Batı ve Orta Afrika'daki 'darbeler kuşağı': Nijer'in ardından sıra Gabon'da mı?

Artı Gerçek - Gabon'da bir grup üst düzey subay bugün iktidarı ele geçirdiklerini ve Devlet Başkanı Ali Bongo Ondimba'nın üçüncü kez seçimleri kazandığının ilan edilmesinden dakikalar sonra seçim sonuçlarının iptal edildiğini duyurdu. Başarılı olması hâlinde bu darbe, Batı ve Orta Afrika'da 2020'den bu yana gerçekleşen sekizinci darbe olacak. Söz konusu bölge son on yılda "darbe kuşağı" olarak anılmaktan kurtulamıyor. İşte yakın zamanda gerçekleşen darbelerden bazıları.

NİJER

Temmuz 2023'te Nijer Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı'na mensup askerler Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum'u sarayında gözaltına aldı ve ulusal televizyona çıkarak "kötüleşen güvenlik durumu ve kötü yönetime" son vermek için iktidarı ele geçirdiklerini duyurdu.

Günler sonra askeri cunta, Muhafız Alayı Komutanı Tuğgeneral Abdurahamane Tchiani'yi yeni devlet başkanı ilan ederek, El Kaide ve IŞİD ile mücadeleyi özellikle Fransa'nın askeri varlığı ve desteğiyle sürdüren ülkenin güvenliğine soru işaretlerini artırdı.

Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu (ECOWAS) darbe liderlerine sivil yönetime bir an önce geçilmesi konusunda ültimatom verdi. Ancak bölgede yükselen tansiyonu düşüren açıklamalarla birlikte müzakere kapısı da açık tutuluyor. ECOWAS, diplomatik çabaların başarısız olması halinde anayasal düzeni yeniden tesis etmek üzere Nijer'e asker göndermeye hazır olduğunu açıkladı.

Nijer'deki askeri cunta Fransa ile yapılan askeri işbirliği anlaşmalarını iptal ettikten sonra başkent Niamey'deki Fransız Büyükelçisi'ne ülkeyi terk etmesi için 48 saat süre tanımış, ancak Fransa darbe hükümetini tanımadığını açıklayarak elçisini geri çekmeyeceğini duyurmuştu. Öte yandan, cunta hükümeti, komşusu Mali ve Burkina Faso Silahlı Kuvvetleri'ne bir saldırı durumunda kendi topraklarına müdahale etme yetkisi vermiş durumda.

BURKİNA FASO

Ocak 2022'de Burkina Faso ordusu, İslamcı militanların şiddet eylemlerini engelleyemediği gerekçesiyle Devlet Başkanı Roch Kabore'yi görevden aldı.

Darbe lideri Yarbay Paul-Henri Damiba güvenliği yeniden tesis etme sözü verdi, ancak saldırılar yoğunlaşınca eylül 2022'de mevcut cunta lideri Yüzbaşı İbrahim Traore'nin iktidarı ele geçirdiği ikinci bir darbeye yol açtı.

GİNE

Ülkenin Özel Kuvvetler Komutanı Albay Mamady Doumbouya eylül 2021'de, Cumhurbaşkanı Alpha Conde'yi devirdi. Conde bir yıl önce anayasayı değiştirerek üçüncü bir dönem için aday olmasını engelleyecek sınırlamaları aşmış ve ülke genelinde yaygın protestoları tetiklemişti. Doumbouya geçici başkan oldu ve üç yıl içinde demokratik seçimlere geçiş sözü verdi.

ECOWAS geçiş takvimini reddetti ve cunta üyeleri ile yakınlarına banka hesaplarının dondurulması da dahil olmak üzere yaptırımlar uyguladı. Askeri rejim daha sonra 24 aylık geçiş sürecini ocak 2023'te başlatmayı teklif etti, ancak muhalefet partileri anayasal yönetime geri dönmek için kurumları ve bir yol haritasını uygulamaya koymak için çok az şey yapıldığını savunuyor.

ÇAD

Cumhurbaşkanı Idriss Deby'nin kuzeydeki isyancılarla savaşan birlikleri ziyaret ederken savaş alanında nisan 2021'de öldürülmesinin ardından Çad ordusu iktidarı ele geçirdi. Ülke yasalarına göre parlamento başkanının cumhurbaşkanı olması gerekiyordu. Ancak askeri bir konsey devreye girdi ve istikrarı sağlamak adına parlamentoyu feshetti.

Deby'nin oğlu General Mahamat Idriss Deby geçici cumhurbaşkanı olarak atandı ve seçimlere kadar 18 aylık bir geçişi denetlemekle görevlendirildi. İktidarın anayasaya aykırı olarak devredilmesi başkent N'Djamena'da ordu tarafından bastırılan ayaklanmalara yol açtı.

MALİ

Assimi Goita liderliğindeki bir grup Malili albay, ağustos 2020'de Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita'yı devirdi. Darbe, kötüleşen güvenlik, tartışmalı yasama seçimleri ve yolsuzluk iddiaları nedeniyle hükümet karşıtı protestoların ardından geldi.

Mali'nin Batı Afrikalı komşularının baskısı altında cunta, iktidarı şubat 2022'de yapılacak demokratik seçimlere kadar 18 ay boyunca geçici sivil bir hükümete devretmeyi kabul etti.

Ancak darbe liderleri geçici başkan emekli albay Bah Ndaw ile çatıştı ve mayıs 2021'de ikinci bir darbe yapıldı. Ardından, geçici başkan yardımcısı olarak görev yapan Goita başkanlığa getirildi. Askeri yöneticilerin iki yıl içinde demokrasiye geçiş süreci önermesi ve yeni bir seçim yasasının kabul edilmesi üzerine ECOWAS, Mali üzerindeki yaptırımların bir kısmını kaldırdı. Ülkenin anayasal yönetime dönmesi için şubat 2024'te bir cumhurbaşkanlığı seçimi düzenlemesi planlanıyor. (DIŞ HABERLER)

Nijer'de darbe: Fransa Büyükelçisi'ne verilen süre doldu, askeri üs çevresinde Rus bayrakları

ECOWAS'ın olası müdahalesine karşı: Nijer'den Burkina Faso ve Mali'ye sınırdan geçiş izni