Freedom House ele aldı: Dijital ortamda seçim sürecine müdahale olabilir mi?
Artı Gerçek - ABD merkezli düşünce kuruluşu Freedom House, “Dijital Çağda Seçim İzleme” başlıklı pilot araştırma projesi kapsamında, aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 14 ülkedeki yaklaşan seçimleri inceledi.
Düşünce kuruluşu proje için, ülkelerdeki siyasi haklar ve internet özgürlüklerini göz önünde bulunduran bir “Seçim Kırılganlığı Endeksi” hazırladı.
Endeks, düşünce kuruluşunun her yıl yayınladığı Dünyadaki Özgürlükler ve İnternetteki Özgürlükler raporlarına, verilere ve analizlere dayanıyor.
“Seçim Kırılganlığı Endeksi”, incelediği ülkelerde seçim öncesi çevrimiçi ortamda etki operasyonları, internete erişimin engellenmesi ve sosyal medyada farklı gruplar arası gerilimler gibi yaşanabilecek sorunları tanımlıyor.
TÜRKİYE'DE 'SEÇİM KRILIGANLIĞI' YÜKSEK SEVİYEDE
Dijital alan, insan hakları ile seçim sistemi ve siyasi katılım olmak üzere üç kategoriye sahip endeks, her ülkeyi 25 gösterge üzerinden 0 ve 4 arası puanlandırıyor. Puanlamada en fazla 100 puan alınabilirken, bu skor seçim kırılganlığının en az olduğunu gösteriyor. 0 puan ise seçim kırılganlığının en fazla olduğunu gösteriyor.
VOA Türkçe’nin haberine göre Freedom House bu endekste, 14 Mayıs’taki seçimler için Türkiye’ye 33 puan verdi.
Freedom House, bu ay yayınladığı 2023 Dünyadaki Özgürlükler raporunda 32 puan ile Türkiye’yi “Özgür Olmayan Ülke” kategorisinde değerlendirmişti. Aynı şekilde 2022 yılındaki İnternetteki Özgürlükler raporunda da Türkiye, “Özgür Olmayan Ülke” kategorisinde yer almıştı.
Freedom House raporu: Türkiye bu yıl da 'özgür olmayan ülke'
Freedom House, proje için Türkiye’yi incelediği analizde, 14 Mayıs seçimlerinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AKP için önemli zorluk yaratabileceği yorumunu yaptı.
OHAL YETKİLERİ
Analizde, 6 Şubat Maraş depremlerine değinen Freedom House, depremden etkilenen 10 ilde ilan edilen 3 aylık Olağanüstü Hal’in (OHAL) hükümete temel hakları kısıtlayabilecek yetkiler verdiğini belirtti.
Bölgedeki yetkililerin çevrimiçi ve kamusal alanda kampanya materyallerini ve mitingleri engelleyebileceğine ve muhalefet partilerinin siyasi faaliyetlerinin kısıtlanabileceğine dikkat çekildi.
EKŞİ SÖZLÜK HATIRLATMASI
Analizde ayrıca, depremden sonra ‘görünüşte dezenformasyonun yayılmasını durdurmak’ için Twitter’a 12 saat boyunca erişimin engellendiği ve Ekşi Sözlük’e erişim yasağı getirildiği hatırlatıldı.
Freedom House, 2002’den beri iktidarda olan AKP’nin son 10 yılında, seçim yasalarının değiştirildiğini, yargı bağımsızlığına müdahale edildiğini ve muhalefeti susturmak için sert adımlar atıldığını belirtti.
Analizde, AKP iktidarı için şunlar söylendi:
“İlk zamanlarında bazı özgürleştirici reformları hayata geçirdikten sonra AKP hükümeti, 2016’dan bu yana muhaliflere karşı geniş kapsamlı bir baskı uyguladı. 2017’deki anayasal değişiklikler, Türkiye’yi parlamenter sistemden başbakanın olmadığı ve cumhurbaşkanının meclisin yorumu ya da onayı olmadan hükümeti atadığı bir süper başkanlık sistemine dönüştürdü.”
'DEPREMLERDE YETERSİZ DEVLET DESTEĞİ'
Freedom House analizinde, Altılı Masa’nın iktidara gelmesi halinde Erdoğan’ın politikalarından sert bir kopuş vadettiğini belirtirken, halkın ekonomik krize ve deprem sonrasında yetersiz görülen devlet yardımına tepkisiyle muhalefet partilerinin güçlenebileceği ve Erdoğan’ın yeniden seçilme şansının ciddi bir şekilde baltalanabileceği yorumunda bulundu.
‘Muhalefetteki anlaşmazlıklar Erdoğan’ı devirmeye zarar veriyor’
Öte yandan analizde, muhalefet ittifakındaki anlaşmazlıkların, Erdoğan’ı devirme çabalarına zarar verebileceği görüşü ortaya kondu.
Ayrıca seçim yasalarındaki değişikliklerin küçük partileri dezavantajlı konumda bırakabileceği tespiti dile getirildi.
DİJİTAL MÜDAHALE
Freedom House analizde, Türkiye’deki seçimlerden önce dijital ortamda gerçekleşebilecek müdahaleleri ise dört başlıkta sıraladı:
- Websitesi ve sosyal medya engellemeleri ve içerik kaldırma
- Bilgi manipülasyonu
- Tutuklamalar ve yargılamalar
- Taciz ve korkutma
Türkiye’de binlerce web sitesine erişimin engellendiğine ve bunların arasında birçok bağımsız medya ve yurttaş gazetecilik kuruluşlarının yer aldığına dikkat çeken Freedom House, böylesi teknik sansürün seçmenlerin sandığa gitmeden önce doğru ve çeşitli bilgi kaynaklarına erişmesini engellediğini belirtti.
'BAĞIMSIZ ANALİZE ERİŞİMİ ZORLAŞTIRIYOR'
Ayrıca analizde, 2020’de sosyal medya yasasının uygulamaya girmesinden sonra ilk yılda en az bin 197 haberin kaldırıldığı kayda geçildi.
Freedom House ayrıca, AKP yanlısı olarak değerlendirdiği kamu yayıncılarının ve hükümetin sosyal medya içeriğine müdahalesinin, seçmenlerin adaylara ve seçim kampanyalarına dair bağımsız analizlere erişimini zorlaştırdığını ifade etti.
'DEZENFORMASYON YASASI'
Kuruluş bunun yanında, geçen yıl yürürlüğe giren ‘Dezenformasyon Yasası’nın seçim öncesinde internet kullanıcılarına karşı kullanılarak muhalif sesleri bastırabileceği uyarısında bulundu.
Freedom House Araştırma Analisti Cathryn Grothe, söz konusu yasa için, “Bu yasa, seçimlerden önce yetkililerin bağımsız gazeteciliği, hükümeti eleştirenleri ve hükümetten hesap sormaya çalışan kişileri susturmasını kolaylaştıracak. Özellikle yargının büyük kısmı hükümeti desteklediği için yasaların kötüye kullanılması riski, seçim güvenliğini gerçekten etkileyebilir” ifadelerini kullandı.
'6 BİN KİŞİLİK TROL ORDUSU'
Freedom House, başka raporlara dayanarak, AKP’nin çevrimiçi ortamda 6 bin kişi civarında bir troll ordusunun çevrimiçi tartışmaları manipüle ederek, kendi siyasi gündemlerini yaydıklarını ve hükümet karşıtlarıyla sosyal medyada mücadele ettiklerini kaydetti.
Türkiye’de birçok gazetecinin, aktivistin ve vatandaşın, hükümet yetkililerini dijital ortamdan eleştirmesi, haberleri ve tartışmaları nedeniyle yargılandıklarını hatırlatan analiz, bu ortamın seçim öncesi otosansürü arttırabileceğine dikkat çekti.
Siyasetçilerin de çevrimiçi tacize maruz kaldığını söyleyen Freedom House, 2022’nin Ocak ayında CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun binlerce AKP yanlısı troll Twitter hesabının kendisini hedef alan bir kampanya başlattıklarını söylediğini anımsattı. (Kaynak)
