2020 Türkiye'de siyaset: Tehditler, istifalar, tutuklamalar ve restleşmeler

ARTI GERÇEK- Türkiye siyaseti 2020 yılında keskin yol ayrımlarına sahne oldu. ,

Bu yol ayrımlarına sebep olan haberlerden ilki, cihatçıların bulunduğu Suriye'nin İdlib vilayetinde konumlanan TSK birliklerinden geldi. İdlib'deki TSK taburunu hedef alan saldırıda 36 asker hayatını kaybetti. Haberin gelmesi ile Türkiye genelinde internet erişiminde aksaklıklar yaşandı. 

27 Şubat 2020'de gerçekleşen saldırının ardından konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, saldırıdan Esad yönetimini sorumlu tuttu. 

İdlib'de yaşananların ardından, Cumhurbaşkanı Erdoğan, 'Kapıları açtık' diyerek mültecilerin Yunanistan'a geçişine izin verdiklerini açıkladı. Mülteciler sınırda Yunanistan polisinin müdahalesine maruz kaldı. 

Tüm bunlar yaşanırken Erdoğan, Kremlin Sarayı'na Putin ile görüşmeye gitti. Kapıda bekletildikten sonra Erdoğan, Putin ile görüştü ve Türkiye ile Rusya arasında İdlib mutabakatı imzalandı. 

S-400 KRİZİ

Türkiye 2020'de Rusya'dan alınan S-400 hava savunma sistemlerinin denemesini ise Sinop'ta yaptı. Ancak, S-400 füzelerinin hedefini vurduğu ana dair görüntülerin olmaması dikkat çekti. 

2020'nin sonlarında, 14 Aralık'ta ABD S-400'lerin alınmasından dolayı Türkiye'ye uygulayacağı yaptırımları açıkladı. Böylece ABD ilk kez bir NATO müttefikine ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) yaptırımı uyguladı.

Yaptırım Savunma Sanayii Başkanlığı ve Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir ve Mustafa Alper Deniz, Serhat Gençoğlu ve Faruk Yiğit'i kapsadı. Buna göre; Savunma Sanayi Başkanlığı, ABD'den ihracat lisansı ve ABD'li ve uluslararası finans kuruluşlarından kredi alamayacak. Demir ve beraberindeki kişilerin mal varlıkları dondurulacak ve vize kısıtlamaları getirilecek.

AKP’DE İSTİFA KRİZLERİ

2020 AKP için istifalar yılı oldu.

Önce; İçişleri Bakanı Süleyman Soylu…,

Soylu, pandemi gerekçesi ile ilan edilen sokağa çıkma yasağının geç duyurulması sonucu yaşanan kargaşanın ardından istifasını Twitter üzerinden açıkladı. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise Soylu'ya desteğini açıkladı ve "göreve devam etmeli" dedi. Ardından İletişim Başkanlığı, Erdoğan'ın istifayı kabul etmediğini duyurdu. 

Sonra da Hazine ve Maliye eski Bakanı Berat Albayrak...

Albayrak ise istifa açıklaması için instagram hesabını tercih etti. İstifaya sağlık sorunlarını gerekçe gösterdi. Medya istifa açıklamasını saatlerce görmezden gelirken, iktidardan ise 27 saat sonra açıklama geldi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nın açıklamasında, Albayrak'ın af talebinin kabul edildiği belirtiliyordu. Albayrak’ın yerine AKP'li Lütfi Elvan atandı. Albayrak'ın istifasına ekonomi yönetiminde kendisinin devre dışı bırakılmasının etkili olduğu belirtildi. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Albayrak’ın istifasıyla ilgili "Bu görev değişiklikleri küresel düzeyde siyasi ve ekonomik değişime uygun şekilde ülkemizde hukuk ve ekonomi alanında köklü değişiklik yaptığımız zamana denk düşmüştür" dedi. Hemen ardından da "Ülkemizde ekonomide ve hukukta yeni bir reform dönemi başlatıyoruz" açıklaması yaptı.

Böylece kamuoyunda reform tartışmaları başlarken, Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu üyesi Bülent Arınç, HDP'li Selahattin Demirtaş ve iş insanı Osman Kavala hakkında konuştu, tahliye edilmeleri gerektiğini belirtti. 

Arınç’a ilk tepki MHP lideri Devlet Bahçeli’den geldi: "Siyaset eskisi bir şahsın, televizyona çıkıp Sorosçu Osman Kavala ile terörist Demirtaş’a güzellemeler yapması kelimenin tam anlamıyla çarpıklık, hatta ahmaklıktır. Bu şahsın iki suçlunun serbest bırakılmasını istemesi suçluyu övmektir, suça iştiraktir, ihanete yataklıktır."

Cumhurbaşkanı Erdoğan ise önce "Bu teröristlerden birinin yazdığı kitabı herkesin okumasının tavsiye edilmesi hakikaten beni rencide etmiştir" dedi. Sonraki açıklaması daha sert oldu:

"Son günlerde bizimle asla ilgisi olmayan kimi bireysel açıklamalar ile reform gündemimize yaptığımız vurgular bahane edilerek yeni bir fitne ateşi yakılmaya çalışıldığını görüyoruz. Velev ki geçmişte birlikte çalışmış olsak bile, hiç kimsenin şahsi ifadeleri cumhurbaşkanı ile hükümetimiz ile partimiz ile ilişkili hale getirilemez. Terör örgütleriyle ele ele, kol kola, omuz omuza Ankara’dan İstanbul’a yürüyenlerle biz birlikte olamayız. Gezi olaylarının finansörü olanlarla Kavala’larla onlarla hiçbir zaman biz bir arada olamayız."

Bu açıklamalar üzerine Bülent Arınç, Cumhurbaşkanlığı Yüksek İstişare Kurulu üyeliğinden istifa etti.

2020 siyasetine damga vuran bir diğer tartışma, mafya lideri Alaattin Çakıcı'nın CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nu tehdit etmesi oldu. 

Çakıcı, Twitter üzerinden yayınladığı ve ağır hakaret ve tehdit içeren mektubunda, Kılıçdaroğlu’na "akıllı ol" dedi. Tehditlerini 2 kez daha yineleyen Çakıcı, hakkında başlatılan soruşturma kapsamında Bodrum Cumhuriyet Savcılığı’na ifade verdi. 

Gelen tepkiler üzerine Çakıcı’yı sahiplenen isim, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli oldu: 

"Kılıçdaroğlu ve yanında yöresinde yuvalanan işbirlikçilere cevabım şudur: Alaattin Çakıcı bir ülkücü şehidimizin oğludur. Çakıcı ülke ve millet sevdalısı bir ülkücüdür. Çakıcı benim dava arkadaşımdır."

HDP’YE POSTMODERN KAPATMA

Son yıllarda muhalefet üzerinde yoğunlaşan baskılar 2020’de de sürdü. Bu baskılardan en çok nasibini alan parti HDP oldu. 
2020 boyunca HDP’nin iki bine yakın üyesi, yöneticisi ve seçmeni gözaltına alındı, 178’si tutuklandı. 

2014 yılındaki Kobane protestoları gerekçesi ile 25 Eylül'de düzenlenen operasyonlarda 20 HDP'li gözaltına alındı. 17'si tutuklandı. Tutuklananlar arasında Kars Belediyesi Eş Başkanı Ayhan Bilgen de yer alıyordu. Tutuklama kararı sonrası belediyeye kayyım atandı. Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da tutuklu olduğu soruşturma kapsamında tutuklananların sayısı 22’ye çıktı.  

HDP’nin 7 milletvekili ve 15 MYK üyesi cezaevinde bulunuyor.

27. Dönem boyunca HDP’li vekiller hakkında 914 fezleke Meclis’e sunuldu. 

31 Mart 2019 yerel seçimlerde 65 belediye kazanan HDP’nin elinde sadece 6 belediye kaldı. Kazanılan belediyelerden 6’sı seçilmişlerin KHK’li olması nedeniyle mazbataları verilmezken 48 belediyeye kayyım atandı. Yanı sıra 90 belediye Meclis üyesi, 16 il Genel Meclis üyesi görevden uzaklaştırıldı. Gözaltına alınan 37 belediye eşbaşkanlarından 16’sı hâlâ tutuklu. Gözaltına alınan 130 belediye meclis üyesinden 10’u, 9 İl Genel Meclis üyesinden 4’ü de cezaevinde.

MHP lideri Devlet Bahçeli, "HDP açılmamak üzere kapatılmalıdır" açıklaması yaptı. MHP Genel Başkan Yardımcısı Semih Yalçın da "HDP/PKK kâmilen itlafı gereken bir siyasi haşere sürüsüdür" dedi. HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, bu açıklamaları "soykırıma teşvik" olarak değerlendirdi.

3 VEKİLİN MİLLETVEKİLLİKLERİ DÜŞÜRÜLDÜ

TBMM Genel Kurulu'nda, CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu, HDP Diyarbakır Milletvekili Musa Farisoğlulları ve Hakkari Milletvekili Leyla Güven'in milletvekillikleri düşürüldü. 3 isim de tutuklandı. Farisoğulları ve Güven, kısa süre sonra tahliye edilirken, Leyla Güven, hakkındaki 22 yıl 6 aylık hapis cezası nedeniyle yeniden tutuklandı.

Milletvekilliklerinin düşürülmesinden 3 ay sonra Anayasa Mahkemesi, Enis Berberoğlu’yla ilgili "ihlal" kararı verdi. Yerel mahkeme AYM kararına direndi. AYM üyesi Engin Yıldırım, Twitter hesabından "Işıklar yanıyor" notuyla AYM binasının fotoğrafını paylaştı. 

AİHM’İN DEMİRTAŞ KARARI

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 4 Kasım 2016 tarihinden bu yana cezaevinde olan HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın hukuki değil siyasi gerekçelerle tutuklu olduğu sonucuna vardı ve derhal tahliye edilmesi gerektiğini belirtti. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, "karar bizi bağlamaz" dedi. 
MUHALEFETTEKİ BELEDİYELER HEDEFTE

31 Mart 2019 seçimlerinde CHP’nin kazandığı büyükşehir belediyeleri üzerinde çeşitli vesilelerle baskı oluşturulmaya çalışıldı.  
Pandemi nedeniyle yardım toplayan CHP’li İstanbul ve Ankara büyükşehir belediyelerinin bağış kampanyası İçişleri Bakanlığı tarafından durduruldu ve yardım paralarının toplandığı banka hesapları bloke edildi. 

HDP’li belediyelerin pandemi döneminde başlattığı "Kardeş Aile" kampanyası, belediye başkanları hakkındaki soruşturmaların gerekçesi yapıldı. 

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında Kanal İstanbul projesine karşı astırdığı afişler nedeniyle soruşturma başlatıldı. 

İBB’nin satın alarak İstanbul’a getirdiği Fatih Sultan Mehmet tablosuyla ilgili de sahtelik incelemesi başlatıldı.

MUHALEFET PARLAMENTER SİSTEME DÖNÜŞ İSTİYOR

2020 yılında Türkiye siyasetine 23 siyasi parti katıldı. Bunlar arasında AKP’den ayrılan Ali Babacan’ın kurduğu Demokrasi ve Atılım (DEVA) Partisi de bulunuyor. 

AKP’den kopan bir diğer isim, Ahmet Davutoğlu’nun geçen yılın son günlerinde kurduğu Gelecek Partisi ise kongresini gerçekleştirerek seçimlere girme hakkı kazandı. Davutoğlu, kongrede "güçlendirilmiş parlamenter sistem" önerisinde bulundu.  
CHP 37. Olağan Kurultayı’nı gerçekleştirdi. Tek aday olan Kemal Kılıçdaroğlu yeniden Genel Başkanlığa seçildi. Kurultay’da 2. Yüzyıla Çağrı Beyannamesini açıklayan Kılıçdaroğlu, "güçlendirilmiş demokratik parlamenter sistem" vurgusu yaptı. 

İYİ Parti 2. Olağan Kongresi’nde yeniden genel başkan seçilen Meral Akşener’in sisteme dair önerisi ise "İyileştirilmiş parlamenter sistem" oldu. 

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine karşı çıkan muhalefet partileri arasında sık sık ziyaret ve temaslar yaşanırken, HDP bu görüşmelerin dışında tutuldu. Parlamenter sisteme dair HDP’li Selahattin Demirtaş da önerilerini Twitter’dan açıkladı.

2020’de muhalefetin erken seçim çağrısı da gündemden hiç düşmedi. 

SİVİL TOPLUMA DARBE

Türkiye'de sivil toplum 2020'de alan kaybına uğradı. 

Meclis'e getirilen bir düzenleme ile çoklu barolar oluşturulmasının önü açıldı. Düzenlemeye göre, iki bin imza toplayan avukatlar, şehirlerde ikinci baroları kurabiliyor. Yasanın Meclis gündemine gelmesi ile barolar Ankara'ya yürüdü; engellendi, coplandı. Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Fevzioğlu ise düzenlemeye destek verdi. Eylem yapan avukatların yanına gittiğinde ise protestoyla karşılandı. 

Yılın son günlerinde getirilen bir başka kanun teklifi ise sivil toplumu hedef alıyor. Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının

Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi adıyla Meclis’e sunulan teklif, derneklere kayyım atanmasının yolunu açıyor. 

Meclis’te "paralel polis teşkilatı" anlamına da gelen Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu çıkarıldı. Muhalefetin yoğun tepkisine rağmen Meclis’ten geçen kanunla bekçilere polislerle aynı yetkiler tanındı.
İKİ KÖYLÜYE AĞIR İŞKENCE

2020 yılında işkence ve kötü muamele vakalarında ciddi artış yaşandı. 

Van’ın Çatak ilçesinde 11 Eylül’de operasyon düzenleyen askerler tarafından gözaltına alınan Osman Şiban (50) ve Servet Turgut (57) adlı iki köylüye ağır işkenceler yapıldı. İki köylünün helikopterden atıldığı belirtirken, Servet Turgut 20 gün komada kaldıktan sonra yaşamını yitirdi. İki köylünün başına gelenler ancak 2 ay sonra, Osman Şiban’ın İstanbul Bağımsız Milletvekili Ahmet Şık’a anlattıklarıyla ortaya çıktı. Buna göre, gözaltına alınarak helikoptere bindirilen iki köylü askerlerce darp edildi. Helikopter alay komutanlığına indikten sonra da aşağıda bekleyen 100-150 kadar askerin arasına atıldı. Köylüler askerlerce linç edildi. Olayı haber yapan Mezopotamya Ajansı muhabiri 4 gazeteci tutuklandı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, önce inkâr etti, "helikopter inmeden kapısının açılmayacağını" söyledi. Daha sonra ise Osman Şiban’ın "milis" olduğunu iddia ederek, "Burada ne varsa biz bunun sonucunu ortaya koyarız ama bilesiniz ki yanikomutanları bir terörist tarafından şehit edilmiş" açıklaması yaptı. 

HDP Milletvekili Ömer Faruk Gergeriloğlu, Uşak Emniyet Müdürlüğü’nde gözaltında bulunan 30 kadına çıplak arama yapıldığını açıkladı. AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, "Ben Türkiye’de çıplak arama olduğuna asla inanmıyorum, yok böyle bir şey" dedi. Zengin, Gergerlioğlu’nun Meclisi terörize ettiğini de söyledi. Zengin’in açıklaması üzerine Emniyette ya da cezaevinde çıplak aramaya maruz kalanlar yaşadıklarını sosyal medyadan açıkladı. CHP Milletvekili Tuncay Özkan ise cezaevinde çıplak aramaya maruz kaldığını Meclis kürsüsünden açıkladı. 

AYASOFYA’DA KILIÇLA HUTBE

2020'nin en çok tartışılan konularından biri de Ayasofya'nın Cami olarak ibadete açılması oldu. 
Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'yı müze yapan Bakanlar Kurulu kararını iptal etti. Ancak iktidar, karar çıkmadan Ayasofya için halı siparişi vermeye başlamıştı. Danıştay kararı sonrası Diyanet'e devredilen Ayasofya, Lozan Antlaşmasının yıl dönümü olan 24 Temmuz Cuma günü cami olarak ibadete açıldı. Açılışa pandemiye rağmen AKP'liler, Cumhurbaşkanı Erdoğan, siyasiler ve çok sayıda yurttaş katıldı. Diyanet İşleri Bakanı Ali Erbaş'ın açılışta elinde kılıç ile hutbe vermesi tepkiyle karşılandı.