Gecelik TL swap faizleri artıyor | Hakan Kara: Kur ekonominin ateşi gibidir, hastalık semptomudur
ARTI GERÇEK - Yurtdışında gecelik TL swap faizlerinde yukarı yönlü ivme devam ediyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığında yapılan koltuk değişimi sonrasında ilk işlem gününde yurtdışında gecelik TL swap faizleri yüzde 1,100 seviyesini aştı. Haftalık TL swap faizleri ise yüzde 250 seviyesine çıktı.
Londra swap piyasasında gecelik TL faizi yüzde 1,400'e yükselerek, Refinitiv (küresel finansal veri sağlayıcısı) verilerine göre en az 10 yılın en yüksek seviyesini gördü. Londra swap piyasasında gecelik TL faizi, para biriminin yerel seçimler öncesinde baskı altında kalmasıyla Türkiye bankalarının Londra piyasalarına likidite akışını durdurmasının ardından iki yıl önce Nisan 2019'da yüzde 1,000'i aşarak yakından takip edilmeye başlandı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın sıkı para politikası yanlısı TCMB Başkanını haftasonu görevinden alıp yerine sıkı tutumu eleştiren yeni bir başkan ataması TL'de yüzde 15'lik düşüşe neden olarak Türk piyasalarında çalkantıya sebep oldu. Londra swap piyasasında gecelik TL faizi, para biriminin yerel seçimler öncesinde baskı altında kalmasıyla Türk bankalarının Londra piyasalarına likidite akışını durdurmasının ardından iki yıl önce Nisan 2019'da yüzde 1,000'i aşarak yakından takip edilmeye başlanmıştı.
2019'DAKİ GİBİ BDDK'DAN HENÜZ BİR SINIRLAMA YOK
Henüz piyasalarda Türkiye'de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından devlet bankalarına 2019'da olduğu gibi yabancı piyasalara swap, spot ve vadeli işlemlerini sınırlandırma talimatı verdiğine dair ise bir kanıt yok. BDDK swap sınırlamaları ilk kez Ağustos 2018 kur krizini ardından uygulanmaya alınmıştı. TL'nin değer kaybetmesini önlemek adına yabancıların dövizle TL likiditesi sağlamasını engellenmişti. Düzenleme TL'nin konvertibilitesini azalttığından oldukça eleştirilmişti.
Cuma gününü yüzde 14,2 seviyesinde kapatan haftalık swap faizleri TCMB'deki görev değişikliğini takip eden ilk işlem gününde yüzde 100'e yükselmişti.
TCMB'deki görev değişiminin ardından ilk işlem gününde dolar/TL'de ilk kotasyonlarda yüzde 16'ya varan yükseliş kaydedilmiş ve 8,47 seviyeleri kaydedilmişti. Kurda dalgalı bir gün yaşanırken kapanış 7,80 civarında olmuştu.
BIST 100 endeksi günü yüzde 10’a yakın kayıpla tamamlarken, Türkiye’nin 10 yıllık lira cinsi tahvil getirisi 483 baz puan yükselerek yüzde 18,89’dan kapandı. Aynı vadedeki dolar cinsi tahvil getirisi ise bir günde 138 baz puan tırmandı.
Türkiye’nin beş yıllık CDS primi rekor günlük yükselişle 455 baz puana çıktı. Dolar/TL’nin üç aylık opsiyon volatilitesi de yüzde 32’ye ulaştı.
Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara, kurdaki ve swap faizlerindeki gelişmelerle ilgili, Twitter'dan yaptığı paylaşımda, "Kur ekonominin ateşi gibidir, hastalık semptomudur. Swap piyasasında faizi yüzde 700’e çıkararak kuru düşürmek, hastayı buzlu suya atarak ateşini düşürmeye benzer. Dışardan ölçülen ateş geçici bir süre düşer, fakat ısı vücut içinde kaldığı için sonrasında ateş daha da yükselebilir" dedi.
Londra swap piyasası 2019 yılında da gündeme gelmişti. Türk bankalarının Londra piyasalarına TL akışını kesmesiyle Nisan 2019'da TL swap faizleri yüzde 1200'e kadar çıkmıştı. Ardından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankaların bu tür işlemlerine özkaynaklar üzerinden sınırlama getirmiş ve işlem hacimleri de çok düşük seviyelere inmişti.
Swap faizinin yükseltilmesiyle yabancı yatırımcıların TL borçlanarak Türk Lirası karşısında açığa satış pozisyonu almasının maliyeti yükseltiliyor. Bu yolla TL'nin değer kaybetmesinin önüne geçilmesi hedefleniyor. Ancak bu yöntemin serbest piyasa dinamikleriyle örtüşmediği ve yabancı yatırımcının TL cinsi varlıklara olan güvenine uzun vadeli zarar verdiği eleştirilieri yapılıyor.
SWAP NEDİR?
TCMB'nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:
"İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin 10 yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir. Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır."
Swap, TCMB'nin terimler sözlüğünde de aktarıldığı gibi özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.
2019 YILINDA NE OLMUŞTU?
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 2019'un Ağustos ayında Türk Lirası'nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmişti.
Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir ayağı döviz diğer ayağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25'ini geçemeyeceğini açıklamıştı.
Bu sınırlamaya, bankaların vadeli TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dahil edildiği belirtilmişti. BDDK'nın aldığı bu önlem, TL'nin kayıplarını geri almasında ön ayak olmuştu.
