İşkence merkezi Diyarbakır Cezaevi’nde iş makinalarıyla yıkım başladı

Artı Gerçek - Diyarbakır'ın Bağlar ilçesinde 1972 yılında yapımına başlanan ve 4 Temmuz 1980'de açılan Diyarbakır 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra "Sıkıyönetim Askeri Cezaevi" olarak kullanıldı. Cezaevi, 12 Eylül faşizminin simge mekanlarından biri haline geldi. Askeri darbe döneminde yüzlerce tutuklu, ağır işkencelerden geçirildi ve insanlık dışı uygulamalara maruz kaldı.

"Dünyanın en kötü şöhretli 10 cezaevi" arasında giren cezaevinin 2021’de "Müze ve Kültür Alanı” olması kararlaştırıldı. Cezaevi, 11 Ekim 2022'de Adalet Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı arasında imzalanan protokolün ardından Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü’ne devredildi. Diyarbakır Cezaevi'nin tabelası 24 Ekim 2022'de indirilerek cezaevi boşaltıldı.

KURUMLARIN TALEPLERİNE YANIT VERİLMEDİ

Boşaltılmasının ardından kentte yer alan kurum temsilcilerinden oluşan Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu, alanın özüne uygun müze yapılmasını istedi. Dönemin tanıklarının da dahil olması taleplerine ise herhangi bir yanıt verilmedi.

PERGE RESTORASYON İHALEYİ ALDI

Cezaevi 49 bin 204 metrekarelik yerleşkede 5 bloktan oluşurken, ana bina, spor kompleksi, iş atölyeleri, açık futbol sahası ve müştemilattan oluşuyor. Cezaevini, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Diyarbakır Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü denetiminde, "Diyarbakır cezaevinin müzeye dönüştürülmesi" proje ihalesinin 1'nci Etap Yapım işini ihaleye verdi. İhaleyi Perge Restorasyon Yapı Ticaret A.Ş 656 milyon 898 bin 967 TL'ye aldı.

Yapım işi için 14 Eylül 2024'ün başlangıç olarak belirlenirken, 14 Haziran 2025'in bitiş tarihi olan proje kapsamında müzenin bloklar arasındaki duvarları ve kenarındaki demir kulübeler iş makinalarıyla yıkılmaya başlandı. 2 adet konteynerin da getirilip içine yerleştirildiği Cezaevi'nde iş makinalarıyla yıkım devam ediyor.

TESCİLLİ YAPIDA İŞ MAKİNASIYLA ÇALIŞMA

Kent hafızası, anıları, akıl almaz işkenceleri ve yapısal özellikleriyle bir dönemin özelliğini yansıtması nedeniyle Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1. Grup Korunması Gereken Kültür Varlığı olarak tescillenen Diyarbakır E Tipi Kapalı Ceza Evi'nde ki iş makinalarının çalışmaları tepkiye neden oldu. Çivi dahi çakılmasının yasak olduğu yapıda iş makinalarının çalışmasına dönük tepkiler ise sürüyor.

ERTAK: CEZAEVİNDEKİ HAFIZA YOK EDİLMEMELİ

Askeri Darbe döneminde Diyarbakır Cezaevi’nde kalan ve o dönemin tanıklarından 78'liler Derneği Diyarbakır Şube Eşbaşkanı Ahmet Ertak, 2007'den sonra 78'liler Derneği olarak buranın İnsan Hakları Müzesi olması için büyük çalışmalar yürüttüklerini söyledi.

100 binden fazla imza topladıklarını ve Meclis’e gönderdiklerini hatırlatan Ertak, şunları söyledi:

"Bütün siyasi partilerle görüştük ve müze olmasına karar verildi. Bizler ilk olarak İnsanlık Hakları Müzesi olmasını istedik. Fakat sonrasında projenin ihaleye verilmesinin ardından bizler bu olaya dahil olamadık. Amed'de 100'ü aşkın sivil toplum örgütü olarak deklarasyon yayınladı. Rölöve Müdürü ile görüştük, Ankara'ya kadar gittik.

İstediğimiz gibi olmasına dair Kültür ve Turizm Müdürlüğü'ne de başvurduk. Bizler, yani o dönemin şahitleri görmezden gelindi. Oradaki hafızanın yıkılmasını istemedik. Galip Ensarioğlu ile de konuştuk. Ne yaptıysak da projenin içeriği hakkında bizlere bilgi verilmedi. Hafızanın içi boşaltılırsa oradaki insanlık dışı işkence gizlenir. Orada büyük katliamlar oldu. Bu bir resim olarak her zaman hafızalarda kalmalıdır." (MA)

'Diyarbakır Cezaevi katliamı'nda zaman aşımı kararı onandı

Diyarbakır 5 No'lu Cezaevi: Müze projesi bekliyor, bakanlık belgesel çekiyor