Malatya'da Ören mahallesinin yüzde 80’i yıkıldı
Remzi BUDANCİR
MALATYA - Merkez üssü Maraş'ın Pazarcık ilçesi olan 7.7 büyüklüğündeki depremin vurduğu kentlerden biri de Malatya. Merkezde altı yüz civarında yapının yıkıldığı kentte ilçeler haricinde 15 bin yapı ağır hasar gördü. Depremde bin 364 civarında can kaybı var.
YIKILMAYAN EVLER HASARLI
Kentte çok sayıda enkaz bulunuyor. İnönü Caddesi üzerinde bulunan yapıların çoğu yıkılmış durumda. Yıkımın en çok yaşandığı yerler Çavuşoğlu, Emeksiz Altkavşak, Bostanbaşı, Akpınar, Niyazi Mısır Caddesi, Sivas Caddesi ve Teyfik Temelli Caddesi. Kentte adım başı yıkılan binalar, duvarlarda dev çatlaklar yada hasarlı yapılarla karşılaşılıyor. Belirli aralıklarla artçı sarsıntılar ve depremin yaşandığı kentte kimse evinde kalamıyor.
SAĞLAM RAPORU VERİLEN EVLER YIKILDI
Bölgenin en önemli büyükşehirlerinden olan Malatya’da ilk defa deprem yaşanmıyor. 2020 yılında Elazığ Sivrice depreminden Malatya da etkilendi. Pütürge ilçesinde yıkım ve can kaybı yaşandı, Malatya merkezde de çok sayıda yapı hasar gördü. Bu deprem riskine rağmen neden önlem alınmadı ve bu kadar hasar neden oluştu?
TMMOB Malatya İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Erdal Yavaş, çok katı imar izni verilen birçok yerin zeminin sağlam olmadığını söyledi. Bu yerlerden birinin yıkımın yaşandığı Bostanbaşı olduğuna dikkat çeken Yavaş, yıkılan yapılarının çoğunun 2020’de Elazığ Sivrice merkezli depremde sağlam raporu verilen yapılar olduğunu belirtti.
DAYANIŞMA SÜRÜYOR
Depremin vurduğu kentte büyük bir dayanışma da var. Kentteki sivil tolum kuruluşları, meslek odaları oluşturdukları kriz masasında gelen yarımları koordine ederek depremzedelere ulaştırmaya çalışıyor. KESK, TMMOB ve BTS’nin bir araya gelerek oluşturduğu kriz masası, depremzelere yardım ulaştırmaya çalışıyor. Dersim, Bingöl, Diyarbakır başta olmak üzere bölgeden gelen yardımları ihtiyaç sahiplerine ulaştırılıyor. Kriz masası kentte en temel ihtiyacın çadır olduğunu söyledi. Isınma için odun, kömür ve sobaya ihtiyaç var.
ÖREN MAHALLESİNİN YÜZDE 80’İ YIKILDI
Malatya’da yıkımın en çok yaşandığı yerlerden biri Akçadağ ilçesi, Ören mahallesi. Tarım alanı üzerinde kurulu olan mahallede sağlam yapı kalmamış durumda. Mahallenin yüzde 80’i yıkıldı. Yıkılmayan evler ise ağır hasarlı. Mahallede sağlam yapı kalmadığı için gelen yardımlar Ören Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Cemevinde toplanıyor. Cemevinin çatısı da depremde hasar görmesine rağmen diğer yapılara göre daha sağlam görünüyor.
TARIM ALANI ÜZERİNDE BULUNAN EVLER YIKILDI
Ören mahallesi Akçadağ ilçesinin tarım ovası üzerine kurulu. Mahallenin bulunduğu ova sulak tarım arazisi ve he tarafta kayısı bahçeleri var. Mahallede iki-üç metrede kuyu suyu çıkıyor. Zemin oldukça yumuşak. Mahallenin neredeyse tümü tek katlı evler olmasına rağmen hepsi yıkılmış durumda. Ören’de yıkıcı olan deprem ise Maraş’ta meydana gelen depremden sonra yaşanan artçı sarsıntı. Evlerin çoğu ilk depremde hasar görmüştü, ikinci depremde ise tamamen yıkıldı. Ovanın yamaç tarafında bulunan evlerin çoğu ayaktayken, ovada, yumuşak zeminde bulunan evler tamamen yıkıldığı görülüyor. Köy halkının verdiği bilgiye göre depremde ölenlerin sayısının 12’den fazla.
'KERPİÇ EVLER İLK, BETONARME EVLER İSE İKİNCİ DEPREMDE YIKILDI'
Depremi yaşayanlardan biri de Müftü Kınık. İkinci deprem yaşandığında evde olduğunu anlatan Kınık, sarsıntı başlar başlamaz kendini çocukları ile birlikte caddeye atmayı başarıyor. İki kızını sararak yolda, cadde üzerinde oturmaya çalıştığını anlatan Kınık, o anları şu sözlerle anlattı:
“Birinci depreme 7.4 dediler ya… İkinci deprem ne yedisi, daha yüksekti. Kızımı kucağıma alıp oturdum cadde üzerinde. Dipten vuruyordu. İnanın oturamıyordum. Yaklaşık bir metre yukarı zıplayıp yere düşüyordum. Ben böyle bir şey görmedim. Evlerin hepsi bu depremde yıkıldı. Kerpiç olan evler sabah ilk depremde gitti. Betonarme olan evler de ikinci depremde gitti."
'KIZILAY GÖSTERMELİK ÇADIR KURDU'
Feyzullah Koç da evi yıkılanlardan. Ören mahallesinin yüzde 80’e yakınının yıkıldığını anlatan Koç, “Yıkılmayan evlerin içine girme imkanı yok. Herkes enkaz altında kaldı. Cenazelerimizi de kendimiz çıkardık. Devletten, şuradan buradan bir şey gelmedi. Devlet haricinde Türkiye’nin her yerinden yardım geliyor. Biz hala devleti görmedik. Sadece Cemevinin önünde göstermelik bir Kızılay çadırı kurdular. Vatandaşta hiç çadır yok. Çadır sıkıntısı çok. Konteynıra ihtiyaç var. İnsanlar yazın kayısı yaptıkları derme çatma çadırlarda kalıyor” dedi.
'FIRSATÇILAR KÖYE DADANDI'
Köyde insanlar hem evlerini hem de hayvanlarını kaybetti. Binlerce küçük ve büyükbaş hayvan enkaz altında kaldı. Depremin ardından bir çok fırsatçının köye dadandığını anlatan Koç, “Özelikle şunu söyleyeceğim. Yağmacılar 30 bin liralık büyük baş hayvanı 10 bin liraya alıp götürdüler. Bu köylü bundan sonra ne yapacak bilmiyoruz” diye konuştu.
'İNSANALR YURTLARINI TERKEDİYOR'
Karaca Karakuzu, Ören’e komşu mahallesi olan İkinciler köyünden. Köyde yakınları, akrabaları ve dostları var. Kendi köylerinde de yıkım olduğunu ancak Ören kadar olmadığını anlatan Karakuzu, şunları söyledi: “Bizim köyde de yıkım var ama burası daha ağır. Hemen hemen evlerin yüzde 90’ı yıkılmış. Geriye kalan yüzde 10’da ağır hasarlı ve kullanılamaz durumda. Mağduriyet diz boyu. İnsanlar evlerini, yerlerini yurtlarını terk edip bırakıp gittiler. Kendi yurtlarını, doğdukları yerleri bıraktılar. Devlet sahiplenmemiş. Depremin üzerinden gündeler geçmiş hala gelip giden yok yok. Gelenlerde göstermelik bir şekilde gelip bir başsağlığı dileyip gidiyorlar. Dikkatinizi çekmiştir, sokaklar boş. Bırakın insanları hayvanlar dahi kalmamış. Acı büyük. Sözcükler boğazımıza düğümleniyor.”
MAHALEYE İLK ULAŞAN ÖĞRENCİLER OLDU
Ören köyünde dayanışma oldukça yüksek. İstanbul, İzmir, Ankara, Karadeniz başta olmak üzere Türkiye’nin bir çok yerinde gönüllüler mahalleye yardım ulaştırıyor Mahallede geliş gidişler odlukça yüksek olmasına karşı AFAD yada Kızılay’dan kimse yok. Sadece Cemevinin önünde bir Kızılay çadırı var. Mahallelerine yapılan yardımlar ile ilgili konuşan bir depremzede, şunları söyledi:
“Kürdüyle, Türki’yle, Alevi’si, Sünni’si Lazıyla halk sağ olsun. Yoksa devlet yok. Hükümet yok daha doğrusu. Ne kaymakamı, ne valisi, ne bir milletvekili yok. Bir kişi gelmedi buraya. Bakın biz kendimiz çadırlarımızı kurduk. Halk olmasaydı biz bitmiştik. Her yerden yardım geldi. İlk buraya ulaşan Ortadoğu Teknik Üniversitesi öğrencileriydi. İlk onlar buraya malzeme getirdiler. Allah halktan razı olsun. Ama 7-8 gün oldu biz hala yetkili göremedik.”
ENKAZ ALTINDA OLANLAR VAR
Ören mahallesinde yıkım oldukça fazla. Deprem sırasında dışarıya çıkabilen komşusunu, akrabasını yakınlarını kurtarmaya çalışmış. Ancak enkaz altıda olup aramaların sonlandığı yerler de var. Mahallenin anlattığına göre Elif Kalander isimli yaşlı kadın hala enkaz altında. Mahalleli tüm gücü ile çalışmasına rağmen enkazları kaldıramadı. Yaşlı kadının evinin bulunduğu enkaza yakın evi olan Necati Bingöl, kadının hala enkaz olduğunu düşündüğünü söyledi. Elif Klander’in kimsesinin olmadığını, tek başına yaşadığını anlatan Bingöl, “Bina üç katlıydı altı bodrumdu. Oraya da girdiler bir şey bulamadılar. Her tarafa bakıldı, ama bulunmadı. Bence yüzde yüz yüz hala enkaz altında. Çünkü kimliği, çantası, birkaç tapusu vardı onlar bulundu. Çantasız bir tarafa gitmez. Çantası burada bulundu. Büyük bir kepçe geldi. 3 gün çalıştıktan sonra gitti. Enkazın tümünde arama yapılmasını istedik ama bir şey yok deyip gittiler” dedi.
Malatya Valiliği: Kentte 1346 kişi öldü, 1154 bina yıkıldı
Malatyalı depremzedeler tuvalet ihtiyaçlarını hasarlı binalara girerek karşılıyor
Malatya'da bir köy neredeyse yok oldu: 130 evden sadece 10 ev yıkılmadı
