Siyaset bilimciler seçim sonuçlarını değerlendirdi: 'AKP’nin varlığı sarsıldı, CHP 2028 için iddialı hale geldi'
Müzeyyen Yüce
İSTANBUL - 31 Mart yerel seçimlerinde bir ilk yaşandı ve Türkiye’nin seçim haritasında renkler değişti. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 1977 seçimlerinden bu yana, yani 47 yıl sonra Türkiye’de birinci parti konumuna yükseldi. Merkezi hükümeti elinde bulunduran AKP ise 22 yıllık iktidarında ilk kez bir seçim yenilgisi alarak yarışı CHP’nin gerisinde ikinci sırada tamamladı.Katılım oranının yüzde 78 olarak açıklandığı seçimlerde CHP yüzde 37,8 oy alırken AKP yüzde 35,5’te kaldı.
Cumhur İttifakı’ndan koparak seçime kendi adayları ile giren Yeniden Refah da aldığı yüzde 6,2 oy oranıyla üçüncü parti oldu. Seçimlerde DEM Parti yüzde 5,7, MHP yüzde 5, İYİ Parti ise yüzde 3,8 oy aldı. Siyaset bilimci Prof. Dr. Ali Çarkoğlu, Prof. Dr. Seda Demiralp ve Tanju Tosun, yerel seçim sonuçlarının ardından ortaya çıkan tablonun Türkiye siyasetine yansımalarını Artı Gerçek’e değerlendirdi.
‘ANADOLU’DA ‘CHP YÖNETEMEZ’ ALGISI YIKILDI’
Yıllardır, çoğunlukla Ege, Akdeniz gibi kıyı hatlarında güçlü bir oy potansiyeline sahip olan CHP; bu seçimde AKP’nin güçlü olduğu Anadolu illerinde de belediyeler kazandı. Yapılan oylamada, İstanbul ve Ankara'yı açık farkla elinde tutarken, ‘zaferine’ Adıyaman, Afyonkarahisar ve Kilis gibi muhafazakâr illerdeki belediyeleri de ekledi. Siyaset bilimci Tanju Tosun’a göre bu sonuçlar, AKP’ye bir uyarı olmasının dışında Anadolu’da CHP’ye dönük ‘yönetemez’ algısının da büyük oranda yıkıldığı gösteriyor.
‘İMAMOĞLU VE YAVAŞ ÜLKE GENELİNDE BİR SİNERJİ YARATTI’
AKP tabanı da dahil olmak üzere seçmenin iktidar partisinin söylemlerine ve önüne konan isimlere ilgi duymadığını belirten Prof. Dr. Seda Demiralp de CHP’de geçen Kasım ayında yapılan kurultayda yaşanan genel başkan ve parti yönetimindeki değişimin, seçmene olumlu yansıdığı görüşünde.
14 Mayıs seçimlerini hatırlatarak, “Seçmen genel seçimlerde CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nu Recep Tayyip Erdoğan’ın yerine koyamadı” diyen Demiralp, muhalif kesim açısından ‘tarihi bir zafer’ olarak nitelediği seçim başarısını şu sözlerle açıkladı:
“Ancak CHP’deki kadro değişikliği İmamoğlu ve Yavaş’ın da önünü açtı. Bu iki isim kendini bir kere daha ispatladı. Yalnız İstanbul ve Ankara seçmeninin desteğini almadılar, Türkiye çapında bir sinerji yarattılar. Ülke çapında partilerinin tabanının genişlemesine katkı verdiler. 2024 seçimlerinin tanımlayıcı duygusu siyasi coşkusuzluk ve yabancılaşmaydı. Mevcut sonuçlara bakıldığında öyle görünüyor ki, muhalefet seçmeni gönlü kırık da olsa sandığa gitmeye daha çok meyletti. İstanbul ve Ankara’dan yayılan sinerji ülke geneline hâkim oldu. İktidar seçmeni ise tepkisini sandığa gitmeyerek gösterdi.”
‘ÜLKEDEKİ OLUMSUZ TABLO AKP SEÇMENİNİ DE MAHCUP ETTİ’
2023’te Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerinin AKP tarafından kazanılması, yaşanan ekonomik krizin seçmende karşılığı olmadığı yorumlarına yol açtı. Tanju Tosun’a göre seçmen, bir türlü düzelmeyen ekonominin, gelir adaletsizliğinin ve AKP’nin ayrıştırıcı politikasının faturasını yerel seçimlerde kesti.
Türkiye’deki olumsuz tablonun AKP’nin kendi tabanını dahi mahcup bıraktığına dikkat çeken Tosun şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bir kesimin ekonomik kriz ile boğuşurken bir kesimin de lüks hayatlar yaşaması, AKP içerisindeki kayırmacı uygulamalar parti seçmenini AKP’den uzaklaştırdı. Eli başka partiye oy atmaya varmayan seçmen de sandığa gitmeme eğilimi gösterdi. Büyük kentler başta olmak üzere bu olumsuzlardan etkilenen seçmen, iktidara uyarıda bulundu”
‘AKP’NİN YEREL YÖNETİMLERDEKİ VESAYETİ ARTIRACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM’
Tosun, ayrıca AKP’nin 2028’de yapılacak genel seçimlere kadar ülke içinde"normalleşme" yolu izleyebileceğini de ifade etti:
“AKP’nin CHP’nin eline geçen yerel yönetimleri kontrol altına almak için vesayeti artıracağını bu konjonktürde düşünmüyorum.”
‘YEREL SEÇİMLER SİYASAL PARTİ SİSTEMİNİ YENİDEN ŞEKİLLENDİRDİ’
Uzmanlara göre yerel seçimler, sadece CHP’nin başarısı, AKP’nin yenilgisi olmasının dışında Türkiye’deki siyasal parti sistemini de yeniden şekillendirdi. Bu bağlamda yerel seçimlerin önemine dikkat çeken siyaset bilimci Prof. Dr. Ali Çarkoğlu şunları söyledi:
“Seçim yeniden AKP’nin başarısı ile sonuçlansaydı iktidar partisinin ve ittifakının gücünü konsolide etmiş olması durumuyla karşı karşıya olacaktık. O zaman da Türkiye’de muhalefetsiz bir siyasi ortam oluşabilir, çok partili sistem ve demokrasinin ortadan kalktığı bir tablo ortaya çıkabilirdi. Yerel seçim sonuçları ile seçmen bu anlayışın önünü kesmiş oldu”
‘İŞİ EN ZOR OLAN İYİ PARTİ OLACAK’
Tanju Tosun da bundan sonraki süreçte işi en zor olan partinin İYİ Parti olduğuna dikkat çeken, seçimlere “hür ve müstakil” girme kararı alan ve ittifak siyasetinden vazgeçen partinin aldığı sonuçlara vurgu yapan Tosun, “İYİ Parti bu süreçte bir siyasi kimlik oluşturamadı. Bu da seçmen de karşılık bulmadı” dedi.
‘CHP 2028’E KADAR DOĞRU SİYASETİ İNŞA ETMELİ’
Prof. Dr. Çarkoğlu da yerel seçimlerinin sonucu nezdinde genel seçim karşılaştırmasının çok doğru olmadığını söyledi. 2028 seçimlerinde CHP’nin iddialı parti olması için bundan sonraki süreçte nasıl bir siyaset inşa edeceğinin etkili olduğunu kaydeden Çarkoğlu, şu değerlendirmede bulundu:
“CHP’nin yerel seçim sonuçlarındaki başarısını fikri bir dönüşümle aldığını söylemek güç. Yerel seçim sonuçlarını çok abartmamak lazım. Genel seçimler ile yerel seçimlerin karşılaştırılması biraz zorlamadır. Dolayısıyla sonuçları bu zorlamanın farkında olarak değerlendirmek lazım. Bu seçim sadece yeni bir gelişimin başlangıcı olarak görülebilir. Evet seçmen CHP’ye bir şans verdi. Ancak muhalefetin sorumluluğu da bundan sonraki süreçte doğru siyaseti bulmak olmalıdır. CHP’de gelecek vadeden yeni bir kadro var. Ancak bu yeni kadro seçmendeki düşünsel değişimi henüz yaratabilmiş değil. Muhalefetin genel seçimlere kadar kendini değişime ve dönüşüme hazırlaması gerekiyor.”
‘LİDER ODAKLI SİYASET ÖN PLANDA’
Prof.Dr. Demiralp de 2028 seçimlerine giden Türkiye’de artık lider odaklı siyasetin güçlendiğini belirtti.
Yönetme kapasitesini ispat eden Ankara ve İstanbul belediye başkanlarına dikkat çeken Demiralp, bu iki ismin muhalif seçmeni kendi etrafında toplama potansiyeli olduğunun altını çizidi.
AKP 502, CHP 392, DEM 74 belediye kazandı
Özgür Özel'den zafer konuşması: Türkiye ittifakı kazandı, kaybeden yok
