Prof. Dr. Boyunsuz: Görevine devam eden bakanların vekilliği düşmüştür

Anayasa hukuku profesörü Şule Özsoy Boyunsuz, 14 Mayıs'ta milletvekili seçilen bakanların görevlerine devam etmeleri nedeniyle, vekilliklerinin düştüğünü söyledi. Boyunsuz, anayasanın 106'ncı maddesine işaret etti.

Artı Gerçek - İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun, dün bir tv yayınında, bakanlığa devam edip etmeyeceği sorusuna verdiği yanıt, 14 Mayıs'taki seçimin ardından görevlerini devam ettiren bakanların durumuna ilişkin hukuki tartışmalara neden oldu. Soylu "Ben milletvekiliyim. 10 gün sonra bakanlığım sona eriyor. 7 yıl görevdeydim, elimden geleni yaptı. Ben cari duruma bakarım. Milletvekili yemini ettiğim andan itibaren bakanlık görevim sona erer" dedi.

14 Mayıs'ta yapılan seçimde, 17 bakandan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy aday olmadı. Diğer 15 bakan ve 1 cumhurbaşkanı yardımcısı milletvekili seçildi.

BOYUNSUZ: VEKİLLİKLERİ OTOMATİK OLARAK DÜŞER

Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz ise seçimin ardından bakanlık görevini devam ettiren 15 isim ile 1 cumhurbaşkanı yardımcısının milletvekilliğinin, anayasanın 106'ncı maddesine göre otomatik olarak düşmüş olduğuna dikkat çekti.

Anayasanın 106'ncı maddesinin milletvekilliği statüsü ile milletvekilliğinin bağdaşmadığını düzenlediğini belirten Boyunsuz, "Hukuken bir kimse aynı anda bu iki statüde birden bulunamıyor. 2017 sonrası getirilen sistem bir tür başkanlık sistemi ve yasama üyeleri, yürütmenin atamasıyla gelinen bakanlık ve cumhurbaşkanı yardımcılığı görevlerine gelemiyorlar; söz konusu görevleri yürütürlerse milletvekilliği statüsünü kaybedecekleri söyleniyor. Bu durumda bakan statüsünde bulunan kişiler de milletvekili olur olmaz, bu iki görevden ancak birine devam edebilecekleri için bir tercihte bulunmalıdırlar" değerlendirmesinde bulundu.

"Peki ne zaman milletvekili olunmaktadır?" sorusunu yönelten Prof. Dr. Boyunsuz, 'politikyol'daki yazısında, şu yanıtı verdi:

"2839 sayıl Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 35. maddesine göre, İl Seçim Kurulu o seçim çevresinde sonuçları bir tutanakla tespit ve ilan eder. Bu tutakla birlikte artık kimlerin seçimi kazanmış oldukları belli olmuştur. Bir kişiyi milletvekili yapan işlem, seçim işlemidir ve tutanak bu sonucu tespit ve (kamuya) ilan etmektedir. Aynı kanunun 36. Maddesine göre de milletvekili seçilenlere seçildiklerine dair derhal bir başka tutanakla (mazbata) bildirilir. Bu da ilgili kişiye bildirimdir. Bu süreçlerden hangisinde hukuken milletvekilliği sıfatının kazanıldığı konusunda anayasa hukukçuları arasında yaygın iki görüş bulunmaktadır. Benim de katılmakta olduğum ilk görüşe göre, seçim sonucunu tespit eden tutanakla milletvekili sıfatı kazanılmaktadır. Diğer görüş ise milletvekili seçildiklerini bildiren tutanağın (mazbata) İl Seçim Kurulu tarafından ilgililere verilmesiyle milletvekilliği statüsü kazanılmaktadır.

MİLLETVEKİLLİĞİ ANDI MİLLETVEKİLİ SIFATI KAZANDIRMAZ

Gelelim milletvekili andının işlevine. Bu bir törendir. Kendilerine milletvekilliği sıfatını belli bir süre için veren egemenliğin hakiki sahiplerine verilen bir anayasaya sadakat sözüdür. Milletvekilliği Andı milletvekili sıfatını kazandırmaz, çünkü bir hukuki işlem değildir. Ne açıklayıcı ne de kurucu bir irade beyanı orada yoktur. Kişiyi milletvekili yapan irade seçimdir, tören değil. Nitekim Anayasanın 81. maddesi, ant içmeden evvel milletvekili olunduğunu açıkça yazmakta, yemin töreninin “milletvekillerinin” göreve başlamasından önce yapıldığını ifade etmektedir. Yemin etmeden önce zaten milletvekili olunmuştur. Anayasa hukukçuları arasında, maddenin açık ifadesinden de dolayı bu konuda bir ihtilaf bulunmamaktadır.

Milletvekilliği ile bağdaşmayan işler Ay 82. Md. Burada AY 106. Md milletvekilliği bağdaşmayan bir statü. İlk defa bu seçimde uygulanan yeni hüküm. Bir defa daha söyleyim, Anayasa kanunların üstündedir. Açıkça”sona erer” diyor. Türkçe anlamı neyse hüküm bunu diyor.
— Prof.Dr. Şule Özsoy Boyunsuz (@sozsoy796) May 19, 2023

BU AŞAMADAN SONRA BAKANLIK GÖREVİNİN DEVAM VEKİLLİĞİ OTOMATİK OLARAK DÜŞÜRÜR

Bakanlar ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı seçimin bitimiyle birlikte milletvekili olduklarına ve bu durum tutanaklarla da tespit edilip, duyurulduğuna göre, bu aşamadan sonra bakanlık görevinin yürütmesi milletvekilliği statüsünün otomatik olarak kaybına neden olacak bir durumdur. Bunun için TBMM Genel Kurulu’nun bir kararına gerek yoktur. Zira Ay 106. maddesi TBMM üyeleri, bakan ve cumhurbaşkanı yardımcısı atanırlarsa üyeliklerinin sona ereceğini söylediği gibi, anayasanın 106. maddenin gerekçesi de bunu ifade etmektedir:

'Yetki ve sorumluluk dengesi açısından Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların Cumhurbaşkanı tarafından atanacağı ve görevden alınacağı, Cumhurbaşkanına karşı sorumlu olacağı, Meclis üyelerinin yürütmede görev almaları halinde üyeliklerinin düşeceği hükme bağlanmaktadır.'

Bakanlık görevini sürdüren yeni seçilmiş milletvekillerinin üyeliklerinin düşmesi AY 82. maddede belirtilen üyelikle bağdaşmayan durumlardan olmadığı için AY 84. maddesindeki usule de tabi değildir. Bu bakımdan Genel Kurul’un bir kararı da aranmayacaktır. TBMM Başkanlık Divanının oluşumuyla birlikte, bakanlık görevlerine devam etmeyi seçerek, milletvekilliklerini kaybettiklerinin tespiti yeterli olacaktır."

MİLETVEKİLİ SEÇİLİP, HALEN GÖREVLERİNİ SÜRDÜREN BAKANLAR

- Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, Şanlıurfa

- Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, Osmaniye

- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Ankara 2. Bölge

- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, İstanbul 1. Bölge

- Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Antalya

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eskişehir.

- Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, İzmir 1. Bölge

- Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Mersin

- İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, İstanbul 2. Bölge

- Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, Ordu

- Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Kayseri