Olağanüstü hal (OHAL) nedir? OHAL ilan edilince ne olur? Kim tarafından ilan edilir? Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan OHAL açıklaması
Artı Gerçek - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili açıklamalarda bulundu.
Erdoğan, “Anayasa’nın 119. maddesinin bize verdiği yetkiye dayanarak olağanüstü hal ilan etme kararı aldık. 3 ay sürecek bu kararla ilgili Meclis süreçlerini en kısa zamanda tamamlayacağız” diye konuştu.
Açıklamanın ardından OHAL tanımı ve ilan edildiği durumlar gündeme geldi. Peki, OHAL nedir? OHAL ilan edilince ne olur?
Olağanüstü hâl ya da kısa adıyla OHAL, olağanüstü bir yönetim düzeninin gerekli olduğu doğal afet, tehlikeli salgın hastalık, ekonomik bunalım, kamu düzeni tehlike altına sokan yaygın şiddet vakaları gibi durumlarda başvurulan uygulamadır.
Yaklaşık 7 yıl önce 15 Temmuz 2016'da Darbe Girişimi’nden 5 gün sonra OHAL ilan edilmişti. 7 kez uzatılan ve toplamda iki sene süren OHAL'de seçim dahil ülkenin kaderine ilişkin çok sayıda anti-demokratik uygulama yaşandı.
Kanun Hükmünde Kararnameler’in (KHK) damgasını vurduğu süreçte, KHK'lerle 125 bin 800 kamu personeli işinden edildi. Toplam 446 bin kişi hakkında adli işlem yapıldı. On binlerce dava açıldı, bu davaların yüzlercesi hala sürüyor. 30 bini aşkın kişi de cezaevlerinde bulunuyor.
Uluslararası hukuk açısından bakıldığında olağanüstü hâl durumunda özgürlükler ve haklar kısıtlanabilir. Örneğin bir hükûmet bir kişiyi yargılama olmaksızın alıkoyabilir. Kanunlarla belirlenmiş olan, temel özgürlükleri içeren "sınırlanamayan haklar" kapsam dışıdır.
OHAL İLAN EDİLİRSE NE OLUR?
OHAL’de şu uygulamalar hayata geçirilebilmektedir;
- Kişilerin tüm eşyalarının detaylı olarak aranması ve tehlike oluşturabilecek eşyalara el konulması
- Belirli bölgelerde ve saatlerde kişilerin dolaşmasını veya toplanmasını yasaklama
- Gazete, dergi veya broşür ürünlerinin basılmasının yasaklanması, dağıtılması ve toplanılması
- OHAL bölgesine dışarıdan giren kişilere karşı önlem alınması
- Ruhsatı olan tüm silahlara el konulması ve yasaklanması
- Sesle yapılabilecek herhangi bir kaydın yayınlanmasını ve paylaşılmasını engelleme
- Kesici ve delici eşyalarının taşınmaması ve el konulması
- Her türlü bulunan cephanelerin toplatılması ve el konulması
- İşçilerin iyi niyet kurallarına uymaması sonrası cezalandırılması
- Kapalı veya açık herhangi bir bölgede toplanılması veya görüşülmesini yasaklama
- Kişilerin toplantı yapması veya bir alanda toplanması sonucu kalabalığın dağıtılması
- Dernek faaliyetlerinin belirlenen süre boyunca durdurulması
- Sesle yapılabilecek herhangi bir kaydın yayınlanmasını ve paylaşılmasını engelleme
- Kesici ve delici eşyalarının taşınmaması ve el konulması
- Her türlü bulunan cephanelerin toplatılması ve el konulması
- İşçilerin iyi niyet kurallarına uymaması sonrası cezalandırılması
- Kapalı veya açık herhangi bir bölgede toplanılması veya görüşülmesini yasaklama
- Kişilerin toplantı yapması veya bir alanda toplanması sonucu kalabalığın dağıtılması
- Dernek faaliyetlerinin belirlenen süre boyunca durdurulması
DÜNYADA OHAL ÖRNEKLERİ
Fransa 2015 Paris saldırıları sonrasında olağanüstü hâl ilân etti.
ABD 11 Eylül saldırıları sonrasında hâlen geçerli olan olağanüstü hâli ilân etti.
12 Haziran 2016'da 2016 Orlando gece kulübü saldırısı sonucunda Florida eyaleti Orange County'de olağanüstü hâl ilân etti. Wood Buffalo belediyesi Fort McMurray Yangını sonucunda Alberta, Kanada'da olağanüstü hâl ilân etti.
Filipinler tropik fırtına felaketi sonucunda olağanüstü hâl ilân etti. Myanmar mezheplerle ilgili şiddet sonucunda Meiktila'da olağanüstü hâl ilân etti.
Kırım, Ukrayna'daki enerji sıkıntısı nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti. Kaliforniya valisi Jerry Brown 6 Ocak 2016'da gerçekleşen gaz sızıntısı nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti.
ABD'de Kuzey Karolina, Tennessee, Maryland, Pensilvanya, Georgia, Virginia, Batı Virginia ve New Jersey gibi eyaletler kar fırtınası nedeniyle olağanüstü hâl ilân ettiler.
2016'da Venezuela'da protestolar nedeniyle olağanüstü hâl ilân etti. Nicolas Maduro protestoların arkasında ABD'nin olduğunu söyledi.
2016 Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında Türkiye genelinde 3 ay süreyle olağanüstü hâl ilân edildi.
