Dersim 1938-37: Katliam ve toplu mezar alanları belgeseli

Remzi BUDANCİR

ARTI GERÇEK-1937-1938’de Dersim harekâtı sırasında büyük katliam yaşandı. Resmi verilere göre 16 bin, tanık ve anlatımlara göre ise 70 binin üzerine insan öldürüldü. Askeri harekât sırasına 100 binlerce Dersimli zorunlu göçe tabi tutuldu, batı ve iç Anadolu illerine sürgün edildi.

Yıkılmış köyler, toplu mezarlar, ağıtlar, ölümler… Katliamın üzerinden yaklaşık 83 yıl geçmesine rağmen katliama dair anlatımlar hep canlı. Kimisi dedesini, kimisi akrabalarının tümünü yitirdi. Her ezgide, her hikayede, her anlatımda 83 yıl önce yaşanan katliamdan alıntılar var.

122 YERDE TOPLU KATLİAM YAPILDI

Dersim’de yaşanan katliama ilişkin en çok anlatım yine o coğrafyadan olan yazarlar tarafından kaleme alındı. Bunlardan biri Gazeteci Yazar Cemal Taş. Dersim'de 1960 yılında dünyaya gelen Cemal Taş, 1938 Dersim Katliamı'na ilişkin 800'e yakın kişiyle konuşarak bir arşiv oluşturdu. Yıllarca sahada çalışma yapan Cemal Taş, tanıklarla bire bir konuşarak 122 katliam yerini tespit etti.

KATLİAMIN YAŞANDIĞI 3 SEMBOL BÖLGE

Dersim 1937-38 Katliam Yerleri ve Toplu Mezarlar Haritalandırma ve Envanter Projesi kapsamında çalışmasın başlanan belgesel tamamlandı. "Dersim 1937-38 Saha Çalışması Pilot Projesi" kapsamında çekilen belgeselde Cemal Taş’ın şimdiye kadar ortaya çıkardığı 122 katliam yerinden, 3 sembol bölgede çalışma yapıldı.

Bu yerler; Kemerê Arey, (Halvoriye/Karşılar köyü), Koo Spi, /Beyaz Dağ (Zımeqe/Çığırlı Köyü) Kımiga Khali (Kımige/Buzlupınar Köyü) Serkemer/Dere Ğezani’de (Dervişcemal Köyü) Deste/Geyiksuyu.

Tanıtım videosu yayınlanan ve Friedrich Ebert Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği tarafından desteklenen proje kapsamında hazırlanan belgesel 1 Nisan’da gösterime girecek.