Özgürlük raporunda AKP iktidarına seçim manipülasyonu suçlaması

Artı Gerçek - ABD hükümetinin desteklediği düşünce kuruluşu Freedom House (Özgürlük Evi), her yıl yayınladığı "Dünya'da Özgürlükler" raporunu bu sene "kusurlu seçimler" ile silahlı ihtilaflara odaklandı. Küresel özgürlüğün 18 yıldır peş peşe gerilediği tespiti yapılan raporda, Türkiye'de AKP hükümetine seçim manipülasyonu eleştirisi getirildi.

"Kusurlu Seçimlerin ve Silahlı İhtilafın Artan Hasarı" başlıklı 2024 yılı Dünya'da Özgürlükler raporunda öne çıkan tespitler şöyle oldu:

'52 ÜLKEDE ÖZGÜRLÜKLER AZALDI'

* 2023, küresel özgürlüğün 18'inci kez üst üste gerilediği yıl oldu. kuruluşa göre, 52 ülkede siyasi haklar ve sivil özgürlükler azaldı, sadece 21 ülkede ilerleme kaydedildi. Freedom House, "Kusurlu seçimler ve silahlı ihtilaflar gerilemeye katkıda bulundu, özgürlükleri tehlikeye attı ve insanların ciddi derecede acı çekmesine sebep oldu" dedi.

'TÜRKİYE, KAMBOÇYA, GUATEMALA...'

* Raporda "Seçimlerde şiddet ve manipülasyonun dahil olduğu yaygın sorunlar, hak ve özgürlüklerin bozulmasına yol açtı" denildi. Ekvador'un seçim usulsüzlükleri gerekçesiyle "özgür" kategorisinden "kısmen özgür" sınıflamasına düştüğünü belirten kuruluş, "Kamboçya, Guatemala, Polonya, Türkiye ve Zimbabve'de görevdeki siyasetçiler seçim rekabetini kontrol etmeye, siyasi rakiplerini geriletmeye veya seçimden sonra iktidara gelmelerini engellemeye çalıştı" ifadelerini kullandı.

'EN BÜYÜK GERİLEME DAĞLIK KARABAĞ'DA'

* Silahlı ihtilafların veya otoriter saldırganlığın dünya çapında demokratik gerilemeye de yol açtığı belirtilirken, geçen sene tamamen Ermenistan'dan Azerbaycan'ın kontrolüne geçen Dağlık Karabağ'ın özgürlük açısından en büyük gerilemeye sahne olduğu belirtildi. Freedom House, Karabağ'ı "kısmen özgür" kategorisinden "Özgür değil" sınıflamasına düşürdüğünü belirtti.

* Raporda Hong Kong, Tibet, Kırım, Gazze, Batı Şeria ve Keşmir gibi ihtilaflara sahne olan bölgelerde siyasi hakların ve sivil özgürlüklerin yetersiz olduğu vurgulandı. Aynı zamanda 2023 yılında çoğulculuğun otoriter liderler ve silahlı gruplar tarafından reddedilmesinin 2023 boyunca küresel özgürlüğü gerilettiği vurgulandı.

HANGİ ÜLKELER TÜRKİYE'DEN DAHA FAZLA GERİLEDİ?

Raporun Türkiye'ye dair eleştirileri ise seçimlere odaklandı. Türkiye, kuruluşun demokrasi endeksinde 27 puan gerilemeyle son 10 yılda özgürlüklerde en büyük gerilemenin yaşandığı beşinci ülke olarak bir kez daha "özgür olmayan" ülke kategorisinde yer aldı. Son 10 yılda Türkiye'den daha fazla gerileme yaşayan ülkelerin Tanzanya, Libya, Dağlık Karabağ ve Nikaragua olması dikkat çekti.

'TÜRKİYE'DE MUHALEFETE EŞİT FIRSAT TANINMADI' ELEŞTİRİSİ

Freedom House, seçim manipülasyonun 2023 yılında 26 ülkedeki gerilemenin ana sebebi olarak görüldüğünü belirtti. Kuruluş, Türkiye'nin de aralarında yer aldığı ilgili ülkeler için şu ifadeleri kullandı:

"[Bu ülkelerde] Sadece seçim manipülasyonu yaygın olmakla kalmadı, aynı zamanda çok çeşitli şekillere de büründü. Bunların en şoke edici olanlarından biri, seçim sonucu tersine çevirme çabalarıydı. Bu, kazanan aday ve partilerin göreve gelmesini engelleme girişimlerinin yaşandığı Guatemala, Tayland ve Zimbabve'de gerçekleşti.

Seçim manipülasyonunun uzun süredir kök salmış bir şekli olarak, muhalefet için eşit olmayan bir oyun alanı yaratılması da demokrasiye karşı ciddi bir tehdit olmayı sürdürdü. Bu durum, Kamboçya, Polonya ve Türkiye'deki seçimleri etkiledi. Ekvador, Nijerya ve Tayvan gibi başka ülkelerde ise seçim süreci şiddet veya seçmenlerin ilgisizliği nedeniyle sekteye uğradı; veya yabancı bir diktatörlüğün müdahalesinin tehdidi altında kaldı."

'TÜRKİYE'DE REKABET ALANI ÇARPIK'

Raporda, Türkiye'de geçen sene düzenlenen seçimlere ilişkin şu yorum yapıldı: "Özgür ve adil seçimleri hedef alan antidemokratik taktikler sahici bir seçim rekabetini ortadan kaldırmakta her zaman başarılı olmayabiliyor. Fakat rekabet alanını ciddi biçimde çarpıtan, bunu özellikle de devlet kaynaklarını ve medya varlıklarını kullanarak gerçekleştiren uzun vadeli bir manipülasyonun sonucunda, muhalefetin kayıpları, giderek otoriterleşen bir iktidarın algılanan hakimiyetini pekiştirebiliyor. Türkiye'de görülen şablon da buydu."

'SEÇİM SONRASINDA DEMOKRASİ SORUNLARINA DEĞİL MUHALEFETE ODAKLANILDI'

Freedom House, şöyle devam etti:

"Türkiye seçimleri uzun zamandır muhalefet liderlerinin ve gazetecilerin tacize uğramasının, tutuklanmasının ve cezai kovuşturmalara maruz kalmasının yanı sıra iktidardaki AKP'nin medya hakimiyetine ve devlet kaynaklarını suistimal etmesine sahne oluyor. 2003'ten beri iktidarda olan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2023'te ikinci tura kalan cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanarak yeni bir görev dönemini garantiledi. Seçimin ikinci tura kalmasına ve Erdoğan'ın az bir farkla kazanmasına rağmen, kampanya sırasında ve sonrasında dikkatler, ülkenin çok sayıdaki demokratik eksikliğin çok muhalefetin kusurlarına odaklandı.

Nihayetinde, muhalefet güçlerinin adil olmayan bir seçimi kazanamaması, ifade özgürlüğüne getirilen kısıtlamalar ve siyasi muhaliflerin cezai kovuşturmaya tabi tutulması gibi - ki bunlar hükümet tarafından sıklıkla yapılıyor- büyük sistemik ihlalleri gölgede bıraktı."

LGBT+ ELEŞTİRİSİ

Türkiye'ye, raporun çoğulculuk bölümünde de bir eleştiri getirildi. Freedom House, Erdoğan'ın LGBTİ+'ları "ailenin erozyona uğratılmasından" sorumlu tuttuğunu hatırlattı. (DIŞ HABERLER)