RTÜK’ün ‘yaptırım’ açıklamasını hukukçu ve RTÜK üyesi yorumladı: ‘Sansür ve kontrol amacını açıkça göstermektedir’

Seda TAŞKIN

ANKARA - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), dijital platformlara yönelik içerik denetimlerinin sıkılaştırdığını belirterek uyarılara riayet edilmemesi halinde; "aile", "milli ve manevi değerler", "terör ve terör propagandası", "milli güvenlik" gibi başlıklarla sıralanan hususlarda gerçekleştirilen "yayın ihlallerine" yönelik "en ağır müeyyidelerin uygulamasından çekinilmeyeceğini" açıkladı.

RTÜK’ün yaptığı açıklamaya ilişkin Artı Gerçek’e konuşan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) RTÜK üyesi Tuncay Keser, “Bazı ilkeleri öne çıkarıp, Kanun’da bulunmayan ve çerçevesi net olmayan kimi ifadeleri ekleyerek, ‘kırmızı çizgi’ ilan etmek, aba altından sopa göstermekten başka bir şey değildir” dedi.

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) avukatı Veysel Ok ise, RTÜK’ün hukuki olmayan bir dille dijital platformları tehdit ederek içerikleri denetlemeye çalıştığını söyledi.

‘İÇERİK DENETİMLERİNE HIZ VERİLDİ’

RTÜK açıklamasında, kurulun Türkiye'deki radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerini düzenleyip denetlediği, radyo ile televizyonların lisans, frekans ve benzeri işlemlerini kanuni olarak düzenlediği, yayın içeriklerinin de denetiminden sorumlu olduğu hatırlattı. Açıklamanın dikkat çeken kısmı platform yayınlarına ilişkin oldu. Açıklamada RTÜK'ün, internet üzerinden isteğe bağlı yayıncılık alanında içerik denetimlerine hız verdiği, izleme uzmanlarınca bahse konu platform yayınlarını dikkatle takip ettiği vurgulandı.

‘ÇOK SAYIDA ŞİKAYET ALINDI’

Kamuoyuyla paylaşılan metinde Kurul’un bu açıklamaya ihtiyaç duyma nedeni, "gelen şikayetler" olarak ifade edildi.

Açıklamanın ilgili bölümü şöyle: "Son dönemde bu platformlara ilişkin çokça şikayet alındığı, bu platformlarda son zamanlarda fazlaca yayıncılık ilkelerinin ihlal edildiği kaydedilen açıklamada, milli güvenlikten taviz vermeyen Kurul'un yayınlarda “terör” ve “terör propagandası” ile, çocuk ve gençlerin ruhsal ve fiziksel gelişimlerine olumsuz etki edebilecek yayın içeriklerine asla müsaade edilmeyecektir."

‘DERDİN BU OLMADIĞI AÇIK’

RTÜK’ün yaptığı açıklamaya ilişkin Artı Gerçek’e konuşan CHP RTÜK üyesi Tuncay Keser, Kurul'un seçimlerin hemen ardından Flash Haber, Fox TV ve Halk TV’ye birer, Tele 1'e ise 5 ceza vererek, basın ve ifade özgürlüğü noktasındaki tutumunu hatırlattığını söyledi. Yapılan son açıklamada yeni dönemde bu tutumun internet medyasını da kapsayacağının belirtildiğini aktaran Keser, şöyle konuştu:

“Aslında 6112 sayılı Kanun’da, yayın ilkeleri belli. Buna rağmen, bazı ilkeleri öne çıkarıp, Kanun’da bulunmayan ve çerçevesi net olmayan kimi ifadeleri ekleyerek, ‘kırmızı çizgi’ ilan etmek, aba altından sopa göstermekten başka bir şey değildir. Düşünce ve ifade özgürlüğünü, basın özgürlüğünü daraltan her eylem, demokrasiyi zayıflatır. Halkın haber alma hakkına darbe vurur ve vurmaktadır. Bugüne kadar uygulanan yaptırımlar ve ‘kırmızı çizgi’li, en ağır ceza tehditli açıklamaların, çok sesliliğe, düşünce ve ifade özgürlüğüne katkı sunmayacağı açık. Derdin bu olmadığı da açık.”

‘BU TABLONUN TEK BİR ANLAMI VAR; TEK SESLİ MEDYA’

RTÜK tarafından, 2022 ve 2023’te uygulanan yaptırımlara bakıldığında durumun ne olduğunun netleşeceğini söyleyen Keser, “2022 ve 2023'ün ilk altı ayında haber kanallarından Flash Haber'e 7, Haber Türk'e 4, Halk TV'ye 27, KRT'ye 6, Tele 1'e 25 ve Fox TV'ye 9 kez yaptırım uygulanmıştır. Bu tablonun bir anlamı var; o da tek sesli bir medya ortamıdır” dedi.

Bu tablo ile açıklamaya birlikte bakıldığında ileriye dönük olumsuz mesajların olduğunu söyleyen Keser, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Tek sesli bir yapı dayatması, ülkemize yapılabilecek en büyük kötülüktür. Ülkemize bir şey kazandırmaz tersine kaybettirir. Bunu geçmişte de yaşadık. RTÜK, kırmızı çizgilerini hatırlatırken, kendisi de Anayasa'daki basın özgürlüğü, düşünce ve ifade hürriyet ile ilgili hükümleri de hatırından çıkarmamalıdır. Medya kuruluşlarına karşı tarafsız olmalıdır. Cezaların, yaptırım tehditlerinin; basın ve düşünceyi ifade özgürlüğünü savunma mücadelesini kesintiye uğratamayacağı da unutulmamalıdır.

‘RTÜK DİJİTAL PLATFORMLARI TEHDİT EDEREK DENETLEMEYE ÇALIŞIYOR’

MLSK Avukatı Veysel Ok ise RTÜK'ün son uyarı yazısının, anayasal hakları, insan hakları sözleşmesini ve yasal düzenlemeleri aşan bir şekilde kendisini ‘ahlak polisi’ konumuna getirdiğini söyledi. Ok, “Bu tehlikeli adım, sansür ve kontrol amaçlarını açıkça göstermektedir” dedi.

RTÜK’ün, hukuki olmayan bir dille dijital platformları tehdit ederek içeriklerini denetlemeye çalıştığını söyleyen Ok, şöyle konuştu:

“Bu durum, bağımsız içerikleri ve girişimleri bastırmayı amaçlamaktadır. Bu eyleme karşı hepimizin itiraz etmesi gerekmektedir. Televizyon dünyasının tek renkli ve tek sesli yapısından kaçarak dijital platformlarda nefes almayı uman insanların bu özgürlüğü de tehdit altındadır. Bu durum ülkede her alanda tek sesin ve tek renkte düşüncenin yayılmasına yol açacaktır.”

‘SİYASETÇİLERİN ÖZELLİKLE KARŞI DURMASI LAZIM’

Özellikle siyasetçilerin de bu uygulamaya ses çıkarması gerektiğini belirten Ok, sözlerini şöyle sonlandırdı:

“Seçim öncesi medyanın kontrol altında olduğu gerekçesiyle ana akım medyada yer bulamadığı, sadece internet platformlarında propaganda yapmak zorunda kalan ve bu yüzdende topluma ulaşamadığını ifade eden siyasetçilerin özellikle karşı durması lazım çünkü yakında görüşlerini ifade edebilecekleri ya da iktidarı eleştirebilecekleri internet platformları da ortada kalmayabilir.”

RTÜK tarafından yayınlanan söz konusu açıklama şöyle:

"Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, herkesin malumu olduğu üzere ülkemizdeki radyo, televizyon ve isteğe bağlı yayın hizmetlerini düzenlemekte ve denetlemektedir. Radyo ve televizyonların lisans, frekans vs. işlemlerini kanuni olarak düzenleyen Üst Kurul, yayın içeriklerinin denetiminden de sorumludur.
Üst Kurulumuz internet üzerinden isteğe bağlı yayıncılık alanının düzenleme faaliyetlerini titizlikle yerine getirmiş ve tüm yayınların olduğu gibi bu alanın da içerik denetimlerine hız vermiştir. İzleme uzmanlarımız, bahse konu platform yayınlarını dikkatle takip etmektedir.
Son dönemde vatandaşlarımızdan da bu platformlara ilişkin çokça şikâyet almaktayız. Alo 178 RTÜK İletişim Hattı, CİMER gibi mecralar üzerinden fazlaca vatandaş bildirimi kayıtlarımıza girmiştir. RTÜK’ün her zaman ifade edilen kırmızı çizgileri bellidir.
-Millî güvenlikten taviz vermeyen Üst Kurulumuz, yayınlarda terör ve terör propagandasına asla ve asla müsaade etmez.
-Üst Kurul, çocuk ve gençlerin ruhsal ve fiziksel gelişimlerine olumsuz etki edebilecek yayın içeriklerine izin vermez.
-Yayınlarda kadın ve çocuk istismarına geçit vermeyen Üst Kurulumuz yaşlılara, engellilere ve dezavantajlı gruplara pozitif ayrımcılık yapar.
-Milli ve manevi değerlerimizi gözeten RTÜK, kutsal bildiği aile kurumuna halel getirecek zararlı yayın içeriklerine karşı son derece duyarlıdır.
-RTÜK, geleceğimizi tehdit eden madde bağımlılığıyla kıyasıya mücadele eder.
Geleneksel yayıncılarımızın yanı sıra internet tabanlı platformlarda son zamanlarda fazlaca yayıncılık ilkeleri ihlal edilmektedir.