'Say Nothing' dizisi tartışma yarattı: Eski IRA militanı Disney'e dava açıyor

Artı Gerçek - Kuzey İrlanda'nın anayasal statüsü ile ilgili politik ayrışmalarda bağımsızlığı savunan ve çoğunluğunu kendine cumhuriyetçiler adını veren katolik cemaatine bağlı grupların oluşturduğu silahlı bir hareket olan İrlanda Cumhuriyet Ordusu'nun (IRA) eylemlerini; militanlarının radikalleşme, çözülme süreçlerini ve barış müzakerelerine doğru giden dönemi anlatan FX yapımı dizi, İngiltere ve İrlanda'da tartışmaları beraberinde getirdi.

Birleşik Krallık'ta 1960'larda başlayan ve 'The Troubles' (Sorunlar) olarak adlandırılan 38 yıllık çatışma dönemindeki silahlı eylemlerin nasıl gerçekleştiğini aydınlatmayı ve IRA'nın geçmişini kayda geçirmeyi amaçlayan Boston Üniversitesi'ne bağlı sözlü tarih çalışması 'Belfast Project'in (Belfast Projesi) eski militanlarla yaptığı bire bir mülakatları merkezine alan dizi, New Yorker yazarı Patrick Radden Keefe'in aynı adlı romanından uyarlandı.

IRA'nın üstlendiği Old Bailey bombalı eyleminden sorumlu tutulan Marian Price'ı örgütün 1972'de infaz ettiği ve cesedine yıllarca ulaşılamayan on çocuk annesi Jean McConville'in gerçek faili olarak temsil etmesi, diziyi yakın zamanda mahkeme salonlarına taşıyacak.

Marian Price'ın avukatı tartışmalı FX dizisi için “daha fazla yayın başarısı karşılığında müvekkilimize ölçülemez zarar verdi" diyerek yapımın Price hakkında “haksız” iddialarda bulunduğunu söylüyor.

İLK ADIMI ATTI

Price, Disney'e dava açmak için ilk adımları attı.

Price'ın avukatı Peter Corrigan çarşamba günü yaptığı açıklamada, müvekkilinin İrlanda'da Disney'e karşı “yasal işlem başlatmak zorunda kaldığını” duyurdu. Radden Keefe kitabında, Kuzey İrlanda'nın “Kayıplar ”ından biri olan McConville'i öldüren kurşunu, şu anda evli olduğu için Marian McGlinchey adını kullanan Price'ın ateşlediğini iddia ediyordu. Dizinin finalinde bu haber anlatılırken Price'ı Hazel Doupe, McConville'i ise Judith Roddy canlandırdı.

Corrigan yaptığı açıklamada ayrıca, “Bağlam göz önüne alındığında, müvekkilimize yöneltilen suçlamadan daha korkunç bir suçlama tasavvur etmek zordur” dedi.

'İDDİA EN UFAK BİR KANITA DAYANMIYOR'

Corrigan daha önce de McConville cinayetine karışmakla suçlanan ve Belfast Projesi'ndeki ses kayıtlarının yasal olarak kabul edilebilir delil olmaması nedeniyle davası reddedilen başka bir eski IRA militanını savunmuştu.

Corrigan sözlerini şöyle sürdürdü: “Boston College'ın ilgili ceza yargılamasının her aşamasında yer almış biri olarak, söz konusu iddianın en ufak bir kanıta dayanmadığı açıktır. Uluslararası ölçekte yayınlanan bu tür iddialar sadece haksız değil, aynı zamanda daha büyük bir yayın başarısı karşılığında müvekkilimize ölçülemez bir zarar vermeyi amaçladıkları düşünüldüğünden, aynı ölçüde iğrençtir. Müvekkilimiz şimdi Disney'den yaptıklarının hesabını sormak için yasal işlem başlatmak zorunda kalmıştır."

Kuzey İrlanda'nın hukuk sistemine göre davacılar, dava açmak istiyorlarsa öncelikle dava edecekleri kişiye bir bildirimde bulunmak zorunda. Davalının bildirime yanıt vermesi gereken süre ise 21 gün ile sınırlandırılıyor.

'MUHBİR OLDUĞUNA DAİR KANIT YOK'

Hollywood Reporter'ın haberine göre, konuya ilişkin yapım şirketi FX yorum yapmayı reddetti. Kuzey İrlanda'da 'The Troubles' (Sorunlar) diye adlandırılan şiddet döneminde İngiliz ordusu için muhbirlik yapmakla suçlanan McConville, 1972 yılında Cumhuriyetçiler tarafından kaçırılarak öldürülmüştü ve bu infaz, sürecin faili meçhul cinayetleri arasına girmişti. McConville'nin kalıntıları 2003 yılında İrlanda'da bir plajda ortaya çıkarıldı. Kuzey İrlanda Polis Ombudsmanı tarafından 2006 yılında yürütülen bir soruşturmanın sonuçlarına dayandırılan açıklamada, muhbirlilikle suçlanan McConville'in İngiliz ordusuna bilgi aktardığına dair herhangi bir kanıt bulunmadığı ifade edildi.

JOSH ZETUMER: 'JEAN MCCONVİLLE'İN KATİLİ O'

Radden Keefe, Price'ın "Say Nothing" kitabı için yorum yapmadığını, ancak kitabın yayınlanmasının ardından iddiaları "şiddetle reddettiğini" söyledi. The Hollywood Reporter'ın söz konusu sahne ile ilgili sorusu üzerine dizi sorumlusu Josh Zetumer, dizinin cinayetle ilgili tasvirinin "spekülatif" olmadığını söyledi. Radden Keefe'nin vardığı sonuçların birden fazla kaynak tarafından kontrol edildiğini kaydeden Zetumer, "Sonun kesin olması gerekiyor: Jean McConville'in katili bu. Eğer Patrick böyle düşünmeseydi, bunu basmazdı. Biz de öyle hissetmeseydik, bunu televizyona koymazdık" diye konuştu.

DİZİDE CİNAYETİN TASVİR EDİLMESİNİ 'KORKUNÇ' OLARAK NİTELENDİRDİ

"Say Nothing"in 14 Kasım'da ABD'de ve İngilizce konuşulan ülkelerde yayınlanmasının ardından hem beğeni hem de sert eleştiler aldı. Dizi, "The New York Times", "The New Yorker", "Vanity Fair" ve "Vulture"ın yılın en iyi dizileri listelerinde yer aldı.

Yakın tarihi anlatması nedeniyle Kuzey İrlanda'daki pek çok kişi için de hassas bir konu olan dizi, McConville'in on çocuğundan biri olan Michael'ın kasım ayında öfkeli bir açıklama yapmasına neden oldu. Diziyi izlemediğini belirten Michael, annesinin öldürülmesinin dizide tasvir edilmesini "korkunç" olarak nitelendirdi ve "Bunu yaşamadığınız sürece, bunun ne kadar zalimce olduğunu asla anlayamazsınız" diye ekledi.

Pazartesi günü Belfast Telegraph, 2009 yılında "Gerçek IRA" saldırısında öldürülen bir İngiliz askerinin ailesi tarafından yazılan bir mektubu yayınladı. Price, "Gerçek IRA" üyeleri tarafından medyayı aramak ve sorumluluğu üstlenmek için kullanılan bir cep telefonu satın almaktan suçlu bulunmuştu.

İngiliz askerinin annesi, mektubunda Price'ın açtığı davaya yanıt verdi. Geraldine Ferguson, Telegraph'a verdiği demeçte, "ölçülemez zararın' gerçekte neye benzediğini acı kişisel deneyimlerimizden çok iyi biliyoruz çünkü oğlumuz öldürüldüğünde başımıza gelen buydu. Belki Marian Price dizideki tasvirinden gerçekten rahatsız olmuştur; belki de bu suçtan gerçekten masumdur - bu onunla vicdanı arasında - ama burada büyük bir ikiyüzlülük kokusu alıyorum ve bu bize hiç de iyi gelmiyor" dedi. (Kaynak; Hollywood Reporter, The Guardian,The Iris Times, Belfast Telegraph)