAYI ERKEK POLİSLERİN YANINDA VE KÖR NOKTALARDA YAPIP KAMERALARI KAPATIYORLAR'

Ülkede işkence dâhil her türlü kötü muamelenin ispatlama yükümlülüğünün mağdura yüklendiğine dikkat çeken Tuncer, "Çıplak arama kör noktalarda yapılıyor. Kameralar kapatılıyor ya da kameraların olmadığı yerlerde yapılıyor. Suç işleyenler suç delillerini yok ediyorlar. Daha sonra bunun ispatlanmasını mağdurun kendisine yükleniyor. Bazı durumlarda kameralar unutulabiliyor kazara, burada gördüklerimizi akıl almıyor. Kadınlara gözaltında çıplak arama yapılıyor, kadın polislerin yanında erkek polisler de var. Cezaevlerinde ki aramalarda erkek infaz görevlileri var. Böylesi rezaletlere de şimdiye kadar sessiz kalındı" diye belirtti. 

PEKİ YASALAR NE DİYOR?

Birleşmiş Milletler’in (BM), 9 Aralık 1975 tarihinde kabul ettiği "3452" sayılı Karar’ın 1’inci Maddesi'nde işkence; acımasız, insanlık dışı veya küçük düşürücü muamele veya cezanın ağır ve kasıt içeren şekli olarak tanımlıyor. Çıplak arama uygulaması da bu işkence ve küçük düşürücü muamele kategorisinde yer alıyor. Bu uygulama aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 8’inci maddesine göre de, "işkence, insanlık dışı veya onur kırıcı muamele" olarak tanımlanıyor. Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 94’üncü maddesinde ise, suç fiilleri arasında sayılıyor. Fakat bu normlara imzacı olan Türkiye, çıplak arama uygulamasını gerçekleştirmeye devam ediyor.

'ÇOCUK VE YAŞLILARA DAHİ UYGULANIYOR'

Çıplak aramanın gözaltı ve cezaevlerinde ayrım yapılmaksızın herkese uygulandığını belirten Tuncer, tutuklular dışında cezaevlerine görüşe giden çocuk ve yaşlılara dahi uygulandığını aktardı. Türkiye’de yıllardır çıplak aramanın olduğunu ifade eden Tuncer, özellikle 15 Temmuz darbe girişiminden sonra bunun için yasal düzenlemeler yapılıp genelgelerin düzenlendiğini hatırlattı. 

'ONUR KIRICI VE AŞAĞILAYICI BİR UYGULAMA, SES ÇIKARILMASI GEREKİYOR'

Çıplak aramanın, onur kırıcı ve aşağılayıcı bir işkence olduğunun altını çizen Tuncer, bu muamelenin son bulması için sadece bir kişinin teşhirinin yeterli olmayacağını belirtti. "İnsan haklarıyla ilgilenen insan hakları örgütlerinin, hukuk kurumlarının, demokratik kitle örgütlerinin ve muhalefet cephesinin bu işkenceye karşı ses çıkartması gerekiyor" diyen Tuncer, sözlerini şöyle noktaladı:

'GERGERLİOĞLU YALNIZ BIRAKILDI'

"Bu işkenceye en çok maruz kalan muhalif kesimler ve en çok karşı çıkması gereken de onlar. Bireysel olmaktan çıkıp kitlesel olarak suç duyurularında bulunmak gerekiyor. Ve sadece suç duyurusu yapmakla kalmayıp ısrarla takip etmek gerekiyor. Gergerlioğlu’nun Meclis’teki açıklamaları büyük sesler yükseltti. Sonrasında yalnız bırakıldı ve hedef gösterildi. Bunun olmaması gerekiyor."