Bakanların vekil adaylığı yasalara aykırı

Oğulcan ÖZGENÇ

ANKARA - 14 Mayıs seçimleri yaklaşırken bakanların milletvekili adayı olması gündemde. Tartışmalar sürerken AKP Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Fuat Oktay dahil mevcut 17 bakanın milletvekili adayı olacağına yönelik açıklaması hakkında "Bizim sistemimize, anayasal ve yasal sisteme göre bakanlarımızın istifa etmesi gerekmiyor" dedi.

Peki, yasal ve anayasal olarak bakanların vekil adayı olması mümkün mü? Hukukçular, bu konu ile ilgili ne diyor?

'İSTİFA ETMELERİ İÇİN BELİRLENEN SÜRE DOLDU'

Ali İhsan Yavuz’un açıklamasını değerlendiren İdare Hukukçusu Prof. Dr. Metin Günday’ göre, Anayasa açısından milletvekili seçilme niteliği taşıyan herkes aday olabilir. Ama kişi kamu görevlisiyse Milletvekili Seçim Kanunu’na göre istifa etmesi gerekiyor. Günday bunun gerekçesinin, bakanların ellerindeki kamusal yetkiyi kullanmasının önüne geçilmesi olduğunu söyledi.
Günday, Kanun’un Yüksek Seçim Kurulu takvimini de şekillendirdiğini belirterek, “Kamu görevlilerinin istifa etmesi için gereken süre 16 Mart’ta doldu. Dolayısıyla treni kaçırmış görünüyorlar. YSK, bu noktada problem çıkarabilir” diye konuştu.

'BAKANLARIN VEKİL ADAYLIĞI İÇİN İSTİFA ETMESİ GEREKİR'

Milletvekili Seçim Kanunu’nun 18’inci maddesine göre kamu görevlilerinin milletvekili adaylığı için istifa etmeleri gerekiyor. Anayasa Hukukçusu Dr. Dinçer Demirkent, idarede bir statü belirlenirken o statünün hem kanunda nasıl korunduğuna hem de atama usulüne bakıldığına dikkat çekerek, şöyle dedi:

“Anayasanın 106’ncı maddesi uyarınca bakanlar, cumhurbaşkanı tarafından atanan ve bulunduğu bakanlığın en üst amiri olan kamu görevlileri olarak tanımlanmış. Bu halde; Milletvekili Seçim Kanunu’nun 18’inci maddesi, bakanların milletvekili adayı olması için istifa etmelerini gerektirir.”

Demirkent’in dikkat çektiği noktalardan biri de 6771 sayılı anayasa değişikliği. Bakanların siyasi sorumlulukları olmadığını vurgulayan Demirkent’e göre, 6771 sayılı anayasa değişikliği kanunun ruhu gereği, bakanlar ve cumhurbaşkanı yardımcıları hükümetteki siyasi yetkililer değil.

'AMAÇ KAMU GÖREVLİLERİNİN TARAFSIZLIĞI'

Ayrıca bu kişilerin parlamento ile ilişkileri de sert biçimde sınırlandırılmış durumda. Bu düzenlemenin amacının seçim dönemlerinde kamu görevlilerin tarafsızlığını sağlamak olduğunu belirten Demirkent, şunları söyledi:

“6771 sayılı anayasa değişikliği öncesinde anayasaya göre seçim öncesinde seçimlere ilişkin üç hükümet üyesinin, Adalet, İçişleri ve Ulaştırma Bakanlıklarının tarafsızlaştırma hükmü vardı. Bu hüküm kaldırıldı. Bu hükmün mantığı da şuydu: Seçimlere etki edebilecek kamu görevlilerinin tarafsızlaştırılması. Bu bakımdan bakanların hem bakanlığın en üst amiri olarak kamu görevini sürdürmesi hem de partinin milletvekili adayı olması anayasa ve kanunlar gereği mümkün değil.”