Tatil okumaları için kitap kurtlarına öneriler

Fatma YÖRÜR

ARTI GERÇEK- Türkiye, çalışma saatleri çok uzun, kitap okuma saatleri oldukça kısa bir ülke. On günlük bayram tatili arayı kapatmak için bir fırsat. Bu zaman dilimine siyasetten romana şiirden çocuklara güncel kitap önerilerini sizler için derledik.

Sıradan insanların hayallerini toplumun aynasına yerleştiren kitap

Zamanın İzinde, geçmişin izleri ile geleceğin düşleri arasında mekik dokuyan bir çalışma.

Arşiv kültürü olmayan Türkiye’nin arşiv kültürüne sahip usta belgesel sinemacı ve yazarı Enis Rıza’nın seçtiği ve uzun bir yüzyıldan parçalar yansıtan fotoğraflarla, yazar Ercan Kesal’ın kendi hayatından esinleri birleştiren metinlerin yer aldığı eser, sıradan insanların hayallerini toplumun aynasına yerleştiriyor.

Kesal kitap hakkında, "Geçmişten gelip bugünü de kapsayarak yarına devam eden toplumsal tarihimizin yüz yılını içeren geniş bir parantez" diyor ve ekliyor:

"Fotoğraflarla Türkiye Tarihi'ne bakarken bu süreçte John Berger yanı başımdaydı."

Ayrıntı yayınlarından çıkan kitap tanıtımında şu ifadeler yer alıyor: "Dün geçmişte kalırken, yarına yeni yüzler ve yeni sözlerle varılır. Ama her yüz dünün acılarını kırışıklarla taşır ve her sözün bağrında da yarım kalmış hayaller saklıdır. Geçmiş bitmemiştir, şarkıların, resimlerin ve umutların içinde sonsuz bir nehir gibi yenilenerek akar. Zamanın İzinde, bizi o nehrin sert kıvrımlarına götürür ve ışığın suda parladığı kısa anlara daldırıp çıkarır, ifadeleri kitap tanıtımında yer alıyor."

Simgeler ve sembollerle bir ressam ve Yahudi mültecinin karşılaşması

Nobel edebiyat ödüllü Patrick White’ın Arabadakiler eserini Türkçe’ye Murat Belge kazandırdı. Eser yazarın roman sanatında zirveye ulaştığı dönemin başyapıtı olarak yorumlanıyor.

Simgeler ve sembollerin odakta olduğu kitap, İletişim Yayınları’ndan raflarda yerini aldı.

Miss Hare bir zamanların büyülü Xanadu’sunun harabeleri arasında dolanırken yerli bir ressam ve Yahudi bir mülteci ile karşılaşır. Mrs. Godbold’un da ekibe dahil olmasıyla birlikte "arabadaki" dört karakteri ortak bir yazgıda kenetleyen yolculuk başlar.

Geçmişte her biri çeşitli şekillerde dışlanan ve incinen bu dört karakterin kurtuluşu aradığı yolculuk Nazi Almanyası’ndan Avustralya kırlarına, Kabbala geleneğinden çarmıha geriliş mitine uzanacaktır. Geniş bir kültürel coğrafyayı insanî bir ışıkla aydınlatan Arabadakiler kolektif hafızadaki acı verici deneyimleri sanatsal bir imkâna dönüştürmenin yolunu arıyor.

Carolyn Blıss, "White’ın Arabadakiler romanı bir araya geldiklerinde bir insan ve bir toplum meydana getiren dört yetiyi simgeliyor" ifadelerini kullanıyor.

Demokrasi için seçimle işbaşına gelmek yetmiyor

Thomas Paine’in İnsan Hakları kitabını Türkçe’ye İletişim Yayınları kazandırdı. Türkiye'nin içinde bulunduğu durum gözönüne alındığında kitap hayli ilgi çekeceğe benziyor.

Kitap, Avrupa’nın yüzyıllar önce verdiği demokrasi mücadelesini hatırlatırken, Fransız Devrimi’nin cumhuriyetçi ve demokrat dalgasının, İngiliz parlamenter monarşi düzenini yıkmasından korkan Edmund Burke’ün 1789 devrimini itibarsızlaştırmak için yazdığı kitaba verilmiş iyi bir yanıt olarak yorumlanıyor.

Paine’e göre özgür bir ülke, kişiler tarafından değil, doğal hakları garanti altına alan, bu anlamda adil olan yasalar tarafından yönetilmeli: "Seçimle işbaşına gelme sistemi de eğer sonunda iş başına gelen sınırsız yetki kullanacaksa, doğal hakları ihlal edecekse, fiiliyatta monarşidir, mutlakiyettir. Seçimle işbaşına gelen sınırsız egemenlik kullanacaksa aynı anlamda ve aynı derecede despotik bir yönetim kuruyor demektir."

Ayşen Candaş, Thomas Paine, hakkında şunları söylüyor: "Hem Amerikan Devrimi’ne hem Fransız Devrimi’ne katılmış, bunları desteklemiş, yazdığı broşürlerin ve kitapların her iki devrimin üzerinde büyük etkisi olmuş, Aydınlanma yüzyılının simgesel düşünür ve siyasetçilerinden biridir.

Çoğunlukçuluğa ve plebisite indirgenmiş, adalete, eşitliğe ve özgürlüklerin garantisine dair özü giderek yok edilen, içi boş bir demokrasi anlayışının yükseldiği günümüzde, İnsan Hakları’nda savunulan cumhuriyetçi ve demokrat ilkeler, eşit vatandaşlığı, müşterekleri, dayanışmayı savunanlar için önemli bir esin kaynağı olmaya devam ediyor."

Yeni insanlar yeni aşklar yeni şarkılar

Yapı Kredi Yayınları son dönem ağırlığı çocuk kitaplarına verdi ve çok da iyi yaptı.

Minikler için çok sayıda seçeneğin yer aldığı kitaplar arasında bayram tatili ve okul öncesi önerimiz Eşek Klan. Mustafa Delioğlu’nun çizimleriyle basılan eser, 9-12 yaş için ideal ve hayatın başındaki çocuklara içinde yaşadıkları dünyaya dair yeni sorular veriyor. Barışı ve birlikteliği hikaye ediyor.

'Eşek Klanı Büyük Su’ya açılıyor, macera devam ediyor!' diyen Yapı Kredi, zorlu bir yolculuğun ardından, evlerinden çok uzaktaki yeni topraklara ulaşan ve burada Eşek Klanı’na katılan Orka ve Şin’in hikayesini paylaşıyor. Kölecilerden alınan gemiyle Büyük Su’da bir araştırma gezisine çıkan Orka ve dostları, denizin sert yüzüyle sınandıkları günlerin ardından, kendilerine hiç benzemeyen "sarışın" insanlarla dolu bir klanla karşılaşıyorlar. Bu "denizci" halkla kurulan dostluk, yeni aşkları, yeni şarkıları ve yeni bilgileri de beraberinde getiriyor.

'Şiir bir dünya algısı bir zihniyet ürünüdür'

Şiir adeta modası geçmiş bir sanata dönüşürken, Doğan Hızlan zamana direnerek şiiri gündeme müthiş bir derlemeyle getiriyor. Şiirin Coğrafyası'nda Hızlan, Türkiye şiir coğrafyasının özelliklerini taşıyan şairleri bu kitapla okura taşıyor.

Şiirler, dizeler çevresinde bulduğu düşüncelerin, duyarlıkların, temaların altını çizerek şairlerin kaynaklarına yöneliyor. Şiirin arkasındaki tarihe, topluma, kültüre, sanata yeni yaklaşımlarda bulunuyor. Şiirin eninde sonunda bir dünya algısı, bir zihniyet ürünü olduğunu ama dille işlediğini belirtiyor.

Şairler coğrafyasından şiirinin ustaları listesinde Ülkü Tamer, Nâzım Hikmet, Mahmut Temizyürek, Ahmet Oktay, Ahmet Telli, Hilmi Yavuz, Tevfik Fikret, Yahya Kemal, Refik Durbaş, Şükrü Erbaş, Egemen Berköz, Orhan Veli, Ataol Behramoğlu gibi şairlerin yanı sıra Nurullah Ataç da edebiyatın "kurucu eleştirmen"i olarak yer alıyor.

"Hiç kuşkusuz şiir coğrafyasının içine ben her zaman kendimi koydum. Öyle şairler, öyle şiirler vardır ki belli bir coğrafyada ikamet edemezsiniz... Şiir dünyasının vatandaşı olduğunuzda sınırlar, diller, ırklar, dinler birden bir lav külünün altında kalır. Şiirin coğrafyasında, nehirler, yollar, sınırlar yoktur. Sadece dizelerin anımsattığı toprak vardır."

İhmal edilen fenomen 'Beden felsefesi'

Dünyanın Teni fenomenolojinin önde gelen isimlerinden Merleau-Ponty'nin eseri. 2017’e üçüncü basımını yapan kitap Metis Yayınları'ndan raflarda.

Merleau-Ponty felsefesi konusunda bir klasik haline gelmiş olan kitapta Beden ve Ten, Başkası, Aşkınlık, Cogito, Zaman ve Algı kavramları çevresinde örülmüş on inceleme yer alıyor.

Bu incelemeler, bir yandan filozofun bu temel ilgisinin belirginleşmesine katkıda bulunurken, diğer yandan aktarmakla yetinmeyerek temalarını yorumlayıcı, kişisel bir düzeye yükseltebildikleri için, felsefe okuru açısından heyecan verici bir bütün oluşturuyorlar.

Önsözünü Zeynep Direk’in yazdığı eser, yazarın Algı Sorunsalına Giriş bölümüyle başlıyor. Merve Rümeysa Tapınç’ın Kuramsal Bilgi ve Algısal Deneyim bölümüyle devam eden kitapta, Başkası ve Aşkınlık bölümünü Erdem Gökyaran kaleme alıyor. Gülcevahir Şahin Granade’nin Cogito başlığını, Zeynep Savaşçın’ın Algısal İnanç bölümü takip ediyor.

Zamansallık Düşüncesi ve Düşüncenin Zamansallığı Ömer Aygün tarafından kaleme alınırken kitap beden ve algıya odaklanarak devam ediyor. Güncelin kısır tartışmalarından sıkılıp kendine dönmek isteyenler için iyi bir seçim olabilir.

Gazeteciliğin Kendine, Neoliberalizm ve Sanal Âlemin Basına Ettikleri

Gazeteci, yazar, belgeselci Ümit Kıvanç’ın yeni kitabı O Meslek Bunalımda, gazeteciliğin sadece Türkiye’de içinden geçilen süreçteki zorluklarını değil, gazeteciliği dönemin teknolojik dönüşümlerinin yarattığı etkilerle birlikte ele alıyor.

İnternetin gazeteciliği kârlı bir iş olmaktan çıkardığını iddia eden Kıvanç; dünyanın çeşitli ülkelerinde gücü ele almaya başlayan popülist-faşizan hareket ve liderlerin gazeteciliğe savaş açmış olması; "yalan haber" fenomeni; basının bağımsızlığının giderek tamamen sona erişi; yaşadığımız şiddetli ve aralıksız enformasyon sağanağı altında algı, yorum, çıkarsama, muhakeme gibi şemsiyelerimizin paramparça oluşu; gazetecilerin birer PR ajanına dönüşmesi; yanlış bilgilenmeden post-truth (gerçek sonrası) kavramının egemenliğine uzanan süreçte ‘’haber’’ dediğimiz şeyin, ‘’gazeteci’’ dediğimiz kişinin varolmaya devam edip edemeyeceği; sosyal medyanın birincil haber kaynağına dönüşmesi ve tabii, trollerin dünyasına eğiliyor.

Ümit Kıvanç’a göre, yaşanan öznel bunalıma ve nesnel tehditlere rağmen devam eden ‘’mesleği hakkıyla sürdürebilme kaygısı’’ gazeteciliğin sınırlarını aşan bir öneme sahip.

"Kitabı P24 Medya Kitaplığı’nın bütün diğer kitapları gibi gazetecilere, gazetecilik öğrencilerine, gazetecilik okullarının kütüphanelerine ücretsiz olarak ulaştıracağız" diyen yayınevi kitabı temin etmek isteyenleri bit.ly/umitkivanc adresine yönlendiriyor.