BM'den 'küresel su alarmı': Nehirler 30 yılın en düşük seviyesinde, buzullarda 50 yılın erime rekoru kırıldı
Artı Gerçek - Birleşmiş Milletler'e bağlı Dünya Meteoroloji Örgütü, nehirlerin 2023'te, son 30 yıla kıyasla en hızlı şekilde kuruduğu uyarısında bulundu. Örgütün 'Küresel Su Kaynaklarının Durumu' raporunda, suyun iklim krizi konusunda 'erken bir uyarı' vermekte olduğu belirtilerek acilen harekete geçirilmesi çağrısı yapıldı.
Rapordaki verilerden öne çıkanlar şöyle:
* Nehirler geçen sene rekor bir hızda kurudu. Son 30 yılda görülen en hızlı kurumanın, küresel su tedarikini riske attığı belirtildi.
* Dünya çapındaki nehirlerin son beş yıldaki seviyesi, ortalamanın altında kaldı. Rezervuarlar da aynı şekilde düşüktü.
* 2023'te küresel nehir havzalarının yüzde 50'sinden fazlasında anormal koşullar görüldü. Çoğunda su açığı vardı. 2022 ve 2021'de de benzer bir durum yaşandığı belirtildi.
HANGİ NEHİR HAVZALARINDA ANORMAL KOŞULLAR GÖRÜLDÜ?
* Şiddetli kuraklık ve düşük debi ile karşı karşıya kalan bölgeler de listelendi:
- Kuzey, orta ve güney Amerika'nda geniş alanlar: Amazon ve Mississippi nehirlerinde su seviyesi rekor oranda düşüktü.
- Asya ve Okyanusya'da, Ganj, Brahmaputra ve Mekong nehir havzalarının neredeyse tamamında, normalden düşük koşullar yaşadı.
AŞIRI SEL OLAYLARI ARTTI
* Raporda, iklim çöküşünün nehir sularının yönünü de değiştiriyor göründüğü, aşırı sel ve kuraklığa yol açtığı vurgulandı. 2023'ün tarihte bilinen en sıcak yıl olduğuna, çok sayıda nehirde su seviyesinin düştüğüne ve ülkelerin kuraklıkla karşı karşıya kaldığına ama aynı zamanda, dünya çapında çok sayıda yıkıcı sel vakasının yaşandığına dikkat çekildi. Afrika'nın doğu kıyıları, Yeni Zelanda'daki Kuzey Adası ve Filipinlerde büyük seller yaşandığı, İngiltere, İrlanda, Finlandiya ve İsveç'te ise nehir debilerinin normalden yüksek olduğu belirtildi.
'EL NİÑO'YA GEÇİŞ DE ETKİLİ OLDU'
* Dünya Meteoroloji Örgütü'ne göre, aşırı hava olayları aynı zamanda, 2023'ün ortasında La Niña hava olayından El Niño'ya geçişten de etkilendi. Buna göre, iklimdeki çöküş de bu hava olaylarının etkisini artırıp öngörülmelerini zorlaştırıyor.
GENEL SEKRETER UYARDI: SU, TEHLİKE SİNYALİ VERİYOR
Dünya Meteoroloji Örgütü Genel Sekreteri Celeste Saulo, rapora ilişkin değerlendirmesinde suyun, iklim değişikliğinde erken bir tehlike işareti verdiğini söyledi:
"Giderek daha aşırılaşan yağış, sel ve kuraklık şeklinde tehlike sinyalleri alıyoruz. Bunlar, insanların hayatlarına, ekosistemlere ve ekonomilere büyük zarar veriyor. Eriyen buz ve buzullar, milyonlarca kişinin su güvenliğini tehdit ediyor. Ve buna rağmen gerekli olan acil eyleme geçilmiyor.
Yükselen sıcaklık nedeniyle hidrolojik döngü hızlandı. Ayrıca daha düzensiz ve öngörülemez bir hale geldi. Çok fazla veya çok az su olması sorunuyla karşı karşıyayız. Daha sıcak bir atmosfer, daha fazla nem tutar; bu da yoğun yağışa elverişlidir. Daha hızlı buharlaşma ve toprakların kuruması, kuraklık koşullarını kötüleştirir."
3.6 MİLYAR KİŞİNİN EN AZ BİR AY BOYUNCA SUYA ERİŞİMİ YETERSİZ
Bu aşırı koşular aynı zamanda, su arzını riske atıyor. Birleşmiş Milletler verilerine göre, şu anda 3,6 milyar insanın suya erişimi, yılda en az bir ay boyunca yetersiz. Bu sayının 2050 yılına kadar 5 milyarı aşması bekleniyor.
BUZULLARDA 50 YILIN ERİME REKORU
Dünya Meteoroloji Örgütü'nün Eylül 2022-Ağustos 2023 arasındaki ön verilerine göre, buzullar da geçen yıl rekor oranda eridi. Dünya çapındaki buzullar geçen sene 600 gigatondan fazla su kaybetti. Bu, 50 yıllık gözlemlerdeki en yüksek oran. Kuzey Amerika'nın batısındaki dağlarda ve Avrupa Alplerinde aşırı erime görüldü; İsviçre Alpleri son iki yılda mevcut hacminin yaklaşık yüzde 10'unu kaybetti.
Saulo, "Dünyanın tatlı su kaynaklarının gerçek durumu hakkında çok az şey biliniyor" diyerek acilen su için harekete geçilmesi çağrısı yaptı. "Ölçmediğimizi yönetemeyiz" ifadelerini kullanan Dünya Meteoroloji Örgütü Genel Sekreteri, "Bu rapor, gelişmiş izleme, veri paylaşımı, sınır ötesi iş birliği ve değerlendirmelere katkıda bulunmayı amaçlıyor. Buna acilen ihtiyaç var" diye ekledi. (DIŞ HABERLER)
