Kars'ta seçimler kıran kırana geçecek

Şenol BALI

VAN - Son yıllarda hiçbir partinin tam hakimiyet sağlayamadığı Kars’ta 31 Mart 2024 yerel seçimleri için de yarış bıçak sırtı gidecek. DEM Parti kayyım atanarak elinden alınan belediyeyi tekrar kazanmayı hedefliyor. Oyları düşüşte olan AKP ve MHP toparlanmanın, oylarını artırarak 14 Mayıs'ta vekil çıkaran CHP belediyeyi de kazanmanın hesaplarını yapıyor.

Kars, 300 bine nüfusu ile son yıllarda ekonomisi kötüye giden ve göçün arttığı kentlerden. İklim krizi ile beraber kış turizminin darbe yediği kentte hayvancılık da geriliyor. Kiraların son dönemlerde yüzde beş yüz arttığı kentte; yol, su ve çöp sorunu öne çıkıyor. Siyasi partiler, bu ve benzeri sorunların gölgesinde 31 Mart 2024'te yapılacak yerel seçimlere hazırlanıyor. Yaklaşık 180 bin seçmene sahip kentte son yıllarda tüm seçimler kıran kırana gidiyor. Kentte her seçim bir önceki seçimden farklı sonuçlanabiliyor.

KOZMOPOLİT YAPI

Kürtlerin, Terekemelerin, Azerilerin, Türkmenlerin ve Çerkezlerin beraber yaşadığı Kars, inanç olarak da kozmopolit bir yapıda. Kentte önemli bir sayıda Alevi nüfusu bulunuyor. Kozmopolit yapı her seçimde farklı bir denklemin kurulmasına yol açıyor.

KÜRT SİYASETİ YÜKSELİŞTE, MHP DÜŞÜŞTE

Kentte birçok seçimde partilerin aldığı oy oranı birbirine yakın. Bu yüzden son çeyrek asırda bir partinin kentte tam hakimiyet kurması söz konusu olmadı. Ancak rakamlar, Kürt siyasetinin yükselişte olduğunu, önemli bir tabana sahip olan MHP’nin oy kaybettiğini gösteriyor. AKP ile yapılan ittifak ve İYİ Parti’nin siyaset sahnesine çıkmasının ardından MHP'de yaşanan düşüş sürüyor.

GENEL SEÇİMLERDE DURUM

Kars'ın Türkiye Büyük Millet Meclisi'ndeki koltuk sayısı üç. 7 Haziran 2015’te yapılan seçimlerde yüzde 43,5 oy alan HDP iki, yüzde 27,2 oy alan AKP bir milletvekili çıkardı. Tekrarlanan 1 Kasım 2015 seçimlerinde oylarını yüzde 36,1'e yükselten AKP, az bir farklı iki milletvekili çıkardı. Oyların yüzde 34'ünü alan HDP de Meclis'e bir milletvekili gönderdi.

2018 Genel Seçimlerin de tablo değişmedi. MHP’nin desteğini alan AKP, oyların yüzde 49’unu alarak iki, HDP ise yüzde 31’ini alarak bir vekil çıkarabildi. Yüzde 14 oy alan CHP üçüncü parti olurken, İYİ Parti yüzde 7 oy alarak dördüncü oldu.

14 MAYIS'TA ÜÇ PARTİ BİRER VEKİL ALDI

14 Mayıs 2023 Genel Seçimlerinde ise kentteki tablo değişti. AKP, Yeşil Sol Parti ve CHP’nin birer vekil kazandı. Yeşil Sol Parti oyların yüzde 28’ini, AKP yüzde 25’ini, CHP yüzde 14’ünü aldı. İYİ Parti, yüzde 15 oy alarak oylarını ikiye katlarken, MHP yüzde 9’a kadar geriledi.

YEREL SEÇİMLERDE DURUM

Kentteki çok aktörlü yapı yerel seçimlerde de etkisini gösteriyor. Son dört dönemde belediyeyi AKP, MHP ve HDP’li başkanlar yönetti. 2004 Yerel Seçimlerini oyların yarısını AKP kazandı. Bu seçimlerde MHP ikinci, CHP üçüncü parti oldu. 2009 Yerel Seçimlerinde yüzde 32’ye gerileyen AKP, oylarındaki bu düşüşe rağmen belediyeyi yeniden kazandı. Bu seçim, DTP, CHP ve MHP birbirine yakın oylar aldı.

2014'TE BELEDİYE AKP'DEN MHP'YE GEÇTİ

2014 Yerel Seçimlerinde ise belediye MHP'ye geçti. MHP, bu seçimde CHP'nin adayına 2 bin oy fark atarak seçimi kazandı. AKP ise yüzde 25 ile çok az bir farkla da olsa CHP’nin gerisinde kaldı ve yarışı üçüncü tamamladı. BDP ise oylarını artırarak yüzde 20’ye yaklaştı.

HDP 2019'DA BELEDİYEYİ KAZANDI

Kürt siyaseti, 2019 yerel seçimlerinde bir ilke imza attı. Ayhan Bilgen ve Şevin Alaca'yı aday gösteren HDP, yüzde 29 oy alarak belediyeyi kazandı. AKP’nin desteklediği MHP ise yüzde 26 oy alarak ikinci parti oldu. CHP ise oyların yüzde 22’sini aldı. MHP’li adayı destekleyen AKP, İl Genel Meclisi oylamasında yüzde 43 oy alarak belediyeyi kazanan HDP’yi de geçti.

2020'DE BELEDİYEYE KAYYIM ATANDI

Kars Belediyesi Eşbaşkanı Ayhan Bilgen, 2020 yılının eylül ayında Kobani Davası kapsamında tutuklandı. Kısa bir süre sonra da yerine kayyım atandı. Kente ilk kez kazandığı belediye kayyım atamasıyla HDP'nin elinden alınmış oldu.

BİLGEN ADAY OLACAK MI?

Sert eleştirilerde bulunarak HDP'den istifa eden Ayhan Bilgen, 2022'de Türkiye'nin Sesi Partisi'ni kurdu. Bilgen, geçtiğimiz eylül ayında sosyal medyadan kendisine yöneltilen "Aday mısınız?" sorusuna "Kars bilir, Kars karar verir" yanıtı verdi. Bilgen'in bu yanıtı belediye başkanlığına aday olacağı yorumlarına neden oldu. Ancak Bilgen'in adaylığı şu an kulislerde konuşulmuyor.

DEM PARTİ BELEDİYEYİ YENİDEN KAZANMAK İSTİYOR

Son yıllarda oylarını arttıran, hem vekil çıkarıp son yerel seçimi kazanan Kürt siyaseti, yakaladığı ivmeyi korumak istiyor. Kent merkezinde önemli bir tabana ulaşan DEM Parti’de eğitimci Kenan Karahan ve Ayşe Duran Savaş eş bakanlık için başvuru yapan isimlerden. Ancak DEM Parti’nin rahat kazanması için güçlü bir adaya ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Deneyimli Kürt siyasetçi Mahmut Alınak’ın ismi de adaylık için geçiyor. Üç vekilin de Kürtlerden olduğu kentte DEM Parti'nin diğer etnisitelere de temsiliyet sağlamak adına eş başkanlık için Kürtler dışında bir adaya yer verebileceği de konuşuluyor.

AKP ADAYINI GENEL MERKEZ BELİRLEYECEK

Son seçimlerde sürekli oy kaybı yaşayan AKP, haftalar önce kentteki çalışmalarına başladı. İş insanı Bülent Samaraz, Bahattin Kaskansoy ve kentin etkili ailelerinden Ertuğrul Alibeyoğlu gibi isimlerin başvurduğu aday adaylık listesinde 12 kişi bulunuyor. Kars'ta temayül yoklaması yapan AKP’nin adayı genel merkez tarafından belirlenecek. Ancak MHP ile olan ittifak gereği ilerleyen süreçlerde adayını geri çekebileceği de ihtimaller arasında.

CHP VEKİLDEN SONRA BELEDİYENİN HESABINI YAPIYOR

Kentte oylarını artıran ve vekil çıkaran CHP, yerel seçimlerde de önemli bir aktör olacak. Dündar Gültekin, Evren Yerdelen, Kadir Bilgir, Selçuk Avşar gibi isimler adaylık için başvuru yaparken kulislerde en çok eski belediye başkanlarından Naif Alibeyoğlu'nun adı geçiyor. DSP'den girdiği 2019 seçimlerinde yüzde 18 oy alan Alibeyoğlu'nun kentte birçok yatırımı bulunuyor.

İSTİFALARLA BOĞUŞAN İYİ PARTİ AZERİ OYLARINA TALİP

CHP ile ittifak yapmama kararı alan İYİ Parti, Kars'ta adayını açıklayan ilk partilerden oldu. İYİ Parti'nin adayı Azeri adayı Metin Özad, seçim çalışmalarına başladı. Ancak ülke genelindeki istifalar Kars'ta da partinin başını ağrıtıyor. Geçtiğimiz günlerde Kars'ta 21 kişi İYİ Parti'den istifa etti.

DÜŞÜŞTEKİ MHP TOPARLANMANIN HESABINI YAPIYOR

Son yıllarda yerel ve genel seçimlerde yaşadığı düşüşü durduramayan MHP’nin aday çıkarıp çıkarmayacağı henüz belirsiz. Aday adaylığı başvuruların başlatan MHP'ye adaylık için Prof. Dr. Ötüken Senger, Av. Bülent Özmen, Harun Yenice gibi isimler başvurdu. İYİ Parti’nin Azeri biry göstermesinin ardından MHP’nin de Azeri bir aday çıkarabileceği belirtiliyor. Bu durumda Azeri oylarını bölünmesine yol açabilir.

DİĞER PARTİLERİN DURUMU

Kars, 'Bir oy bir oydur' cümlesinin hayat bulduğu kentlerden. Saadet Partisi ve Yeniden Refah Partisi’nin büyük bir iddiası olmazsa da diğer partilerin birbirine yakın oy aldığı tabloda tüm bu partilerin alacağı oy da önem kazanıyor. Bağımsız aday olan eski Ziraat Odası Başkanı Özcan Mücük’ün diğer partilerden alacağı oyun da sonuçlara etki edeceği konuşuluyor.