Slovakya Başbakanı'na silahlı saldırıyla siyasi suikastlar dönemi yeniden mi başlıyor?

Artı Gerçek - Slovakya'da ekimde iktidara geldikten sonra Ukrayna'ya silah tedarikini kesen ve Rusya'ya yaptırım uygulanmasına direnen Başbakan Robert Fico'nun silahlı saldırıya uğraması, NATO ve AB'nin siyasi şiddetle ilgili tarihi bulunmayan Doğu Avrupalı üyesini derinden sarstı.

Slovak haber kanalı TA3, Fico'ya yönelik saldırının, 1986'da İsveç Başbakanı Olof Palme'nin başkent Stokholm'de sokak ortasında vurulmasından beri Avrupa'da görevdeki bir başbakana yönelik ilk önemli suikast olduğuna dikkat çekti.

Son 50 yılda Avrupa'da liderlere yönelik suikastlar giderek seyrekleşse de bazı önde gelen siyasetçiler saldırıların hedefi oldu:

LUIS CARRERO BLANCO

İspanya'nın faşist diktatörü Francisco Franco'nun sağkolu, eski asker Luis Carrero Blanco, Franco'nun son yıllarında başbakan olduktan kısa süre sonra, Aralık 1973'te Bask milliyetçisi solcu örgüt ETA tarafından Madrid'de bir caddede düzenlenen bombalı saldırıda öldürüldü.

ALDO MORO

İtalya'da Hıristiyan Demokratların merkez sol eğilimli liderlerinden, önemli sosyal-ekonomik reformlara imza atmış eski başbakanı Aldo Moro, 1978'de cumhurbaşkanı seçilmesi gündemdeyken mart ayında aşırı solcu örgüt Kızıl Tugaylar tarafından kaçırıldı. Kızıl Tugaylar mahkumlarının serbest bırakılması karşılığı özgürlüğüne kavuşacağı açıklandı. Hükümet müzakereyi reddetti. Yaklaşık iki ay sonra bir arabanın bagajında ölü bulunması, İtalya'nın siyasi şiddet ve toplumsal huzursuzlukla geçen Kurşun Yılları'nın zirvesini oluşturdu. Cinayetle ilgili pek çok unsur aydınlığa kavuşturulamazken, İtalya'da sola darbe indirip sağcı hakimiyeti kurulması için NATO'nun Gladio Operasyonu ihtimali üzerinde duruldu.

PAPA 2. JEAN PAUL

Katolik aleminin lideri, Vatikan'ın başı Papa, Mayıs 1981'de Aziz Petrus Meydanı'nda vuruldu. İki kurşun yarası almasına rağmen kurtulmayı başaran Polonyalı Papa, suikasttan 4 gün sonra tetikçi Mehmet Ali Ağca'yı affettiğini açıkladı. Kim hesabına tetiği çektiği hala rivayet konusu olan Ağca, ömür boyu hapse çarptırıldı, ama 2000'de Papa'nın ricacı olmasıyla İtalya Cumhurbaşkanı Carlo Ciampi tarafından affedilip Türkiye'ye iade edildi.

MARGARET THATCHER

"Demir Leydi" lakaplı Britanya Başbakanı Margaret Thatcher, İngiltere'nin Brighton kentinde kaldığı otelde meydana gelen büyük patlamadan kıl payı kurtuldu. Muhafazakar Parti konferansı öncesinde otele İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA) tarafından geciktirmeli bomba yerleştirilmişti. Patlamada 5 kişi hayatını kaybetti.

OLOF PALME

İsveç Başbakanı Olof Palme, Güney Afrika'daki Apartheis rejiminin yanısıra hem ABD hem de Sovyetler Birliği'ni eleştiriyordu. Palme hükümeti, 1984'te PKK'yi "terör örgütleri" listesine aldı. 28 Şubat 1986'da Stokholm'de eşiyle gittiği sinema salonundan çıktıktan sonra en işlek caddelerden birinde evine doğru yürüyen Palme'yi arkasından yaklaşan bir kişi ateş ederek öldürdü. İsveç Başbakanı'nın korumaları yanında değildi. 1988 yılında mahkum olan zanlı, temyizde beraat etti. Hakkında onlarca kitap yazılan suikasta ilişkin soru işaretleri dinmedi.

WOLFGANG SCHAUBLE

Almanya'da Hıristiyan Demokrat Birlik (CDU) partisinin önde gelen ismi Wolfgang Schauble, 1990'da Doğu ile Batı Almanya'nın yeniden birleşmesinden birkaç gün sonra bir seçim kampanyası etkinliğinde üç kez vurulduktan sonra kısmen felç kaldı. 50 yıl boyunca Alman parlamentosunun üyesi ve defalarca bakan olarak görev yaptıktan sonra geçen yıl öldü.

PIM FORTUYN

Hollanda'da göçmenlik ve İslam eleştirileriyle tanınan siyasetçi Pim Fortuyn, Mayıs 2002'de bir hayvan hakları aktivisti tarafından vurularak öldürüldü. , Suikast, genel seçimlerden 9 gün önce gerçekleşti.

JACQUES CHIRAC

Fransa'da 14 Temmuz 2002 Bastille Günü'nde birlikleri teftiş eden Cumhurbaşkanı Jacques Chirac'a bir saldırgan ateş açtı. Ancak ıskalaması sayesinde Chirac sağ kurtuldu.

ANNA LINDH

İsveç'te euro kampanyası yürütülürken, Eylül 2003'te Dışişleri Bakanı ve önde gelen Sosyal Demokrat siyasetçi Anna Lindh, Stockholm'ün merkezindeki bir mağazada uğradığı bıçaklı saldırı sonucu öldü. Palme suikastında olduğu gibi korumaları yanında değildi. İki hafta sonra fail olarak yakalanan Sırp kökenli İsveç vatandaşı, akıl sağlığıyla ilgili soru işaretlerine rağmen ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

ZORAN CİNCİÇ

Sırbistan Başbakanı Zoran Cinciç Mart 2003'te başkent Belgrad'da suikasta kurban gitti. Cinciç, 2000 yılında otokrat Slobodan Miloşeviç'in devrilmesine öncülük edip Sırbistan'ın rotasını Batı'ya çevirmişti.

Dünyada suikast düzenlenen liderler denilince ilk akla gelen isimler şunlar:

JOHN F. KENNEDY

ABD'nin 35. Başkanı John F. Kennedy, 1961 Domuzlar Körfezi çıkarmasının başarısızlığa uğraması ve 1962 Küba Nükleer Füze krizi sonrası, 22 Kasım 1963'te Dallas'ta suikasta kurban gitti. Fail olarak yakalanan Lee Harvey Oswald, gözaltındayken Jack Ruby tarafından öldürüldüğünden pek çok unsur karanlıkta kaldı. ABD'nin iplerini elinde tutan FBI Direktörü J. Edgar Hoover'la derin ihtilaf içindeki Kennedy'nin öldürülmesi üzerindeki esrar perdesi, 61 yıl geçmesine rağmen hala kalkmadı ve pek çok komplo teorisine konu oldu.

KRAL FAYSAL

1964'te Suudi tahtına oturan Faysal bin Abdulaziz, bir dizi reformu hayata geçirdi, televizyonların kurulmasını, kız okullarının açılmasını sağladı. ABD'nin Yom Kippur Savaşı'nda İsrail'e destek vermesi nedeniyle Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliği'nin petrol ambargosu kararı almasında ve tarihte 1973 Petrol Krizi olarak bilinen olayda başrolü oynadı. Bunun üzerine Suudi Arabistan'ı silahlı operasyonla tehdit eden ABD yönetimi, ambargodan vazgeçilmezse bölgedeki tüm petrol kuyularını bombalayacağını iletti. Kral Faysal'ın 25 Mart 1975'te ABD'den yeni dönen yeğeni Faysal bin Musad tarafından sarayında başından vurularak öldürülmesiyle Suudi petrol ambargosu bitti. Kraliyet ondan sonra bir daha asla siyasi nedenlerle petrol ambargosu uygulamadı.

PARK CHUNG-HEE

Güney Kore'de 1961'de askeri darbeyle yönetimi ele geçiren, 1972'de sıkıyönetim ilan edip anayasayı değiştiren Park Chung-hee, tüm muhalafeti bastırıp işçileri ezip insan haklarını ayaklar altına alırken giderek artan protestolarla karşılaştı. İşçi, öğrenci protestolarına inen demir yumruk her gün dünya televizyonlarında haber olurken, Park, 26 Ekim 1979'da yakın arkadaşı Kim Jae Kyu tarafından başından vurularak öldürüldü. Aynı zamanda Ulusal İstihbarat Başkanı ve Washington'ın ılımlılık tavsiyelerini diktatöre ileten isim olan Kim, Park'ı "Güney Kore'ye demokrasiyi geri getirmek için" öldürdüğünü savundu, ancak 1980'de idam edildi.

ENVER SEDAT

Kahire'de solcu-Arap milliyetçisi Cumhurbaşkanı Cemal Abdülnasır'ın ölümünün ardından yerine geçen yardımcısı Enver Sedat, Arap ülkeleri koalisyonunun İsrail'le 1973'teki Yom Kippur ya da Ekim Savaşı'nı Mısır'ın sürpriz saldırısıyla başlattı. 3 hafta sonra ateşkes talep etti, 1979'da ABD'nin arabuluculuğunda İsrail'le barış anlaşması imzaladı. 6 Ekim 1981'de Yom Kippur Savaşı'nın 8. yıldönümü töreninde, Mısır ordusu subayı Halid İslambuli silahını Sedat'ın üzerine boşalttı, arkadaşları da önde gelen isimlerden 11'ini öldürdü, 28'ini yaraladı. İslami Cihad ile İslami Cemaat örgütlerinin kendi mensubu olduğunu iddia ettiği İslambuli idam edildi. Sedat'ın yerine yardımcısı Hüsnü Mübarek'in 30 yıl sürecek yönetimi başladı.

İNDİRA GANDİ

Hindistan'ın ilk ve tek kadın başbakanı olmasının yanısıra toplumcu sosyal devlet reformlarıyla tanınan İndira Gandi, Sihler'e ait Altın Tapınak'a askeri baskın yapılması emrini vermesinin ardından 31 Ekim 1984'te 2 Sih koruması tarafından vurularak öldürüldü. Ardından Hindistan'da Sihlere yönelik saldırılarda binlerce kişi katledildi.

İZAK RABİN

13 Eylül 1993'te ABD'nin arabuluculuğunda Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat'la Oslo Anlaşması'na imza atan, 1994'te Arafat'la birlikte Nobel Barış Ödülü'ne layık görülen İsrail Başbakanı İzak Rabin, sonrasında anlaşmaya karşı çıkan sağcı İsraillilerin protestolarıyla karşılaştı. 4 Kasım 1995'te Tel Aviv'de katıldığı mitingin ardından aşırı sağcı Yigal Amir tarafından vurularak öldürüldü. Rabin'in suikasta kurban giden ilk İsrail Başbakanı olması sonrası, Oslo yani iki devletli çözüm süreci çöktü.

REFİK HARİRİ

Lübnan'daki 15 yıllık iç savaşın sona ermesinin ardından 1992'de yönetime gelen, Suudi Arabistan'la yakın ilişkilerini kullanarak ülkenin yeniden inşasına öncülük eden Hariri, 14 Şubat 2005'te başkent Beyrut'ta konvoyunun geçişi sırasında bir ton bomba yüklü araç patlatılarak öldürüldü. ABD ile müttefiklerinin suikasttan İsrail'e Direniş Ekseni'ndeki Suriye yönetimini ve Lübnanlı Şii örgüt Hizbullah'ı sorumlu tutma çabası, Lübnan'daki kutuplaşmayı derinleştirdi. Babasının yerine geçen Saad Hariri ile ortaklarının kurduğu hükümetlerin arşa çıkan yolsuzlukları, ülkeyi iflas ettirdi.

BENAZİR BUTTO

Asıl gücün orduda olduğu Pakistan'ın seçimle göreve gelen ilk Başbakanı Zülfikar Ali Butto'nun kızı Benazir Butto, 1988'de Pakistan'ı ve Müslüman bir ülkeyi yöneten ilk kadın oldu. İki yıl sonra yolsuzluk iddiaları nedeniyle görevden alınan, ama 1993'te yine seçimleri kazanıp ikinci kez başbakanlık koltuğuna oturan Butto, 3 yıl sonra benzeri iddialarla yine görevden alındı. 1999'da kendi isteğiyle Pakistan'dan ayrılıp 2008 seçimlerine katılmak için Ekim 2007'de geri dönen Butto, 27 Aralık 2007'de silahlı bir intihar bombacısının önce ateş etmesi, ardından da üzerindeki düzeneği patlatması sonucu hayatını kaybetti. Butto'nun kabinelerinde bakanlık yapan kocası Ali Asıf Zerdari, ihalelerden yüzde 10 komisyon alması nedeniyle "Bay Yüzde 10" lakabıyla tanınıyor. Butto-Zerdari, dünya çapında gelmiş geçmiş en yolsuz çiftlerden biri olarak tarihe geçmiş durumda.

JOVENEL MOİSE

Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moise, Çin'den Kovid aşısı almak için temaslarda bulunduğu pandemi döneminde, 7 Temmuz 2021'de evine düzenlenen silahlı saldırıda öldürüldü. Haitili yetkililer, suikasta karışan 17 Kolombiyalı ile 2 ABD'linin gözaltına alındığını, Kolombiyalılardan bazılarının Kolombiya Silahlı Kuvvetleri'nin aktif üyesi olarak görev yaparken, ABD askeri eğitim programlarına katıldığının saptandığını açıkladı.

ŞİNZO ABE

Eski Japonya Başbakanı Şinzo Abe, Temmuz 2022'de Nara kentinde katıldığı seçim kampanyasında silahla vurularak öldürüldü. Suikastın faili Yamagami Tetsuya, annesinin resmi adı Dünya Barışı ve Birleşmesi İçin Aile Federasyonu olan, Birleşme Kilisesi de denilen Moon tarikatı tarafından dolandırıldığını, Abe'yi tarikatla yakın ilişkisi nedeniyle hedef aldığını söyledi. Ardından iktidardaki Liberal Demokrat Parti'nin (LDP) gırtlağına kadar Moon tarikatıyla ilişkiye battığı ortaya çıktı, bu yüzden defalarca çok sayıda bakan ve parti yetkilisi görevden alındı. 'Japonya'yı gizlice yöneten aşırı milliyetçi ya da dini tarikatlar' sorunu da su yüzüne çıktı. (Reuters, AA, Dış Haberler)

AB ve NATO üyesi Slovakya'da Ukrayna şüphecisi Başbakan Fico'ya suikast girişimi