Okul merdiveninde 12 Eylül izleri: 'Ya Türkçe konuş ya da sus!'

Remzi BUDANCİR

DİYARBAKIR - 12 Eylül 1980’de askeri darbesinin ardından Diyarbakır 5 Nolu Cezaevi, yüz binlerce kişinin ağır işkencelerden geçirildiği işkence merkezi olarak hafızalarda yerini aldı. Kürtçeye yönelik yasaklar, Türkçe bilmedikleri için ağır işkencelere maruz kalan insanların anlatımları ve duvarlarda yer alan “Türkçe konuş çok konuş” yazıları bu dönemin karanlık sembolleri olarak hatırlanıyor. Askeri darbe döneminde hayata geçirilen bu uygulamaların tarihte kaldığı söylense de, pratikte durum pek öyle değil.

OKUL MERDİVENİNDE 'TÜRKÇE KONUŞ ÇOK KONUŞ' YAZILARI

Kürtçe konserlerin yasaklandığı, ana dile yönelik baskıların arttığı bu dönemde batı illerinde hayata geçirilen uygulamalar 12 Eylül dönemini hatırlatır nitelikte. Bu yerlerden birisi ise Bursa’da bulunan bir okul. Bir çok etnik kimliğe sahip olan çocukların eğitim gördüğü Bursa merkez Şehit Jandarma Komando Er Ramazan Okur Ortaokulu merdivenlerine “Ya Türkçe konuş ya da sus!”, “Türkçe dilinize batmasın!” şeklinde yazılar yazıldı. 12 Eylül askeri darbe dönemini hatırlatan bu yazıların ise okul müdürü tarafından yazdırıldığı iddia edildi.

'FOTOĞRAF 12 EYLÜL’Ü ANDIRIYOR'

Yazıların yer aldığı okul merdiveni fotoğrafını sosyal medya hesabından paylaşan Eğitim Sen Bursa Şubesi Mali Sekreteri Yusuf Özmen, bu yazıların 12 Eylül askeri darbesini hatırlattığını söyledi. Özmen, fotoğrafı şu notla paylaştı:

“Bu resmi bugün Bursa'da bir okulun merdivenlerinde çektim. Aklıma 12 Eylül Diyarbakır Cezaevinde yazılı " Türkçe konuş çok konuş" sloganı geldi. Bir sürü etnik unsurun bir arada yaşadığı bir yerde "Ya Türkçe konuş ya da sus." demek en hafif tabirle faşizmdir.”

Bu resmi bugün Bursa'da bir okulun merdivenlerinde çektim. Aklıma 12 Eylül Diyarbakır Cezaevinde yazılı " Türkçe konuş çok konuş" sloganı geldi. Birsürü etnik unsurun bir arada yaşadığı bir yerde "Ya Türkçe konuş ya da sus." demek en hafif tabirle faşizmdir. pic.twitter.com/cGug2yxjJo

— yusuf özmen (@yusuf_ozmen) November 10, 2022

'BURSA BİRÇOK ETNİK KİMLİĞİN YAN YANA YAŞADIĞI BİR YER'

Artı Gerçek’e konuşan Yusuf Özmen, okul gezileri yaptıkları sırada söz konusu yazı ile karşılaştıklarını söyledi. Yazıyı ilk gördüğünde aklına 1980 asker darbesinin ardından işkencelere akıllarda yer alan Diyarbakır Askeri Cezaevi geldiğini belirten Özmen şöyle konuştu:

“Çok faşizan bir yazı olması açıkçası direk aklıma Diyarbakır zindanlarında ‘Türkçe konuş çok konuş’ sloganını getirdi. Çok farklı bir yaklaşım değil. Özellikle Bursa gibi Kürtlerin, Suriye’den gelen göçmen Arapların, onarca farklı etnik unsurun bir arada yaşadığı bir yerde ‘Ya Türkçe konuş Ya Sus’ demek en ufak tabirle faşizm olarak nitelendirilir” dedi.

'OKUL MÜDÜRÜ ‘HERKESİN DİLİ TÜRKÇEDİR’ DEDİ'

Özmen, yazıyı gördükten sonra okul müdürü ile de görüştüklerini söyledi. Müdürün şikayetlerine pek aldırış etmediğini anlatan Özmen, “Müdürle görüştüğümüze bunu yapma gerekçesinin ‘Ana dilimizi koruma amacıyla yaptık. Anadilimizi koruma dışında başka hiçbir amacımız. Bu ülkede yaşayan herkesin dili Türkçedir’ şeklinde bir açıklama yaptı. Geçiştirdi açıkçası. Uzatmadan o yazıları kaldırmayacağını söyledi. Okul müdürü açıkçası pek oralı olmadı. Bu konu ile ilgili kendisine bir şey yapılmayacağının oda farkında. Çünkü yöneticilerin tamamı aynı kafada” diye konuştu.

'ANADİLİ TERCİH EDİLENLER KORKUTULUYOR'

Okul müdürünün merdivenlerine Türkçe ile ilgili sloganların yazdırdığı okulda Kürt ve Arap başta olmak üzere pek çok etnik yapıya sahip öğrenciler de var. Okullarda seçmeli derslere Anadilin tercih edilmesine yönelik çağrılarda yapılıyor. Okul idaresinin bu yaklaşımı öğrencilerin kendi anadillerini tercih etmesinde olumsuz etkiye neden olmuyor mu sorusuna Özmen, “Bursa gibi bir şehirlerde ana dil ile ilgili talepler maalesef çok az oluyor. Çünkü insanlar linç ediliyor, korkutuluyor, eziliyor. Doğal olarak ana dil ile ilgili talepler çok cılız çıkıyor. Dille ilgili talepler ise bir şekilde ya bastırılıyor, yada verilen dilekçeler sümen altı ediliyor” cevabını vererek yöneticilerin bu yaklaşımının öğrenci ve veliler üzerine baskı oluşturduğunu söyledi.

HDP’Lİ TİRYAKİ 12 EYLÜL’Ü HATIRLATAN UYGULAMAYI MİLLİ EĞİTİM BAKANI'NA SORDU

Bursa’daki okul merdivenlerinde 12 Eylül dönemini hatırlatan yazıların yer alamsı meclise taşındı. HDP Batman Milletvekili Ruştu Tirkayi, Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer’in yanıtlaması üzerine soru önergesi verdi. “Yazıların yazılmasında sorumluluğu bulunan kişiler hakkında adli veya idari bir soruşturma başlatılıp başlatılmadığını” soran Tiryaki’nin yönelttiği sorular şunlar:

-Bakanlığınız yukarıdaki iddiadan haberdar mıdır, bu görüşlere katılmakta mıdır?
-Söz konusu yazıların yazılmasında sorumluluğu bulunan kişi veya kişiler hakkında başlatılmış idari ve/veya adli bir soruşturma var mıdır, var ise ne aşamadadır?
-Daha önce benzer bir olayın meydana geldiği Adana'nın Seyhan ilçesi Onur Mahallesi’nde bulunan 125. Yıl Ortaokulu’nun müdürü hakkında başlatılmış olan soruşturmanın akıbeti nedir?
-Şehit Jandarma Komando Er Ramazan Okur Ortaokulunda, Bakanlığınızın 12668 sayı ve 2012/37 nolu Seçmeli Dersler Genelgesi ile 2012-2013 eğitim yılından itibaren uygulamaya geçirilen Yaşayan Diller ve Lehçeler dersi verilmekte midir?
-Söz konusu okulda 2012-2013 yılından bugüne Yaşayan Diller ve Lehçeler dersi almak için başvuran öğrenci sayısı kaçtır? Bunların yıllara göre dağılımı nasıldır?