Türkiye sahte bilimsel yayın çıkaran ülkeler arasında

Türkiye’de son yıllarda 'Kuran dinletilen balıklar daha hızlı mı büyüyor?', 'Şeytanla mücadele edecek insanın eğitimi nasıl olmalı?' gibi konularla gündeme gelen üniversitelerin bilimsel yayın kalitesi sorgulanmaya başlandı.

İstatistikler Türkiye’de son yıllarda üniversitelerin ve buna paralel olarak bilimsel yayın sayısının artmasına rağmen yayın kalitesinin giderek düştüğünü gösteriyor.

AÇILAN ÜNİVERSİTELERİN STANDARTLARI DÜŞÜK ÖĞRETİM ÜYESİ YETİŞTİRMESİ EN BÜYÜK ETKEN

Deutsche Welle Türkçe'den Gülsen Solaker'in Scientific Journal Rankings verilerinden hazırladığı habere göre, 2017’de Türkiye dünya bilimsel yayın sayısı sıralamasında 19'uncu sırada. Buna karşılık Türkiye’den çıkan yayınlara yapılan ve yayının kalitesini gösteren uluslararası atıf sayısı her geçen yıl önemli oranda düşüyor.

ODTÜ bünyesinde 2009'da kurularak Türkiye ve dünya üniversite sıralamalarını yapan URAP'ın (Akademik Performansa Göre Üniversite Sıralaması) koordinatörü, ODTÜ eski Rektörü Ural Akbulut durumu şu sözlerle özetliyor:

"Dünyada bilimsel makaleler kalite açısından dört gruba ayrılır. Saygınlık açısından ilk yüzde 25’lik dilim en yüksek kalitededir, sonra saygınlık oranı giderek düşer. Son yüzde 25’lik dilim saygın bile denilemeyecek makalelerdir, ya çok az atıf alır ya da hiç almazlar. Bizim araştırmalarımıza göre dünyanın ortalaması genelde ilk ve ikinci yüzde 25 civarında, üçüncü ve dördüncü dilimde dünyada çok az makale var. Türkiye'de ise tam tersi."

Akbulut, son yıllarda Türkiye’de dördüncü kategori makale sayısında ciddi oranda artış bulunduğunu belirterek, çok fazla üniversite açılması ve bunlara öğretim üyesi bulunamaması, yeni açılan bazı üniversitelerin standartları düşük doktora vermesi ve bu kişilerin öğretim üyesi olmasının bunda etken olduğunu belirtiyor.

'SAHTE DERGİ VE KONGRELER BİLİMSEL YAYINLARI OLUMSUZ ETKİLİYOR'

Türkiye’deki bilimsel yayınların kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir başka faktör de 'yağmacı/sahte' olarak adlandırılan dergi ve kongreler.

Cumhuriyet Üniversitesi'nden Selçuk Beşir Demir'in Journal of Informetrics dergisinde Kasım 2018’de yayımlanan makalesine göre, dünyada en çok sahte dergi çıkaran ülkeler arasında Hindistan ve Nijerya ile birlikte Türkiye de var. Bu çerçevede Yüksek Öğretim Kurumu’nun (YÖK) geçtiğimiz Mart ayında bu dergilerdeki yayınların akademik yükseltmelerde artık etken olmayacağı yönünde aldığı karar akademik çevrelerde olumlu karşılandı.

Bu tür dergilerin yanı sıra ciddi akademik çevrelerin çok rahatsız olduğu bir başka sorun da sahte kongreler. ODTÜ eski Rektörü Ural Akbulut 'yağmacı ve sahte' olarak adlandırılan bu kongreleri şu sözlerle tarif ediyor:

"Sahte kongre olayında herhalde dünyada maalesef belli bir yere gelmişizdir diye düşünüyorum. Çünkü bazıları non-stop kongre düzenliyor. Aynı kongrede bir bakıyorsunuz biyolojiden başlıyor, teknoloji, mühendislik, makine, elektrik bütün alanları sıralıyorlar. ‘Ne olursan ol gel, yeter ki bize o parayı ver' diyorlar yani."