Menzil’in anatomisi: Siyaset, ticaret ve sağlık

Osman ÇAKLI

İSTANBUL – Menzil Cemaati’nin 1993’ten itibaren liderliğini yapan Abdülbaki Erol isimli Seyyid Abdülbaki Hüseyni’nin ölümü kamuoyunun dikkatini Menzil Cemaati’ne çekti. On binlerce insan cenaze törenine katılmak için Adıyaman’nın Kahta ilçesine bağlı Menzil köyünün yolunu tuttu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da taziye mesajı paylaştığı “Gavs-ı Sani” dün Menzil’de defnedildi. Yalnızca dini ‘öğreti’ organizasyonuyla sınırlı olmayan cemaat ve tarikat ağlarında 2016 sonrasında Menzil Cemaati, kamudaki etkinliği ve ticari gücü ile dikkatleri üzerine çekiyor.

MENZİLCİLERİN KAMU GÜCÜ

Aslen Siirtli olan Erol ailesi 1971 yılında Adıyaman’ın Kahta ilçesinde bir köy satın alarak bölgeye yerleşti. Köyün adı Durak, daha sonra değiştirilerek Menzil yapıldı, Menzil aynı zamanda cemaatin de adı oldu. Son yıllarda, ‘ihtişamıyla’ sosyal medyaya yansıyan görüntüleriyle merak edilen Menzil köyü yaklaşık 50 yıldır ziyaret ediliyor. Adı köy olsa da Menzil, modern ve ‘ihtişamlı’ yapılar ile donatılmış bir yerleşim bölgesi. 1902-1972 yılları arasında yaşayan Abdulhakim Erol’un oğlu Muhammed Raşit Erol, Menzil’in kurucusu olarak anılıyor. Cemaat Türkiye’de en çok taraftarı olan dini yapı olarak biliniyor. Peki, Menzil nasıl bu kadar güçlendi? Bu sorunun anlamlı cevaplarından biri yakın geçmişte saklı…

2016 yılınca Gülen Cemaati tarafından gerçekleştirilen darbe girişimi sonrasında, hükümet tarafından kamuda başlatılan operasyonlar ile Gülen Cemaati tasfiye edildi. Binlerce insan tutuklanarak cezaevine gönderildi. Bu boşluğa ise yavaş yavaş Menzil Cemaati intikal etmeye başladı. Menzil Cemaati’nin TSK’den Emniyet’e, bakanlıklardan ticari alanlara kadar kamu ve özel alanda yaygın bir genişleme politikası izlediği çeşitli kitaplara konu oldu.

2016 sonrasında orduya “sızmak” gibi iddialarla çeşitli gazetelere ve kitaplara konu olan Menzilcilerin faaliyetleri bununla sınırlı kalmadı. Emniyet teşkilatı içerisinde yapılan atamalarda Menzilcilerin isimleri ve referansları konuşula geldi. Kamu kurumlarında Gülen Cemaati’nden sonra en etkin grup olan Menzilcilerin sohbetlerine üniformalı kolluk güçlerinin katıldığı görüntüleri kamuoyuna sızdı. Hatta kamudaki etkinin başlangıcı olarak 17-25 Aralık sürecinde Gülen Cemaati ile AKP arasındaki köprülerin atılmasının etkili olduğu da konuşulanlar arasındaydı.

'TANER YILDIZ DA RECEP AKDAĞ DA EVİMİZDE BÜYÜDÜLER'

Gazeteci Saygı Öztürk’ün birkaç yıl evvel Menzil liderinin oğlu Saki Erol ve Şeyh Feyzeddin Erol ile yaptığı bir röportajda, Menzil’in Sağlık Bakanlığı’ndaki etkinliğini soruyor. Aldığı cevap ise oldukça ilginç: “Eski Enerji Bakanı Taner Yıldız da Sağlık eski Bakanı Recep Akdağ da bizim evimizde büyüdüler. Her hafta yanımda olan insanlardı. Şimdi selam vermiyorlar. Biz, Menzil'den kopunca bizden koptular. Biz değil, Menzilciler Türkiye'nin her yerinde güçlüdür. Bilmiyorum, devlette her yerde adamları var.”

GİZLİ CEMAAT RAPORUNDA MENZİL: ‘ORTA VE UZUN VADEDE SIKINTILARA YOL AÇABİLİR’

15 Temmuz darbe girişiminin ardından Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından yaptırıldığı iddia edilen ve yetkililer tarafından yalanlanmayan gizli cemaat raporlarında tehlike potansiyellerine de yer verildi. Raporda Menzilciler için yapılan değerlendirmede bürokrasideki örgütlenme işaret edilerek şu ifadelere yer verildi:

“Menzil grubu ülkemizdeki benzeri yapılar içerisinde en çok taraftara sahip olanlardan biri olarak görülmektedir. Son zamanlarda Menzil Grubunun bürokraside teşkilatlandığı ve kamuda etkinliğini artırdığı yönünde kamuoyunda bir kanaat dillendirilmeye başlanmıştır. Doğru olması halinde bu tezahürün ülkemizde orta ve uzun vadede sıkıntılara yol açacağı değerlendirilmektedir.”

MENZİL’İN FAALİYET SINIRLARI VE SİYASETLE OLAN İLİŞKİSİ

Nakşibendiliğin bir kolu olan Menzilcilerin faaliyetleri Türkiye ile de sınırlı değil. Rapora göre Avrupa’da tekke adı verilen yerlerde dini öğretilerle örgütleniyorlar. Avrupa’nın yanı sıra Afrika’da da faaliyetleri olan cemaatin 560 bin kişiye kurban hissesi dağıttığı ve bugüne kadar yaklaşık 100 milyon insana maddi destekte bulunduğu iddialar arasında.

Ayrıca, Menzilciler siyasette de aktif tutum almaktan geri kalmıyor. Pek çok cemaat gibi Menzilciler de 14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinde AKP’den yana tutum aldıklarını kamuoyuna deklare etmişti. Muhafazakâr ve milliyetçi partiler ve iktidar partileriyle yakın ilişkileri olan cemaat, siyasetteki konumlanışlarını 2010 referandumdan sonra gizli tutmamaya başladı. Dönem itibariyle çeşitli seçimlerde Anavatan Partisi, Refah Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi’ne oy verme eğilimleri olduğunu açıklayan cemaat, Muhsin Yazıcıoğlu ile de yakinen iletişim kurduklarını belirtmişti. Ancak desteğin en büyüğü özellikle 2010’da başlayan ve 2016 sonrasında artacak şekilde Recep Tayyip Erdoğan’ın başında olduğu AKP’ye oldu. AKP’nin Suriye’nin kuzeyindeki politikaları, 2017 yılındaki referandum, 2018 seçimleri ve en son 14-28 Mayıs seçimlerinde açıktan bir taraf olunduğu duyuruldu.

MENZİL’İN TİCARİ FAALİYETLERİ

Ticari alanda da giderek büyüyen Menzilcilere ait holdingleri bile var. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hazırladığı gizli cemaat raporlarında, Menzil Cemaati’nin ticari faaliyetlerine yer verilmişti. Rapora göre Menzilcilerin faaliyetleri şöyle:

“Menzil Cemaati faaliyetlerini Semerkand Yayın Gurubu adı altında Semerkand Tv, Radyo 15, Semerkand Yayınevi, Hacegân Yayınevi, Semerkand Dergisi, Semerkand Çocuk Dergisi, Semerkand Aile Dergisi, Genç Okur Dergisi ile sürdürmektedir. Yayınevleri aracılığıyla hepsi de tasavvufî görüşleri içeren pek çok kitap neşretmiştir. Televizyon ve radyo programları, yukarıda zikredilen görüşleri yoğun olarak işlemektedir.”

Menzilin ne kadarlık bir bütçeyi kontrol ettiği bilinmese de ticari alandaki yaygınlığı hafife alınmayacak kadar büyük. Ticari organizasyonu, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın raporuna yansıyandan daha kapsamlı. Öyle ki kurdukları turizm şirketi ile hac ve umre organizasyonları da gerçekleştiren Menzil Cemaati, eğitim ve sağlık alanında da genişliyor. Menzilcilerin kurduğu vakıf ve derneklere bağlı olduğu tahmin edilen onlarca öğrenci yurdu ile İstanbul Pendik’te bulunan Emsey Hospital adıyla sağlık kuruluşu mevcut. Menzilcilere ait kuruluşlar arasında Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği (TÜMSİAD) ile Semerkand Vakfı, Beşir Derneği ile Gençlik Eğitim ve Kültür Konfederasyonu (GENÇKON) da bulunuyor.

Erdoğan'dan Menzil tarikatı lideri için tam sayfa ilan

Menzil üçe bölündü: Şeyhin oğulları arasında 'gavslık' savaşları başladı

Menzil'den 'Gavs'ın cenazesinde 'çakarlı' gövde gösterisi

Liderleri ölen Menzil tarikatının merkezine THY'den ek seferler