Türkiye’de elektronik seçim tartışması: ‘YSK’nin öncelikle seçim güvenliği endişelerini gidermesi lazım’
Oğulcan ÖZGENÇ
ANKARA - Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Ahmet Yener, Türkiye’nin elektronik seçime geçmesinin şart olduğunu belirterek yerel seçimlerden sonra bu konuya ilişkin çalışacaklarını açıkladı. Siyasi parti yetkilileri ve uzmanlar elektronik seçim sisteminin kanun düzenlemesi ile Türkiye’de uygulanabileceğine ancak seçim güvenliğine ilişkin temel endişelerin giderilmesi gerektiğine dikkat çekti.
‘BU DURUM YSK’NIN KARAR VERECEĞİ BİR DURUM DEĞİL’
Halkların Demokratik Partisi (HDP) YSK Temsilcisi Mehmet Rüştü Tiryaki, bu sistemin hemen gerçekleştirilemeyeceğine dikkat çekti. Elektronik seçim sisteminin dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de uygulanabileceğini belirten Tiryaki, seçimin elektronik olmasının güvenli olduğu anlamına gelmeyeceğini ifade etti. Tiryaki, elektronik seçim sistemi için bir yasal düzenleme yapılması gerektiğini vurgulayarak, “Bu durum Yüksek Seçim Kurulu Başkanı’nı veya kurul üyelerinin karar verecekleri bir mesele değil. Bunun yapılması için bir yasa değişikliği gerekir. Yani seçim kanunu değişmeden bunun olması çok mümkün değil. Mesela bu sistem Venezuela’da uygulanıyor, buna ilişkin şüpheler var. Estonya ve Güney Kore’de uygulanıyor. Oralarda ise sisteme ilişkin itirazlar yok. Ülkeden ülkeye uygulamada tartışmalar var” dedi.
‘YÖNTEMİ, SEÇİM GÜVENLİĞİ AÇISINDAN OLDUKÇA ÖNEMLİ’
İYİ Parti Sandık Güvenliğinden Sorumlu Başkan Yardımcısı Burcu Akçaru ise elektronik seçim sisteminin uygulanması için güvenilirlik çalışmalarının yapılması gerektiğini belirtti. Türkiye’nin dijital altyapısının dikkate alınmasını gerektiğini ifade eden Akçaru, “Örneğin pandemi sürecinde dijital eğitime geçildiğinde Türkiye’nin her yerinde internet altyapısı sağlanabildi mi? Elektronik bir seçim sisteminin güvenliğini nasıl sağlayacağız? Bu sorular yanıtlandıktan sonra tabii ki uygulanabilir. Öncelikle sistem güvenliği için herkesin güveninin kazanılması lazım. Hiçbir şekilde dışardan müdahale olmamasının garantisi olmalı. Şu an nasıl yapacakları hakkında bir bilgimiz yok” diye konuştu.
Akçaru, elektronik oy kullanma yöntemlerinin seçim güvenliği bakımından önemli olduğunu vurgulayarak, “Örneğin yurtdışındaki dijital oy kullanma sistemlerinde oy kullanma merkezleri var. Vatandaş gidip öyle oy kullanıyor. Nasıl bir yöntem izleneceğinin açıklanması lazım. Oy kullanma merkezleri mi yapacaklar? Yurtdışında mektupla oy kullanma sistemi de var, aynı haneden iki tane mektup geldiğinde son gelen mektubu dikkate alan bir sistem var. Çünkü seçmenin evine gidip baskıyla ya da motive edici başka unsurlarla seçmenin sizin istediğiniz oyu kullanmasını sağlayabilirsiniz. Amerika’da herkesin imzası sistemde tanımlı, zarfla gelen oyun sistemdeki imza ile örtüşmesi lazım. Bütün bunlar detaylar ancak seçim güvenliği açısından oldukça önemli” değerlendirmesinde bulundu.
‘ESAS MESELE YAPISAL SORUNLAR’
"Seçim Güvenliği İçin Sandıkları Korumak" kitabının yazarı Seçil Türkkan, dünyada pek çok örneği olan elektronik seçim sisteminin Türkiye’de uygulanabileceği görüşünde. Ancak esas meselenin Türkiye’deki seçim güvenliği ile ilgili olduğunu belirten Türkkan, böyle bir karar alan YSK’nın seçim güvenliğine ilişkin endişeleri gidermesi gerektiğini ifade etti. Türkkan, toplumda seçimlerin güvenliğine dair bir kaygı olduğunu belirterek “Toplumda seçimler güvenli mi değil mi gibi bir dert var. Dolayısıyla tam da bu yüzden sandıkları koruma hareketi gibi bir şey var oldu. Ama günün sonunda Türkiye’de kanıtlanabilir bir sandık usulsüzlüğüne rastlamıyoruz. Buradaki esas mesele AKP’nin yirmi yıl boyunca elinde biriktirdiği bütün hegemonik gücü; insanlar, medya ve kamu üzerinde kullanması. Bu yüzden elektronik oylamaya geçmek Türkiye gibi bir ülkede çağa uygun olur, insanlar için de kolay olur. Çünkü seçimler zor ve insan hatasına açık. İnsanlar muhalefet ya da iktidar lehine yanlış sayabilir oyları. Belki de elektronik seçim sisteminden bahsederken daha güvenli olabilecek bir şeyden bahsediyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Türkkan, Türkiye’deki esas meselenin seçim güvenliğine dair endişelere müdahele etmekle ilgili olduğunu söyleyerek şu ifadeleri kullandı:
“YSK’nin öncelikle bu endişeleri gidermeye dair bir şey yapıyor olması lazım. Şimdiye kadar yaptığını görmedik. Bu yüzden elektronik seçim meselesi muhalefet tarafından büyük bir adaletsizlik gibi okunabilir. Ama şimdiye kadar her şey çok adaletsizdi. Elektronik seçim sistemi adaletsiz sistemi biraz daha perçinleyecek demek pek doğru değil. Muhalefetin bu alanda daha iyi çalışması gerekiyor. Muhalefet de şapkasını önüne koyup konuşmalı. YSK Başkanı bana kalırsa çağa uygun bir açıklama yapmış. Fakat buradaki esas mesele Türkiye’nin kendi içindeki yapısal sorunlar. Bunlardan birisi iktidarın hegemonyası, ikincisi ise muhalefetin örgütsüzlüğü.”
DÜNYADA ELEKTRONİK SEÇİM SİSTEMİ
Çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilen elektronik seçim sistemi, dünyada Avusturya, Belçika, Brezilya, Kanada, Estonya, Fransa, Almanya, Hindistan, İrlanda, İtalya, Hollanda, Norveç, Peru ve İsviçre gibi ülkelerde uygulanıyor. Sistem Hollanda, Hindistan ve Belçika’da başarılı biçimde uygulanıyor ancak uygulamada problemlerin yaşandığı örnekler de var.
Elektronik seçim sisteminin uygulandığı Amerika’da gerçekleşen 2006 genel seçimlerinde, Florida ve Miami eyaletlerinde Cumhuriyetçi adaya verilen oylar Demokrat adaya kaydedildi. Amerika’nın Ohio eyaletinde gerçekleşen bir başka olay da ise sistemin aniden donması ile verilen tüm oylar kayboldu. 2010 senesinde ise Michigan Üniversitesi öğrencileri, Kolombiya eyaletinde gerçekleştirilen seçimlerde sistemi ele geçirerek oyları değiştirdi ve geçerli oyları iptal etti.
