ÖHD ve TUAY-DER: 'Pandemi döneminde ihlaller arttı, mahpuslar sağlığa erişemiyor'
Remzi BUDANCİR
ARTI GERÇEK - Cezaevlerinde başlatılan süresiz-dönüşümlü açlık grevleri devam ederken, bir çok cezaevlerinden hak ihaleleri haberleri geliyor. Cezaevlerinden yoğun şikayet gelmesi üzerine Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Diyarbakır Şubesi ve Tutuklu Ve Hükümlü Aileleri İle Yardımlaşma Derneği (TUAY-DER) harekete geçerek bir heyet oluşturdu. ÖHD Diyarbakır Şubesi Hapishaneler Komisyonu ile TUAY-DER üyeleri tarafından oluşturulan heyet, Elazığ Kampüs Ceza İnfaz Kurumları, Antep L-Tipi Ceza İnfaz Kurumu, Maraş Akçadağ T-Tipi ve Elbistan E Tipi Ceza İnfaz Kurumları, Mardin Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda bulunan mahpuslarla görüştü.
MAHPUSLAR SAĞLIĞA ERİŞEMİYOR
Mahpuslarla görüşen heyet, cezaevlerinde yoğun bir şekilde hak ihlali yaşandığını tespit ederek rapor hazırladı. Mahpusların yaşadıkları hak ihalelerinin yer aldığı raporda, Covid-19 virüsü pandemisi sebebiyle tüm sosyal etkinliklerin yasaklandığı, temizlik ve hijyen konusunda ciddi sıkıntılar yaşandığı belirtildi. Mahpuslara dezenfektan verilmediği bilgisinin yer aldığı raporda yaşanan ihalelerinde öne çıkan başlıklar şunlar:
- Covid tedbirlerinin mahpusların sağlığa erişim haklarını engellediğini, diş ağrıları sebebiyle yaklaşık 1 yıldır hastaneye sevklerinin yapılmadığını belirtmişlerdir. Mahpuslar sağlık sorunları sebebiyle revire çıkarılmadıklarını, covid nedeniyle doktorun sağlık şikâyetlerini ve kontrollerini koğuş kapısında gerçekleştirdiğini belirtmişlerdir. Bu kapsamda mahpuslar sağlık sorunlarını ellerindeki ağrı kesicilerle şu aşamada geçici olarak gidermeye çalıştıklarını belirtmişlerdir.
AYAKTA SAYIM DAYATMASI
- Akçadağ Hapishanesi’nde ayakta sayımın dayatıldığını ve bu yüzden haklarında tutanak tutulup disiplin cezası aldıklarını, 1’er, 2’şer, 3’er günlük hücre cezalarının verildiğini belirtmişlerdir.
- Hapishane personellerinin bireysel, keyfi ve tahrik edici söz ve davranışlarının olduğunu ifade etmişlerdir. Kıyafet kotası bahanesiyle kıyafetlerin verilmediğini ve ailelerinin gönderdiği kıyafetlerin ise eski olduğu bahanesiyle alınmadığını, bu şekilde gelen kıyafetlerin verilmeyip depoya kaldırıldığını belirtmişlerdir.
TÜM SOSYAL AKTİVİTELER KALDIRILDI
- Ceza İnfaz Kurumlarında istenilen gazetelere ulaşımın imkansız olduğu ve özellikle mektuplara el konma, göndermeme uygulamalarının olduğu belirtilmiştir. Birçok Hapishanede kargoların ya hiç verilmediği ya da çok geç verildiği hususu dile getirilmiştir. Başvurular üzerine yapılan ziyaretlerin yapıldığı tüm hapishanelerde sosyal aktivitelerin tamamen kaldırıldığı belirtmiştir. Bu kapsamda mahpuslar tamamen tecrit altında olduklarını dile getirmişlerdir.
PANDEMİ İLE BİRLİKTE İHLALER ARTTI
Hapishanelerde birçok hak ihlali yaşandığının belirtildiği rapora göre, pandemi döneminde hak ihalleri artarak devam etti. İhlallerin başında ise hasta mahpusların tedavi edilmemesi geliyor. Tedavi edilmediği için hasta hasta mahpusların hayatını kaybettiğinin belirtildiği raporda yer alan tespit ve öneriler şunlar:
- Hapishanelerde hasta tutukluların tedavi koşullarının derhal sağlanması gerekmektedir. Hapishanelerde mahpuslara yönelik işkence ve kötü muamele uygulamalarından derhal vazgeçilmeli; hukuka aykırı fiiller gerçekleştiren kamu görevlileri hakkında etkin soruşturma mekanizmaları işletilmelidir.
MAHPUSLARIN MAHREMİYET HAKKINDA SAYGI DUYULSUN
- Hapishanelerde mahpusların mahremiyet hakkına saygı duyulmalı; mahrem alanlarını gösteren kameralar derhal kaldırılmalıdır. Mahpusların sosyal ve kültürel etkinlik gerçekleştirmeleri için gerekli olanaklar sağlanmalıdır.
- Hapishanede kalan mahpusların özgürlüğünden alıkonulduğu süre boyunca sağlıklı bir ortamda kalmaları için gerekli temizlik araçları kendilerine verilmeli, kişisel koruyucu malzemeler ile temizlik malzemelerinin kantinden ücreti karşılığında değil, ücretsiz erişimi sağlanmalıdır, hijyen koşullarına dikkat edilmeli, pandemi koşulları dikkate alındığında temizlik ve sağlık konularında titiz davranılması gerekmektedir.
ADALET BAKANLIĞI VE MECLİSE ÇAĞRI
- İnceleme yapan kurum üyeleri ve yetkilileri; hapishane rejimi, fiziki koşullar ve mahpuslara yönelik hukuka aykırı gerçekleştirilen muameleler hakkında etkili bir idari ve yargısal denetim sağlanması gerektiğini tespit etmiştir. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele ya da Cezanın Önlenmesi Sözleşmesi Seçmeli Protokolüne uygun şekilde "bağımsız" ulusal denetim mekanizmalarının oluşturulması için hükümeti derhal gerekli çalışmaları başlatmaya davet etmektedir. Ceza İnfaz Kurumlarında yaşanan hak ihlallerine karşı Adalet Bakanlığı’nı ve TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu’nu göreve davet ediyoruz.
SALGINA KARŞI TEDBİRLER ARTTRILSIN
- Bilim Kurulu ve Adalet Bakanlığının açıkladığı ölçüler doğrultusunda hapishanelerde salgına ilişkin tedbirler artırılmalıdır. Bu çerçevede hapishane temizliği, dezenfekte edilmesi, infaz koruma memurlarının sosyal temas kurallarına uyması öncelikli önerilerdir. Hapishanelerin, Milletvekilleri, Baro temsilcileri ve STK’lerden oluşan bir heyetle Koronavirus tedbirlerine uygun bir şekilde ziyaret edilmesi ve özellikle açlık grevlerine dair hapishanelerde yaşanan sürecin doğrudan gözlemlenmesi gerekmektedir.
İNFAZLARI YAKILAN MAHPUSLAR TAHLİYE EDİLSİN
- Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik ile uygulanmaya başlanılan hükümlerin bir an evvel ortadan kaldırılarak tahliye hakları engellenen, infazları yakılan mahpusların ivedilikle tahliye edilmeleri için gerekli işlemler daha fazla hak ihlaline sebebiyet vermeden yapılmalıdır.
