TÜPRAŞ’ta patlama: Birçok kent tehlike altında
TÜPRAŞ’ta yaşanan patlama Türkiye’de yaşanabilecek büyük endüstriyel kazalara dair mevzuatı ve alınması gereken önlemleri yeniden gündeme getirdi: Önlem yok, tehlike büyük.
ARTI GERÇEK – İzmir’in Aliağa ilçesindeki TÜPRAŞ Rafinerisi’nde bu sabah yaşanan ve 4 işçinin ölümüne neden olan patlama, Türkiye’de yaşanabilecek büyük endüstriyel kazalara dair mevzuatı ve alınması gereken önlemleri yeniden gündeme getirdi.
TMMOB’a bağlı Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) Genel Başkanı Baran Bozoğlu, endüstriyel kazalara dair mevzuatın adı ve içeriği olmakla beraber Türkiye’de uygulamasının bulunmadığını söyledi. Bu tür patlamaların, tesisteki tehlikeli kimyasal maddelerin havaya, suya ve toprağa yayılmasına neden olabileceğini belirten Bozoğlu, "Kocaeli, Trakya Bölgesi, İstanbul, İzmir ve tehlikeli madde depolayan tesislerin olduğu tüm kentler tehlike altında" dedi.
ENDÜSTRİYEL KAZALARA DAİR MEVZUAT VAR, UYGULAMASI YOK
Konuya ilişkin bir açıklama yapan Bozoğlu, "Tehlikeli kimyasalları kullanan, üreten veya depolayan tesislerde yaşanacak olası kazalara, felaketlere dair önlem alınması, riskin ve kaza sonrası afetin yönetilebilmesi, kurumlar arası görev dağılımlarının netleştirilmesi adına Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik bulunuyor. Bu yönetmelik, AB’de kısaca SEVESO Direktifi olarak anılıyor. Ülkemizde ise bu konuya dair düzenleme 18 Ağustos 2010 yılında yani AB`den 28 yıl sonra yönetmelik olarak yayımlandı ve 2 yıl sonra yürürlüğe gireceği belirtildi. Fakat daha sonra ertelendi. 30 Aralık 2013 yılında tekrar yayımlanarak uygulanması gereken maddeler bu kez de önce 2017, sonra da 2019 yıllına ertelendi" dedi.
‘FACİA YAŞANMADAN ÖNLEM ALINMALI’
Bir facia yaşanmadan önlem alınmasının mümkün olduğunu söyleyen Bozoğlu, "Bu konu literatürde ‘proses güvenliği’ veya ‘risk yönetimi’ olarak adlandırılıyor, ‘afet yönetimi’ ise risk yönetiminin ardından olası kaza sonrasında önem kazanıyor. Yaşanan olası faciaların ardından afet yönetimi sağlıklı, hızlı, çözüm odaklı, koordineli bir biçimde yapılabilmeli. Yönetmelik kapsamında tesislerin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın (AFAD) sorumluluğu bulunuyor" dedi.
'KOCAELİ, İSTANBUL, İZMİR TEHLİKE ALTINDA'
Bozoğlu açıklamasının devamında şu uyarıları yaptı; "Özellikle sanayinin yoğun olduğu bölgelerde herhangi bir tesiste yaşanabilecek olası bir kaza, patlama, bu tesisteki tehlikeli kimyasal maddelerin havaya, suya ve toprağa yayılmasına neden olabilir. Bu maddeler, bir kimyasal silah görevi görerek geniş kitleleri etkisi altına alabilir. Öte yandan bir tesiste yaşanabilecek bir kazanın, çeperindeki tesislerde, konutlarda ne gibi ‘domino etkileri’ yaratabileceği de çok önemli. Örneğin benzer bir sorun 1999’da yaşadığımız büyük Marmara depreminde ortaya çıkmış ve sanayi tesislerinde çıkan yangınlar nedeniyle çevre kirliliği ve halk sağlığı sorunları oluşmuştu. Yangın riski nedeniyle evler boşaltılmak zorunda kalınmıştı. Kocaeli, Trakya Bölgesi, İstanbul, İzmir ve tehlikeli madde depolayan tesislerin olduğu tüm kentler tehlike altında. SEVESO yönetmeliği, bu perspektifle ele alınmalı ve ertelemeler kaldırılarak acilen çalışmalar başlatılmalı. Bu eksiklikler giderilmeden özellikle Kocaeli bölgesinde kesinlikle yeni sanayi alanları oluşturulmamalı, kapasite artışlarına izin verilmemeli."
ERTELENEN YÖNETMELİK MADDELERİ
Mevcut yönetmelikte olmasına rağmen uygulaması ertelenen maddeler şöyle: - Tesislerin tehlike risklerini azaltmaları koşulu - AFAD’ın olası kazalara dair ne gibi önlemler alacağını, neler yapması gerektiğini içeren ‘Harici Acil Durum Planı’ hazırlama şartı
SEVESO DİREKTİFİ NEDİR?
10 Temmuz 1976’da İtalya’nın Milano kentinden 20 kilometre uzaklıktaki Seveso kasabasında bulunan bir tesiste yaşanan kazanın ardından, havaya salınan kimyasal maddeler nedeniyle birçok insan ve canlı yaşamını yitirdi ve hastalandı. Bundan ders çıkartan Avrupalılar, 24 Haziran 1982’de büyük endüstriyel kazalara dair ilk direktifi yayımladı. 1996 yılında da bu yönetmeliği geliştirerek revize etti. En son 2012 yılının temmuz ayında yeni revizyonu gerçekleştirerek SEVESO 3 Direktifi yayımlandı.
